Gluten i skutki jego nietolerancji dla ludzkiego organizmu są tematem szeroko komentowanym. Powstały dwa stanowiska odnośnie ograniczenia w diecie produktów zawierających gluten. Jedni zalecają jego całkowitą eliminację z jadłospisu, a drudzy twierdzą, że takie działanie nie mają żadnego sensu. Jak to jest tak naprawdę z tym glutenem?
Czym jest gluten?
Gluten to wszechobecna mieszanina białek, które znajdują się w zbożach, tj: pszenicy, owsie, jęczmieniu i życie. Gluten pojawia się w pieczywie, ciastkach i makaronach, a w zakładach które produkują różnorodne artykuły spożywcze, może się znaleźć w wędlinach, jogurtach, przyprawach, a nawet słodyczach. Mimo że jest białkiem, nie przedstawia istotnych wartości odżywczych dla organizmu i nie jest łatwostrawny dla naszego układu pokarmowego. Można powiedzieć że gluten jest raczej neutralną substancją, jednak występują przypadki w których jego spożywanie prowadzi do poważnych kłopotów zdrowotnych.
Są objawy, które powinny niepokoić
Czasem zdarza się, że po spożyciu produktów zawierających gluten pojawiają się niepożądane reakcje. Okazuje się wtedy że organizm nie toleruje glutenu (celiakia) lub jest na niego uczulony, w wyniku czego pogarsza się samopoczucie i zdrowie. Co więcej niestwierdzona alergia lub nietolerancja glutenu może prowadzić do anemii, uczucia ciągłego zmęczenia, niedoborów składników mineralnych i zaburzeń w prawidłowej pracy mięśni. Chory z celiakią cechuje się nieprawidłowym wchłanianiem glutenu, związanym z reakcją układu immunologicznego skierowaną przeciwko fragmentom białek zbóż, czego wynikiem reakcji jest uszkodzenie jelit prowadzące do zaburzeń trawienia.
Choroba może powodować wiele objawów ze strony różnych narządów, jednak typowymi objawami wskazującymi na celiakię są *:
- ból brzucha
- wzdęcie
- obfita biegunka
- niedożywienie
- anemia (niedokrwistość)
- zmniejszenie masy ciała
- zmiany w zachowaniu
- pokrzywka skórna
- migreny
Przy wystąpieniu takich objawów, należy przerwać spożywanie produktów zawierających to białko i skonsultować się z lekarzem. Specjalista na podstawie wywiadu w którym zapyta o rodzaj pokarmu powodującego objawy, po jakim czasie pojawia się reakcja na pokarm i w jakiej sytuacji oraz czy ty lub ktoś z rodziny cierpicie na alergię. Z metod dokładniejszych oznacza się przeciwciała skierowane przeciwko transglutaminazie tkankowej (enzymowi biorącemu udział we wchłanianiu glutenu z jelit) oraz tzw. endomysium mięśni gładkich jelit. Lekarz może również za pomocą specjalnego wziernika, pobrać mały fragment ściany jelit i zlecić jego ocenę pod mikroskopem.
Dieta w nietolerancji glutenu
W terapii celiakii stosuje się dietę bezglutenową, czyli całkowite wyeliminowanie produktów zawierających gluten. Tu należy być uważnym przy sprawdzaniu etykiet artykułów, ponieważ gluten kryje się również pod wieloma innymi składnikami : pszenica, mąka pszenna, kasza manna, semolina, kamut, seitan. Bezpieczniejsze są pokarmy oznaczone symbolem przekreślonego kłosa (cista, pieczywo, makarony) i nie zawierają pszenicy. Powinny one przynieść ulgę większości chorym, jednak u niektórych ludzi wrażliwych na gluten i podobne białka pokarmy oficjalnie bezglutenowe, nie są żadnym rozwiązaniem. Jedynym wyjściem jest całkowita rezygnacja z jedzenia zbóż i jakiejkolwiek ekspozycji na szkodliwe ich białka
Gluten w diecie małych dzieci
Jako że gluten to białko pod specjalnym nadzorem, bardzo ważne jest w zapobieganiu późniejszych problemów ze zdrowiem, wprowadzenie go w odpowiednim czasie u niemowląt. Musi się to odbyć w ściśle określony sposób, miedzy 4 a 6 miesiącem życia zgodnie z aktualnymi wytycznymi dotyczącymi żywienia niemowląt, w zależności od sposobu karmienia malca. Zbyt szybkie lub zbyt późne wprowadzenie ma wpływ na zwiększenie ryzyka wystąpienia celiakii.
Lepiej unikać glutenu na wszelki wypadek, czy nie?
Temat spożywania glutenu przez osoby z nietolerancją jest jasny – należy wyeliminować go z diety. Jednak u osób zdrowych sprawa wygląda inaczej. Kontrowersje istnieją, nadal część specjalistów optuje za tym, aby go całkowicie wyeliminować z diety, nawet u osób zdrowych, wskazując że jego obecność wpływa na obniżenie odporności. Pozostali wychodzą z założenia, że nie ma takiej potrzeby. Najlepiej nie przechodzić samodzielnie bez wystąpienia objawów nietolerancji na dietę. Bezpieczniej jest nie spożywać produktów z glutenem w nadmiernej ilości, ale powinien on pozostać w jadłospisie. Wyeliminowanie tego składnika ze wszystkich potraw jest naprawdę trudnym zadaniem i zagraża niepełnowartościowymi posiłkami. Dla własnego zdrowia lepiej jest zwrócić się do poradni dietetycznej.
*Źródło: medycyna praktyczna
