Wielkanoc to najważniejsze chrześcijańskie święto. Poprzedza je wyjątkowy czas — Wielki Post, a także Triduum Paschalne (Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielka Sobota). Jest to okres duchowego przygotowania na ważne wydarzenie, które gromadzi wiernych w świątyniach, a rodziny przy wspólnym stole.
Wielkanoc — kiedy wypada?
Wielkanoc jest świętem upamiętniającym zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. To święto ruchome, którego termin związany jest z cyklem Księżyca. Wielkanoc świętujemy w różnym czasie, ale zawsze pomiędzy 22 marca a 25 kwietnia. Ta zasada wynika z ustaleń Soboru Nicejskiego, mówiących o tym, że święto Zmartwychwstania Pańskiego należy obchodzić w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, która przypada po 21 marca.
Fot. iStock/Wielkanoc
W roku 2021 Wielkanoc wypada 04.04, a wraz z Triduum Paschalnym kalendarz prezentuje się w następujący sposób:
- 01.04 – Wielki Czwartek
- 02.04 – Wielki Piątek
- 03.04 – Wielka Sobota
- 04.04 – Wielkanoc (niedziela)
- 05.04 – Poniedziałek Wielkanocny (Lany Poniedziałek) — dzień ustawowo wolny od pracy
Wspomniane Triduum Paschalne rozpoczyna się od wieczornej mszy w Wielki Czwartek, a kończy Wigilią Paschalną (nabożeństwem w noc z Wielkiej Soboty na Niedzielę Zmartwychwstania)
Wielki Post
Wielki Post Wielki Post rozpoczyna się w Środę Popielcową. Jest to 40-dniowy okres, który przede wszystkim opiera się na duchowym przygotowaniu do Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Wielki Post został ustanowiony na pamiątkę 40-dniowego postu Chrystusa na pustyni, a także upamiętniając 40 lat wędrówek Izraelitów po wyjściu z Egiptu. Ustanowiono go we wczesnym średniowieczu, i po pewnych zmianach organizacyjnych obowiązuje także współcześnie. Wielki Post jest czasem szczególnym, w którym wielkie znaczenie ma modlitwa, wspieranie potrzebujących, stosowanie pokuty, a także przestrzeganie zasad postu wyrażonego w ograniczeniu jedzenia i picia. Należy także unikać hucznych zabaw, by skupić się na duchowości i przypomnienie sobie, jak ważny jest Bóg i że warto odejść od grzechu.
Fot. iStock/Wielkanoc
Wielkanoc a Triduum Paschalne
Wielki Post to okres poprzedzający Wielkanoc, natomiast bezpośrednie dni poprzedzające Święta Wielkanocne to Triduum Paschalne. Triduum Paschalne rozpoczyna Wielki Czwartek, następnie wierni przeżywają Wielki Piątek i Wielką Sobotę.
Wielki Czwartek
Wielki Czwartek jest dniem ustanowienia Eucharystii i kapłaństwa, podczas którego biskupi święcą oleje wykorzystywane podczas udzielania sakramentu chrztu, bierzmowania, lub namaszczenia chorych. W niektórych kościołach praktykowane jest symboliczne obmywanie nóg 12 osobom, na wzór działania Jezusa podczas Ostatniej Wieczerzy.
Wielki Piątek
Wielki Piątek jest upamiętnieniem Męki Pańskiej. To dzień głębokiej żałoby w kościele, z tego powodu nie odprawia się tego dnia liturgii eucharystycznej. Zamiast niej odprawiana jest uroczysta Msza Wieczerzy Pańskiej, od której kończy się okres Wielkiego Postu. Celebruje się uroczystą adorację Krzyża w kościołach, przygotowane są także Groby Pańskie, które odwiedzają wierni. Tego dnia odprawia się również nabożeństwo Drogi Krzyżowej (Droga Krzyżowa odprawiana jest w każdy piątek Wielkiego Postu). Wielki Piątek to czas ścisłego postu, podczas którego nie tylko należy unikać potraw mięsnych, ale także ograniczać ilości spożywanych pokarmów. Jedynie jeden posiłek w ciągu dnia można zjeść do syta. Wiele osób podchodzi restrykcyjnie do zasad postu i w Wielki Piątek spożywa wyłącznie suchy chleb oraz pije wodę.
Wielka Sobota
Fot. iStock/Wielkanoc
Wielka Sobota to dzień oczekiwania na Zmartwychwstanie Pańskie, podczas którego przygotowuje się wielkanocne ciasta oraz produkty na święconkę. Wierni idą do kościoła na tradycyjne poświęcenie koszyków wielkanocnych z przygotowanymi na stół świąteczny produktami. Wielka Sobota to również czas poświęcenia wody chrzcielnej oraz odnowienia przyrzeczeń chrztu świętego.
Wielkanoc
Niedziela Zmartwychwstania
Po Triduum Paschalnym nadchodzi czas na radosne świętowanie. Wielkanocna Niedziela (Niedziela Zmartwychwstania) to pierwszy dzień wolny od pracy. Rozpoczyna się jej obchody mszą świętą rezurekcyjną, gdy dzwony obwieszczają Zmartwychwstanie Pańskie. Wtedy też można usiąść do tradycyjnego śniadania wielkanocnego, podczas którego spożywane są poświęcone pokarmy z koszyka. Bliscy dzielą się jajkiem symbolizującym nowe życie, spędzają czas w gronie rodzinnym.
Lany poniedziałek
Fot. iStock/Wielkanoc, Lany Poniedziałek
Lany Poniedziałek to drugi świąteczny dzień wolny od pracy. Zwany także Śmigusem Dyngusem, to dzień związany ze słowiańską tradycją lania wody. Szalone zabawy polegające na oblewaniu napotkanych osób wodą obrazowały radość po odejściu zimy i przebudzenia wiosny. Początkowo traktowano to jako symboliczne obmycie z chorób i brudu, a z czasem umacniania się katolicyzmu na ziemiach słowiańskich, przede wszystkim grzechu. Niegdyś zabawy były mniej łagodne dla „ofiar”, obecnie odchodzi się od dawnych praktyk prowadzących do zmoczenia ostatniej suchej nitki na ubraniu.
