Chłoniak Hodgkina, dawniej nazywany ziarnicą złośliwą, jest nowotworem układu chłonnego wywodzącym się z limfocytów B. To dość rzadko występująca choroba, która leczona, daje ogromne szanse na wyzdrowienie. Czym dokładnie jest chłoniak Hodgkina, jakie daje objawy i jak można go wykryć oraz leczyć?
Chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa)
Chłoniaki to choroby nowotworowe, w których przebiegu rozrost komórek układu chłonnego (limfatycznego) staje się nieprawidłowy. W jego wyniku nowe limfocyty (należące do białych krwinek), odpowiedzialne za rozpoznanie antygenu i wytwarzanie przeciwciał, przestają pracować prawidłowo. Chłoniak Hodgkina pojawia się zazwyczaj w węzłach chłonnych szyjnych, po czym przenosi się na okoliczne węzły chłonne. Wraz z postępem choroby następują przerzuty do odległych węzłów chłonnych, oraz sąsiadujących z nimi narządów, np. płuc, wątroby, czy kości i szpiku.
Fot. iStock/Chłoniak Hodgkina (ziarnica złośliwa)
Chłoniak Hodgkina obejmuje dwie jednostki chorobowe:
- Chłoniak Hodgkina klasyczny — (95% zachorowań), występuje w podtypach morfologicznych: stwardnienie guzkowe, postać o mieszanej komórkowości, podtyp bogaty w limfocyty, podtyp ubogi w limfocyty. Podtypy nie wywierają większego wpływu na przebieg choroby i leczenie;
- Chłoniak Hodgkina guzkowy — (5% przypadków) z przewagą limfocytów.
Czynniki ryzyka
Według statystyk na ziarnicę złośliwą odnotowuje się w Polsce 2-3 nowe przypadku na 100 000 osób. Znacznie częściej zapadają na niego mężczyźni niż kobiety. Można także zauważyć pewien schemat — najczęściej chorują na niego osoby między 25.-30. rokiem życia, oraz między 50.- 55. rokiem życia.
Nie wiadomo, jakie są przyczyny występowania chłoniaka Hodgkina, ale znane są czynniki, których wystąpienie podnosi ryzyko zachorowania. Należą do nich:
- zakażenia wirusowe (np. wirusem HIV, wirusem cytomegalii, wirusem Epsteina i Barr);
- narażenie na promieniowanie jonizujące;
- stany obniżonej odporności organizmu (zakażenie HIV, przy leczeniu immunosupresyjnym po przeszczepieniach narządów);
- wystąpienie choroby w najbliższej rodzinie.
Chłoniak Hodgkina — objawy
Objawy, jakie daje chłoniak Hodgkina są wyraźne, ale mogą być mylące. Najczęściej choroba daje o sobie znać przez powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, pachowych, nadobojczykowych, oraz śródpiersia. O wiele rzadziej (w ok. 20%) powiększeniu ulegają węzły chłonne w jamie brzusznej i pachwinowe. Węzły chłonne stają się wyraźnie wyczuwalne, twarde, ale nie towarzyszy temu bolesność i zaczerwienienie skóry. W pewnych przypadkach obserwuje się bardzo charakterystyczny objaw, jaki daje chłoniak Hodgkina, czyli ból węzłów chłonnych po spożyciu alkoholu.
Objaw powiększonych węzłów chłonnych może być mylący, ponieważ występuje on również przy wielu innych chorobach, czy zwykłej infekcji. Ważne jest więc, by obserwować podejrzany węzeł, i w przypadku gdy nie zmniejszy się on w czasie 2-4 tygodni, należy go wyciąć i poddać badaniu mikroskopowemu.
Fot. iStock
Mogą również wystąpić inne objawy, takie jak:
- nocne poty,
- utrzymujące się gorączki powyżej 38º, bez związku z toczącą się infekcją;
- ubytek masy ciała powyżej 10 % w ciągu ostatnich 6 miesięcy,
- przewlekłe zmęczenie utrudniające zwykłe czynności;
- świąd skóry.
Jeśli powiększeniu ulegną węzły chłonne w klatce piersiowej, chorzy mogą uskarżać się na duszność i kaszel, obrzęk twarzy i szyi z poszerzeniem żył widocznych na klatce piersiowej (tzw. zespół żyły głównej górnej). W przypadku zaawansowanego stadium choroby dochodzi do powiększenia wątroby i śledziony, którym mogą towarzyszyć bóle brzucha, dyskomfort w jamie brzusznej. Jeśli zajęciu ulegną inne narządy w jamie brzusznej, mogą pojawić się takie objawy jak zaparcia lub wzdęcia, trudności w oddawaniu moczu.
Chłoniak Hodgkina — badania
Jeśli zaistnieje podejrzenie chłoniaka Hodgkina, należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, który przeprowadzi wywiad i zbada pacjenta. Ocenie zostaną poddane dostępne węzły chłonne, wątroba i śledziona, które także mogą być powiększone. Lekarz pokieruje także do dalszej diagnostyki, by dokładniej przyjrzeć się sytuacji. Zazwyczaj zlecane są:
- morfologia z rozmazem;
- USG jamy brzusznej;
- RTG klatki piersiowej.
Aby ustalić ostateczną diagnozę, konieczne jest pobranie podejrzanego węzła chłonnego do badania histopatologicznego. Przy potwierdzeniu diagnozy pacjentowi wykonuje się także dodatkowe badania pozwalające ustalić stan zaawansowania choroby. Należą do nich: tomografia komputerowa, badanie PET TK, biopsja szpiku kostnego pod mikroskopem.
Fot. iStock
Chłoniak Hodgkina — leczenie i rokowania
Zdiagnozowany chłoniak Hodgkina wymaga leczenia, którego podstawą jest chemioterapia i radioterapia. W określonych przypadkach należy przeprowadzić przeszczepienie szpiku kostnego. Przy określaniu szans na skuteczne leczenie dużą rolę odgrywa jak najwcześniejsze rozpoznanie choroby. Wykrycie choroby niezaawansowanej w stadium I i II, zmniejsza ryzyko nawrotu chłoniaka i niepowodzenia leczenia. W początkowych stadiach rozwoju choroby pacjenci otrzymują mniej intensywną chemioterapię.
Chłoniak Hodgkina ma stosunkowo dobre rokowania. Według statystyk 80–90% chorych udaje się trwale wyleczyć, a u pozostałych chorych może dojść do nawrotu lub oporności na leczenie.
