Serotonina to osławiony hormon szczęścia, który pełni kilka istotnych funkcji w organizmie. Jego niedobór odbija się szczególnie na samopoczuciu, powodując niepokój, lęki, a nawet i depresję. Czym jest serotonina, jakie funkcje pełni, i co możemy zrobić, by zapewnić sobie jej prawidłowy poziom w organizmie?
Czym jest serotonina?
Serotonina (5-hydroksytryptamina, 5-HT) uznawana jest jednocześnie za neuroprzekaźnik i hormon tkankowy. Powstaje on w wyniku przemian tryptofanu, będącego aminokwasem egzogenny, który dostarczamy do organizmu wyłącznie w formie pożywienia. Została ona odkryta w 1935 roku, ale dopiero rok 1948 uznaje się za datę stwierdzenia obecności serotoniny w surowicy krwi.
Mimo że serotonina, zwana potocznie hormonem szczęścia, kojarzy się głównie z układem nerwowym, to nie tam znajdziemy największe jej ilości. Wytwarzanie serotoniny odbywa się głównie (aż w 90%) w błonie śluzowej jelit. W mniejszej ilości serotonina wytwarzana jest w szyszynce, jądrach szwu mózgu, trombocytach (płytki krwi).
Fot. iStock
Do czego potrzebna jest serotonina?
Główną funkcją serotoniny jest uczestnictwo w przesyłaniu impulsów pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi, poprawia również koncentrację i pamięć. Wpływa na prawidłowy przebieg cyklu snu i czuwania, reguluje apetyt. Poza tym:
Serotonina poprawia nastrój
Nie bez przyczyny określana jest ona mianem hormonu szczęścia. Różne badania wykazały, że ten neuroprzekaźnik związany jest z odczuwaniem radości, a jej niedobór może mieć związek z pojawieniem się niepokoju i lęku.
Bierze udział w czynnościach układu pokarmowego
Serotonina wydzielana jest głównie w jelitach, może wpływać na przyspieszenie motoryki przewodu pokarmowego. Gdy zachodzi taka potrzeba może prowokować biegunkę i wymioty, co ułatwia pozbycie się z organizmu szkodliwych substancji lub chorobotwórczych drobnoustrojów.
Wspiera proces krzepnięcia krwi
W przypadku przerwania ciągłości tkanek i utworzenia się rany, serotonina wpływa na obkurczenie naczyń krwionośnych. To ogranicza utratę krwi i sprzyja zabliźnianiu rany.
Niedobór serotoniny. Co się dzieje z ciałem, gdy brakuje hormonu szczęścia?
Następuje pogorszenie nastroju
Niedobór serotoniny negatywnie pływa na samopoczucie. Do najbardziej znanych i dokuczliwych skutków niedoboru serotoniny są zaburzenia nastroju, odczuwanie niepokoju, drażliwości, obniżona samoocena, oraz depresja. Może powodować także napady agresji. Serotonina jest neuroprzekaźnikiem, czyli substancją chemiczną przekazującą sygnały między neuronem a komórką. Z tego powodu w leczeniu depresji stosuje się m.in. leki z grupy inhibitorów MAO oraz z grupy SSRI, których działanie polega głównie na blokowaniu wychwytu zwrotnego serotoniny. Niedobór serotoniny wpływa również na pogorszenie pamięci i oraz koncentracji.
Fot. iStock
Zwiększenie chęci na podjadanie
Niedobór serotoniny prowadzi nie tylko do pogorszenia nastroju, ale także wpływa na zwiększenie apetytu, a co za tym idzie, trudną do pokonania chęć na podjadanie. Podjadanie słodyczy powoduje zwiększenie poziomu serotoniny w organizmie, co szybko wpływa na poprawę humoru. Niestety, zbyt częste sięganie po dodatkowe kalorie może się zemścić na sylwetce.
Utrudnione zasypianie
Osoby cierpiące na niedobór serotoniny skarżą się często na trudności z zasypianiem i wstawaniem. Serotonina odgrywa ważną rolę dla prawidłowego działania naszego wewnętrznego zegara biologicznego, ponieważ może ona ulegać przekształceniu do melatoniny. Poziom serotoniny obniża się w nocy, a rośnie w ciągu dnia. Badania wykazały, że łagodzi ona fazę snu REM i po przebudzeniu podnosi poziom noradrenaliny, która z kolei mobilizuje mózg i ciało do działania. Najpewniej uwalnianie odpowiednich ilości serotoniny dobrze wpływa na regenerujący organizm sen.
Jak zwiększyć poziom serotoniny w organizmie?
Można zapobiec sytuacji, w której dochodzi do niedoboru serotoniny we krwi. Duże znaczenie ma aktywność fizyczna, oraz czasu poświęcona poświęcony na odpoczynek i na sen. Pomocna może się okazać ekspozycja na światło słoneczne. Jeśli akurat pora roku temu nie sprzyja, można zastosować terapię światłem wykorzystywaną w leczeniu depresji sezonowej.
Fot. iStock
Serotonina a dieta:
Duże znaczenie dla właściwego poziomu serotoniny ma odpowiednia dieta bogata w tryptofan. Szczególnie polecane są produkty takie jak:
W przypadku potwierdzonego badaniami niedoboru serotoniny lekarz może zalecić stosowanie leków z grupy inhibitorów MAO oraz z grupy SSRI. Leki te blokują one wychwyt zwrotny serotoniny. Należy pamiętać, że przyjmować je można wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza i według jego zaleceń.
Zespół serotoninowy
Nie tylko zbyt niski poziom serotoniny szkodzi. Zbyt wysoki również zaburza prawidłowe funkcjonowanie organizmu. W efekcie pojawiają się zaburzenia pracy jelit, może dojść do rozwoju poważnych schorzeń takich jak zespół jelita drażliwego i stanów zapalnych jelit.
Nadmiar serotoniny może prowadzić do niebezpiecznej sytuacji określanej mianem zespołu serotoninowego. W jego następstwie pojawiają się niepokojące objawy takie jak: halucynacje, rozszerzenie źrenic, drgawki, usztywnienie mięśni, uczucie niepokoju, galopujące myśli, biegunka, wymioty. Zespół serotoninowy może pojawić się na skutek jednoczesnego stosowania różnych leków podnoszących poziom serotoniny w organizmie. Ponadto zbyt wysoki poziom serotoniny może świadczyć o rozwoju nowotworów neuroendokrynnych.
