Dystymia to jedno z zaburzeń psychicznych, w której przebiegu osoby nią dotknięte doświadczają długotrwałego obniżenia nastroju. Porównuje się ją do łagodniejszej formy depresji, która nie daje aż tylu objawów, ale również negatywnie wpływa na samopoczucie i jakość życia. Czym jest dystymia, jakie ma objawy i w jaki sposób można poradzić sobie z tym zaburzeniem?
Czym jest dystymia?
Dystymia, tzw. przewlekłe i uporczywe zaburzenie nastroju, negatywnie wpływa na jakość życia osoby nią dotkniętej. Dystymia zastąpiła niegdyś stosowane określenia takie jak „depresja lękowa”, „depresja nerwicowa”, czy „nerwica depresyjna”.
Zaburzenie to wiąże się z długotrwałym obniżeniem nastroju, niezdolnością do odczuwania przyjemności, brakiem energii do funkcjonowania. Mimo że dystymia nie ma takiego natężenia objawów jak depresja, podobnie jak ona nie pozostaje bez wpływu na życie osób cierpiących z jej powodu. Z pewnością nie należy również bagatelizować jej obecności.
Zaburzenie to najczęściej daje o sobie znać u osób przed ukończeniem 30. roku życia, a u większości zdiagnozowanych osób pierwsze objawy ze strony psychiki pojawiały się już przed 18 rokiem życia. Według statystyk dystymia dotyka mniej niż 2% społeczeństwa. Zapadają na nią częściej kobiety – 65% ogółu chorych.
Dystymia może pojawić się samoistnie (tzw. pierwotna), najczęściej w pierwszych trzech dekadach życia, oraz istnieć jako zaburzenie towarzyszące chorobie przewlekłej (tzw. wtórna). Przy dystymii wtórnej objawy mogą pojawić się w późniejszych latach życia.
Zobacz również: Depresja endogenna – gdy smutek bierze się z wewnątrz. Z czego wynika to zaburzenie i w jaki sposób może się ono objawiać?
Przyczyny wystąpienia dystymii
Na pojawienie się dystymii mogą wpływać uwarunkowania natury genetycznej. Bardziej narażone na jej rozwój są osoby, które miały w najbliższej rodzinie kogoś, kto cierpiał na depresję czy dystymię.
Przyczyną mogą wystąpienia dystymii mogą być zaburzenia neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Naukowcy upatrują powodu w zmniejszeniu stężeń serotoniny oraz noradrenaliny. Ryzyko podnosi również istnienie zaburzeń czynności układu hormonalnego, w tym chorób tarczycy oraz zaburzenia czynności osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Dystymia może towarzyszyć również innych problemom psychicznym. Może ona rozwinąć się samoistnie lub w efekcie różnych problemów na tle rodzinnym, zawodowym, zdrowotnym, czy finansowym. Przyczyn może być wiele, i każda z nich może u osoby z predyspozycją do rozwoju zaburzenia je spowodować.
Fot. iStock/Dystymia
Jakie objawy powoduje dystymia?
Dystymia może mieć różne objawy, które bywają bagatelizowane, lub odwrotnie, mylone z innymi zaburzeniami zdrowia psychicznego. O dystymii można mówić, gdy u pacjenta stwierdza się trwające przez co najmniej 2 lata obniżenie nastroju. Bywają okresy, gdy dana osoba czuje się lepiej, ale uczucie smutku, złości, irytacji, czy drażliwości nie znika przez większość czasu. W przypadku dystymii u dzieci i nastolatków, by mówić o tym zaburzeniu, dolegliwości muszą trwać więcej niż rok.
Do postawienia diagnozy dystymii u pacjenta konieczne jest stwierdzenie co najmniej 3 z niżej wymienionych objawów:
- zmniejszenie energii lub aktywności;
- przewlekłe zmęczenie;
- problemy ze snem i bezsenność;
- drażliwość i tendencja do płaczliwości;
- poczucie niedostosowania, brak wiary w siebie;
- problemy z koncentracją uwagi i nauką;
- poczucie beznadziei;
- utrata radości z życia, brak przyjemności z tego, co wcześniej cieszyło;
- trudności z wypełnianiem codziennych obowiązków;
- widzenie przyszłości w czarnych barwach, rozpamiętywanie przeszłości;
- izolowanie się od otoczenia.
W dystymii nie stwierdza się stanów nadmiernie podwyższonego nastroju („mania/hipomania”), które występują z kolei w chorobie afektywnej dwubiegunowej lub cyklotymii (wahania nastroju od lekkich stanów depresyjnych do polepszania samopoczucia). Trzeba podkreślić również, że osoby cierpiące na dystymię są bardziej narażone na wystąpienie depresji, oraz podejmowanie prób samobójczych.
Zobacz także: Objawy depresji – tych sygnałów alarmowych nie wolno ignorować
Na czym polega leczenie dystymii?
Dystymia jest zaburzeniem, które należy leczyć. Rozpoznanie stawia lekarza specjalista psychiatrii, który diagnozę stawia na podstawie rozmów z pacjentem oraz obserwacji. W leczeniu dystymii zaleca się łączenie psychoterapii (najczęściej terapii jest poznawczo-behawioralnej) z farmakoterapią (leki przeciwdepresyjne, niekiedy neuroleptyczne). Wybór konkretnej metody leczenia dystymii uzależniony jest od nasilenia objawów schorzenia oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Podejmując leczenie pacjent powinien mieć świadomość, że efekty leczenia pojawią się nie od razu, ale już po upływie ok. dwóch tygodni zmiana powinna być zauważalna. Po kilku tygodniach/miesiącach kontynuowania zaleconej terapii jakość życia osoby cierpiącej na dystymię wyraźnie powinna wzrosnąć.
