Osobowość borderline w dosłownym tłumaczeniu oznacza osobowość z pogranicza. Z jednej strony osoby z tym zaburzeniem pragną akceptacji i trwałej relacji, odczuwają silny lęk przed odrzuceniem, z drugiej boją się zaangażowania i „pochłonięcia” przez drugą osobę. Miotają się od emocji na jednym końcu skali do tych na jej przeciwnym biegunie, wpadają ze skrajności w skrajność, a ich działania często są efektem impulsów. Czym charakteryzuje się osobowość borderline i jakie symptomy powinny być dla nas czerwoną flagą ostrzegawczą?
Osobowość borderline – co na nią wskazuje?
Niska samoocena
Osoby z zaburzeniem bordeline są swoimi największymi krytykami i wątpia we wszystko, co wiedzą, potrafią i robią. W bardzo dużym stopniu polegają na opiniach i ocenach z zewnątrz, na aprobacie uzyskanej od innych ludzi i to na ich podstawie budują swoją tożsamość. Czują się niekompetentne i mają takie poczucie niższości, że mogą nawet kopiować zachowania innych i naśladować je – w ich odczuciu są one o wiele lepsze.
Unikanie myślenia o przyszłości
Wybieganie w przyszłość o całe dekady nie jest może najlepszym rozwiązaniem, ale z pewnością każdy z nas zastanawia się, planuje i rozmyśla na temat tego, co będzie z jego życiem. Osoby z zaburzeniem borderline mają problem z tym, by samodzielnie obrać jakiś kierunek – nie wiedzą, czego chcą od życia, jaki zawód ich interesuje, gdzie chcieliby pracować.
Trudności z empatią
Ludziom z borderline trudno jest utrzymać dłuższe relacje międzyludzkich, a to ze względu na brak świadomości dotyczącej samych siebie i innych. Osoby te nie rozumieją, jak swoim zachowaniem wpływają na innych, a kiedy ich emocje wymykają się spod kontroli, nie dostrzegają w tym źródła stresu i dyskomfortu dla reszty otoczenia.
Chaos w relacjach
Przemoc fizyczna lub psychiczna często towarzyszy relacjom, w jakie wchodzą osoby z zaburzeniem borderline. Od partnerów oczekują, że zapełnią oni wewnętrzną pustkę i zaspokoją zaniedbane w dzieciństwie potrzeby, co często prowadzi do toksycznych związków. Osoby z borderline są nieufne, podejrzliwe i zazdrosne, bardzo wymagające wobec partnera. Potrafią przeskakiwać z ekstremalnej bliskości do skrajnej niechęci, od uwielbienia do nienawiści, i to nie tylko w związkach romantycznych, ale także wobec przyjaciół i rodziny.
Wszechogarniający lęk
Lęk może zdarzyć się każdemu, ale w tym przypadku zagarnia wszystko i wyraźnie dominuje. Charakteryzuje się intensywnymi uczuciami nerwowość, napięcia lub paniki, a emocje te często pojawiają się jako nadwrażliwa reakcja na działania innych ludzi. Borderline mogą wyrażać wtedy swoje uczucia w sposób impulsywny, wybuchowy i niewłaściwy.
Ciągły strach przed odrzuceniem
Boją się samotności, odrzucenia i braku akceptacji ze strony innych, a ta niepewność wykańcza ich i powoduje, że stają się zaborczy i panicznie zazdrośni. Mogą posunąć się do przeszukania rzeczy osobistych partnera, przeglądania ich poczty, maili, sprawdzania telefonu, a nawet do ekstremalnych prób manipulacji partnerem, np. grożenia samobójstwem. Zrobią wszystko, by nie stracić osoby, na której im zależy.
Depresja
Często objawy zaburzenia mylone są z chroniczną depresją, ale jednak jest między nimi różnica. Depresja często towarzyszy osobom z borderline, ale symptomy wyglądają nieco inaczej – poczucie pustki, braku wartości i marności jest o wiele potężniejsze i sięga głębiej.
Huśtawka nastrojów
Nastoje są nieregularne, zmieniają się bardzo szybko i często wyzwalane są przez jakieś zewnętrzne wydarzenia. Małe rzeczy, na którą nie zwrócilibyśmy uwagi, u osób z borderline odbierane są bardzo osobiście. Wystarczy niewystarczająco (w ich odczuciu) serdeczne przywitanie kolegi z pracy lub brak odpowiedzi na pytanie, by nastrój zmienił się o 180 stopni.
Niekontrolowany gniew
Przesadzone i nieadekwatne do wydarzeń reakcje, wybuchy złości to jeden z głównych symptomów zaburzenia. Wystarczy spóźnienie partnera, by osoba z borderline wykrzyczała mu, że go nienawidzi, że on jej nie kocha, że między nimi koniec. Osoby te za wszystko, co złe obwiniają innych, przenoszą na nich swoje problemy i emocje. Tymczasem gniew, który odczuwają nie jest wynikiem wydarzeń zewnętrznych, ale pochodzi z wewnątrz.
Niezdolność do kontrolowania działań
Ludzie z pogranicza są impulsywni, niezdolni do kontrolowania swoich działań, stąd ich tendencja do podejmowania ryzyka i pochopnych, nieprzemyślanych decyzji. Ta skłonność może prowadzić do ryzykownych zachowań seksualnych, samookaleczenia i innych działań autodestruktywnych, dzięki którym czują ulgę, uwalniają się od swoich emocji.
Myśli samobójcze
Skłonności samobójcze nie są oficjalnym objawem zaburzenia, ale w rzeczywistości od 8 do 10 procent pacjentów z borderline decyduje się na odebranie sobie życia. Wynikać to może z ich impulsywności, więc gdy życie wyda im się naprawdę bolesne i pozbawione sensu, mogą stwierdzić, że najlepszym rozwiązaniem jest jego zakończenie.
Czy jestem borderline?
Aby zdiagnozować zaburzenia borderline, należy rozpoznać dwie z tych cech:
– niska samoocena
– unikanie myślenia o przyszłości
– trudności z empatią
– chaos w relacjach
oraz cztery z poniższych objawów (przy czym musi wystąpić niekontrolowany gniew, impulsywność lub podejmowanie ryzyka):
– wszechogarniający lęk
– strach przed porzuceniem
– depresja
– huśtawka nastrojów
– niekontrolowany gniew
– impulsywność
– podejmowanie ryzyka.
Jeśli podejrzewamy u siebie osobowość borderline lub nie jesteśmy pewni, należy skonsultować się ze specjalistą, który przeprowadzi badania i pogłębioną diagnozę. Zaburzenie to stwierdza się znaczenie częściej u kobiet niż u mężczyzn, a zaburzenie to może dotyczyć nawet 2,8 procent populacji. Leczenie polega zazwyczaj na oddziaływaniu farmakologicznym, mającym na celu zmniejszenie natężenia poszczególnych objawów, oraz psychologicznym – najskuteczniejsza jest tutaj psychoterapia.
Za istotną przyczynę tego zaburzenia uważa się zaniedbanie ze strony rodziców (często zdystansowana, niezaangażowana matka i nieobecny ojciec), rozłąkę i utratę bliskich w dzieciństwie, przemoc fizyczną, molestowanie seksualne. Te wczesne doświadczenia negatywnie wpływają na relacje między dzieckiem a opiekunami i powodują, że powstaje nieufny wzorzec przywiązania prowadzący do upośledzenia w zakresie empatii, rozpoznawania i rozumienia uczuć innych osób.
Źródła: www.psychiatria.mp.pl, www.health.com
