Rak jelita grubego to nowotwór, na który choruje coraz więcej osób. Statystyki mówią, że jest to trzeci co do częstości występowania nowotwór złośliwy u mężczyzn, a drugi u kobiet. Niestety nieznajomość lub ignorowanie objawów choroby wpływa na pogarszające się dla nas statystyki. Warto wiedzieć, co to jest rak jelita grubego, jakie daje objawy i przerzuty, jakie są rokowania w jego przypadku.
Rak jelita grubego może się rozwijać w obrębie jednej z części jelita grubego (kątnicy, wstępnicy, poprzecznicy, zstępnicy lub odbytnicy). Według statystyk choroba pojawia się coraz częściej. Tendencja do zachorowań na raka jelita grubego rośnie, a przyczynę tego można upatrywać w fatalnych nawyków żywieniowych i biernym trybie życia oraz unikaniu badań profilaktycznych.
Fot. iStock
Rak jelita grubego – przyczyny
Przyczyn wystąpienia nowotworu jest jednak więcej, i nie na wszystkie mamy wpływ. Szczególnie predysponowani do rozwoju choroby są osoby, które w rodzinie miały już jej przypadki, cierpiące na chorobę Leśniowskiego i Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Ryzyko wystąpienia raka jelita grubego zwiększa się u osób otyłych, palaczy papierosów, oraz z polipami w jelicie grubym. Im wyższy wiek, tym więcej zdiagnozowanych zachorowań, ponieważ rak jelita grubego rozwija się w utajeniu latami. Rak jelita grubego rzadko pojawia się u osób przed 40 rokiem życia, a większość przypadków choroby rozpoznaje się u pacjentów powyżej 50 roku życia.
Trzeba przy tym wspomnieć, że najczęściej wina zachorowania leży po stronie trybu życia pacjenta. Ilość zachorowań genetycznych szacowana jest jedynie na 15 % – maksymalnie 30% wszystkich przypadków choroby. Około 5% wszystkich zachorowań na nowotwory jelita grubego to nowotwory występujące rodzinnie jako tzw. zespół Lyncha. Około 0,5–1% zachorowań powoduje mutacja genu APC.
Rak jelita grubego – objawy
Rak jelita grubego może dawać różne objawy, z początku bardzo niespecyficzne. We wczesnym stadium nowotworu może nie dziać się nic niepokojącego, lub mogą pojawiać się bóle brzucha, a także wzdęcia, które zazwyczaj składane są na karb zwykłych dolegliwości trawiennych. Ten stan może trwać długo, bowiem choroba rozwija się powoli. Wraz z postępem choroby pojawiają się objawy inne, bardziej specyficzne, sugerujące problem z jelitami lub przewlekłym stresem.
Fot. iStock
W zależności od stopnia zaawansowania choroby oraz lokalizacji nowotworu rak jelita grubego może powodować następujące objawy:
- krwawienie z odbytnicy,
- obecność krwi w stolcu po defekacji – często traktowane jako objaw żylaków odbytu (hemoroidów),
- naprzemienne występowanie zaparć i biegunek,
- uporczywe biegunki,
- zmiana w kształcie i rozmiarach stolca – często pojawia się „stolec ołówkowaty”. Wynika on z ograniczenia światła jelita i upośledzenie jego drożności, spowodowane naciekiem nowotworu.
- ból i skurcze brzucha,
- bezskuteczne parcie na stolec (nie udaje się go oddać),
- anemia – anemia może wynikać z krwawienia z guza do światła jelita grubego, które bywa powolne i niełatwe do zauważenia,
- występowanie gorączki o niejasnej przyczynie,
- osłabienie, brak apetytu i utrata masy ciała – te objawy pojawiają się już, gdy choroba jest bardzo zaawansowana – komórki nowotworowe zużywają energię potrzebną do funkcjonowania organizmu, co powoduje utratę wagi.
Gdy tylko pojawiają się niepokojące objawy, chory powinien skorzystać z wizyty u lekarza i wykonania badań diagnostycznych jelita grubego. Im wcześniej wykryty nowotwór jelita grubego, tym większe szanse na wyleczenie choroby.
Rak jelita grubego – przerzuty
Zaawansowany rak jelita grubego daje przerzuty. Nowotwór rozsiewa się drogą krwionośną lub limfatyczną. Przerzuty najczęściej pojawiają się w wątrobie, płucach, węzłach chłonnych, kościach i mózgu. Regułą jest tu, że rozsiana forma nowotworu daje dodatkowe objawy uzależnione od lokalizacji przerzutów.
Fot. iStock
Rak jelita grubego – rozpoznanie
Lekarze mają do dyspozycji różne metody diagnostyczne, które pozwalają określić, z czym pacjent ma do czynienia:
- Badanie przedmiotowe brzucha per rectum. – Lekarz wprowadza palec do kiszki stolcowej i bada dolną część odbytnicy. To pozwala wyczuć część guzów w tej części jelita grubego;
- U kobiet badanie dodatkowo przeprowadza się przez pochwę. – w przypadku nacieku ściany odbytnicy;
- Badanie endoskopowe – rektoskopia (bada odbytnicę i esicę), fiberosigmoidoskopia (bada odbytnicę, esicę i części okrężnicy), lub kolonoskopia (bada całe jelito grube aż łączenia z jelitem cienkim);
- Histopatologiczne – bada się materiału pobrany w trakcie badania endoskopowego;
- Badanie antygenu karcynoembrionalnego (CEA) we krwi. – Pozwala ono oznaczyć stężenie markeru typowego dla rozwoju nowotworów jelita grubego. Zazwyczaj wykorzystuje się je do stwierdzenia wznowy procesu nowotworowego.
- Wlew kontrastowy jelita grubego – jeśli istnieje takie wskazanie. Podczas badania wprowadza się do światła jelita grubego powietrze oraz środka kontrastowy i wykonuje szereg zdjęć rentgenowskich.
Rak jelita grubego – leczenie i rokowania
Leczenie raka jelita grubego z powodu zbyt później diagnozy nie przynosi dobrych rezultatów. Największa szansa na wyzdrowienie pojawia się u pacjentów, u których nie ma przerzutów odległych i sąsiednich. Im później wykryta choroba, tym gorsze rokowania. Podstawą leczenia nowotworu jelita grubego jest chirurgia. Często, by leczenie operacyjne przyniosło lepsze efekty, kojarzy się je z chemioterapią, radioterapią albo radiochemioterapią. Ostateczny przebieg leczenia uzależniony jest od lokalizacji i stopnia zaawansowania nowotworu.
Rak jelita grubego – w jego przypadku rokowania nie są najlepsze, ponieważ nowotwór rozpoznawany jest najczęściej w stadium zaawansowanym. Wg danych z 2010 roku, w Polsce odsetek względnych 5-letnich przeżyć w tym przypadku wynosił ok. 44%.
