Wtórne utonięcie to termin, który wywołuje uzasadniony niepokój. Jeszcze kilka lat temu mało kto wiedział o istnieniu takiego zjawiska, ale temat coraz częściej jest poruszany i świadomość zagrożenia wzrasta. Warto wiedzieć, czym jest i komu zagraża wtórne utonięcie, szczególnie w kontekście odpoczynku nad morzem.
Spędzając wakacje nad wodą zazwyczaj mamy świadomość zagrożeń, jakie z tego wynikają. Wiele się słyszy o wypadkach nad morzem, jeziorach lub w przydomowych zbiornikach. Każdy z nas słyszał o utonięciu, o tym, że wystarczy chwila nieuwagi, by wydarzyło się nieszczęście. Nie każdy jednak jeszcze wie, że utonąć można także na kanapie we własnym domu w momencie, gdy wydaje się, że zagrożenie spotkane nad wodą minęło. Tymczasem takie rzeczy się dzieją, i choć nie są to zbyt częste przypadki, trzeba mieć wiedzę na ten temat. Szczególnie jest to ważne w przypadku dzieci, które o wiele częściej są narażone na niebezpieczne sytuacje na plaży.
Fot. iStock
Wtórne utonięcie — co to jest?
Na sam początek trzeba przypomnieć, czym właściwie jest utonięcie, by zrozumieć, czym jest wtórne utonięcie. Definicja wyjaśnia, że utonięcie jest to rodzaj gwałtownego uduszenia, do którego dochodzi w wyniku zablokowania dróg oddechowych płynem, zazwyczaj wodą. Wtórne utonięcie nie jest natomiast traktowane jako rodzaj utonięcia, co w powszechnej opinii zdążyło się już utrzeć, a raczej jako jego powikłanie. W jaki sposób tłumaczą to specjaliści?
Wtórne utonięcie — jak do niego dochodzi?
Wtórne utonięcie nie jest częstą sytuacją, ale za to bardzo niebezpieczną. W przypadku gdy doszło do tonięcia lub podtopienia, do dróg oddechowych trafia woda, która uniemożliwia wymianę gazową w płucach. Zazwyczaj jest organizm pozbywa się jej samodzielnie, podczas kaszlu, lub usuwają ją medycy za pomocą ssaka. W przypadku kaszlu woda nie zostaje całkowicie usunięta, co w pewnych przypadkach staje się zagrożeniem dla poszkodowanej osoby.
Fot. iStock
Tonięcie w wodzie słodkiej
O ile do płuc dostała się woda słodka, organizm sobie z tą sytuacją radzi, ponieważ pęcherzyki płucne wchłaniają wodę do krwiobiegu. Taka sytuacja może mieć miejsce podczas kąpieli lub np. podczas picia napojów. W tym przypadku minimalne zwiększenie objętości krwi w naczyniach może powodować niszczenie czerwonych krwinek i powstanie zaburzeń elektrolitowych. Szczęśliwie najczęściej nie ma to wpływu na zdrowie, a zmiany można zauważyć jedynie wykonując badanie krwi. Poważniejszym powikłaniem, jakie czasem wynika z obecności wody słodkiej w płucach, to ewentualna infekcja, jeśli woda jest zanieczyszczona przez bakterie.
Wtórne utonięcie a woda słona
Z kolei gdy do takiej sytuacji dochodzi po kontakcie z wodą słoną, konsekwencje bywają o wiele poważniejsze. Wtórne utonięcie jest obrzękiem płuc wywołanym zaleganiem wody słonej w drogach oddechowych, co powoduje zaburzenia wymiany tlenu. Słona woda, która dostaje się do płuc, może być nawet przyczyną przenikania składników krwi do pęcherzyków płucnych. W tej sytuacji wymiana zachodzi odwrotnie, niż w przypadku wody słodkiej. Wiąże się to z ciśnieniem osmotycznym, i faktem, że woda słodka jest hipoosmotyczna (ma mniejsze stężenie jonów niż we krwi), a woda słona hiperosmotyczna (ma większe stężenie jonów niż we krwi).
Krótko mówiąc, wtórne utonięcie polega na tym, że płyny zamiast „uciekać” z płuc, pozostają w nich, powodując obrzęk. Po pewnym czasie pojawia się duszność i problemy z oddychaniem. A to stanowi poważne zagrożenie życia.
Fot. iStock
Wtórne utonięcie – objawy
Tutaj liczy się czas, dlatego tak ważne jest, by dokładnie zapoznać się z objawami, które powinny zaniepokoić po zachłyśnięciu wodą. Choć wtórne utonięcie często bywa nazywane cichym, to nie oznacza, że nie można zauważyć żadnych alarmujących sygnałów. Im szybsza reakcja i pomoc, tym większa szansa pełnego powrotu do zdrowia. Do najczęstszych objawów wtórnego utonięcia jakie wysyła organizm należą:
- Męczący kaszel, który staje się bardziej uciążliwy w pozycji leżącej
- Utrudnione oddychanie
- Trudności z wzięciem pełnego, głębokiego oddechu
- Osłabienie organizmu
- Niewyraźna mowa
- Nudności, wymioty
- Zawroty głowy
Pierwsze 24 godziny od podtopienia są najważniejsze. Dlatego tak ważne jest, by dokładnie i bacznie obserwować osobę, która doświadczyła zachłyśnięcia. W przypadku pojawienia się niepokojących objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza. Największym błędem jaki możemy popełnić, jest lekceważenie sygnałów, jakie wysyła nam organizm.
Po jakim czasie może dojść do wtórnego utonięcia?
Zazwyczaj można spotkać informację, że obrzęk płuc może pojawić się nawet 72 godzin po incydencie topienia się. Najczęściej jednak do wtórnego utonięcia dochodzi od kilkunastu minut po zdarzeniu do 24 godzin.
Co robić, gdy podejrzewamy wtórne utonięcie?
Zawsze w przypadku, gdy ktoś tonął, powinien uzyskać pomoc lekarską. Należy o nią poprosić nawet jeśli po chwili wydaje się, że sytuacja jest opanowana i nic złego się nie dzieje. Powikłania mogą nastąpić wiele godzin później i tylko szybka reakcja ratuje życie. W przypadku gdy podejrzewa się obrzęk płuc należy wezwać karetkę. Jeśli na miejscu zdarzenia są ratownicy wodni posiadający uprawnienia ratownika medycznego lub lekarza, należy zwrócić się do nich o jak najszybszą pomoc.
