Leki i zioła fotouczulające to terminy, z którymi każdy miłośnik słońca powinien być zaznajomiony. Świadomość, kiedy dany preparat lub zioło może spowodować problemy skórne, to nie wszystko! Istnieje także kilka innych wskazań, które warto wziąć pod uwagę, wychodząc na słońce.
Kochamy słońce i potrzebujemy jego ciepła światła dla dobrego samopoczucia oraz zdrowia. Wystarczy wspomnieć, że słońce wpływa na wytwarzanie witaminy D, koniecznej dla wzmocnienia odporności, czy dla prawidłowego przyswajania wapnia przez organizm. Korzystać z jego uroków należy jednak z umiarem. Po pierwsze poparzenia słoneczne nie należą do przyjemności, po drugie nadmiar słońca może prowadzić do pojawienia się trwałych plam, przebarwień, czy choćby wysypek, które bywają uciążliwe. W skrajnych przypadkach, wcale nie tak rzadkich, nadmiar słońca może powodować nawet rozwój raka skóry. Wychodząc na słońce trzeba wiedzieć nie tylko, jak chronić się przed jego negatywnym oddziaływaniem na skórę, ale mieć świadomość, kiedy najlepiej zupełnie go unikać.
Fot. iStock
Odczyny fototoksyczne i reakcje fotoalergiczne
Przede wszystkim warto wiedzieć, czym są odczyny fototoksyczne i fotoalergiczne, które mogą pojawić się na skórze.
Odczyny fototoksyczne pojawiają się na skórze w efekcie zastosowania pewnych leków lub roślin w połączeniu z promieniowaniem ultrafioletowym. Odczyny fototoksyczne pojawiają się na skórze szybko i przypominają ostre poparzenia słoneczne. Zazwyczaj pojawia się rumień na wyeksponowanej części skóry, czasem tworzą się również pęcherze.
Odczyny fotoalergiczne pojawiają się późnej, niż odczyny fototoksyczne. Reakcja alergiczna uwidacznia się zazwyczaj dzień po kontakcie ze słońcem. Na skórze tworzą się grudki wypełnione osoczem, które rozprzestrzeniają się także poza obręb skóry opalanej. Skóra może się łuszczyć i przebarwiać. Dzieje się tak, ponieważ cząsteczki leków razem z białkami skóry pod wpływem promieniowania słonecznego tworzą alergeny, które wywołują reakcję układu odpornościowego. W tym przypadku każdy kontakt skóry po przycięciu leku skończy się reakcją alergiczną. Odczyny fotoalergiczne, w przeciwieństwie do odczynów fototoksycznych, nie są częste.
Fotouczulające leki
Fot. iStock/Leki fotouczulające
Wśród leków znajdują się fotouczulające preparaty, które wpływają na ograniczenie możliwości korzystania ze słońca. Szczególną ostrożność zachowaj w sytuacji, gdy przyjmujesz antybiotyki (szczególnie tetracykliny), preparaty hormonalne (w tym tabletki antykoncepcyjne i hormonalną terapię zastępczą), leki przeciwcukrzycowe, leki na obniżenie ciśnienia tętnicze, lub poziomu cholesterolu we krwi (z grupy fibratów). Fotouczulające w kontakcie ze słońcem mogą być również leki psychotropowe i środki uspokajające, niektóre leki przeciwbólowe (ketoprfen, pyralgina, diklofenak, naproksen i ibuprofen) i leki przeciwzapalne (naproksen i piroxycam).
Inne fotouczulajace leki to:
- leki przeciwgrzybicze;
- leki moczopędne,
- cytostatyki,
- leki na arytmię serca,
- fenytoina (leczenie padaczki),
- maści dermatologiczne.
Fotouczulające zioła
Zioła kojarzą się z bezpiecznymi, bo naturalnymi specyfikami, jednak to wrażenie bywa złudne. Mimo naturalnego pochodzenia ziół i zazwyczaj ich łagodności w działaniu wykazują one tendencje fotouczulające. Szkodzić mogą spożywane w postaci herbat, leków, a nawet ukryte w kosmetykach. Przyczyną skórnych dolegliwości po kontakcie ze słońcem bywa dziurawiec, arcydzięgiel, bergamotka, rumianek, nagietek lekarski, ruta, aminek większy. Szkodzić może także arnika oraz skrzyp polny, choć są to raczej rzadko spotykanie przypadki.
Fot. iStock/Zioła fotouczulające
Fotouczulające kosmetyki
Istnieje niemała grupa produktów kosmetycznych, które mogą okazać się fotouczulające. Należą do nich mi.in.: perfumy, wody perfumowane, dezodoranty, a nawet mgiełki do ciała, które rozpylane przed ekspozycją na słońce, mogą powodować trudne do usunięcia przebarwienia. Olejek bergamotowy, będący jednym ze składników perfum, może powodować fototoksyczne zapalenie skóry. Fotouczulające są również olejki: cytrusowy i sandałowy. Także kosmetyki zawierające w składzie kwasy owocowe, są częstą przyczyną reakcji fotouczuleniowej. Fotouczulające może się okazać także złoto i srebro, które mają styczność ze skórą, oraz barwniki takie jak: eozyna, róż bengalski, antrachinon.
W przypadku stosowania leków należy zapoznać się z informacjami zawartymi na ulotce, gdzie znajduje się ewentualna adnotacja o właściwościach fototoksycznych lub fotouczulających leku/preparatu. Jeśli istnieje możliwość, warto poprosić lekarza o wypisanie bezpieczniejszych zamienników. Latem warto zrezygnować ze stosowania fotouczulających ziół, a jeśli nadal musisz je brać, unikaj kontaktu ze słońcem godzinach największego nasłonecznienia.
