Depresja sezonowa (SAD) najczęściej pojawia się zimą, gdy niesprzyjająca aura odbiera chęć do działania, pozbawiając energii i radości z życia. Ale nie tylko zimą mogą pojawić się objawy depresji sezonowej i coraz częściej mówi się o SAD w kontekście wiosny i lata. Depresja sezonowa to coś więcej niż zwykły smutek czy chandra. Co trzeba o niej wiedzieć, jak ją leczyć?
Depresja w różnych formach może pojawić się w ciągu życia u kilkunastu procent populacji osób dorosłych. Temat tego zaburzenia jest coraz częściej omawiany, ale choć wiedza o nim staje się powszechna, specjaliści szacują, że ponad połowa przypadków depresji pozostaje nierozpoznana. Świadomość problemu jest istotna, ponieważ odpowiednia diagnoza wpływa na polepszenie jakości życia osoby cierpiącej z powodu depresji. Jedną z typów depresji, o której warto mówić, jest depresja sezonowa.
Czym jest depresja sezonowa?
Depresja sezonowa (seasonal affective disorder – SAD) jest rodzajem depresji, która charakteryzuje się cyklicznością oraz sezonowo-nawrotowym przebiegiem. Najczęściej objawy pojawiają się późną jesienią lub wczesną zimą i trwają do wiosny, po czym ustępują i ponownie w okresie jesienno-zimowym dochodzi do remisji. W wiele rzadziej objawy depresji sezonowej obserwuje się je wiosną i latem.
Depresja sezonowa pojawia się często. Według statystyk, w strefie umiarkowanej dotyczy około 4% społeczeństwa, a na obszarach z niedoborem światła słonecznego, nawet 10%. Z jej powodu 4 razy częściej cierpią kobiety.
Zobacz również: Depresja niejedno ma imię. Przewodnik po 6 najczęstszych typach depresji
Przyczyny depresji sezonowej
Specjaliści uznają, że na pojawienie się depresji sezonowej wpływają sezonowe zmiany długości dnia i nocy oraz ilość światła słonecznego. W przypadku SAD (tak jak w przypadku typowego przebiegu depresji) dochodzi do obniżenia poziomu serotoniny w mózgu oraz zaburzenia innych neuroprzekaźników. Dochodzi do zachwiania prawidłowego rytmu sen–czuwanie, w związku z czym osoby z SAD mają problem z dostosowaniem się do sezonowych zmian długości dnia. Wtedy pojawiają się zaburzenia snu, nastroju i zachowania.
Istotne jest również to, że niedobór witaminy D, która promuje aktywność serotoniny, może pogarszać przebieg SAD i utrudniać podjęte leczenie. Ponieważ organizm wytwarza witaminę D pod wpływem słońca, jesienią i zimą często pojawia się jej niedobór. Latem z kolei do SAD może dojść z powodu długich dni i wysokich temperatur, co również może zaburzać rytm biologiczny.
Fot. iStock
Jak objawia się depresja sezonowa?
Depresja sezonowa ma objawy podobne do tych, które prezentuje depresja o typowym przebiegu. Osoby cierpiące na SAD pojawiający się zimą częściej wycofują się społecznie, skarżą się na nadmierną senność, zwiększony apetyt, który prowadzi do przybierania na wadze. Natomiast w epizodach wiosenno-letnich częściej obserwuje się bezsenność, osłabienie apetytu, lęk, niepokój i pobudzenie.
Przy podejrzeniu depresji potrzebna jest wizyta u specjalisty. Psychiatra, na podstawie obserwacji pacjenta i rozmowy oraz przy wykorzystaniu odpowiednich skal i testów, ustali diagnozę. Ostatecznie diagnozę można postawić jeśli co najmniej przez 2 tygodnie występują przynajmniej 2 z 3 następujących objawów:
- obniżenie nastroju;
- anhedonia (brak radości z tego, co wcześniej cieszyło);
- zmniejszenie energii.
Dodatkowo należy stwierdzić co najmniej 2 z takich objawów, jak:
- trudności z koncentracją i uwagą;
- obniżona samoocena;
- poczucie winy;
- widzenie przyszłości w czarnych barwach;
- myśli i zachowania samobójcze;
- zaburzenia snu;
- zaburzenia apetytu.
Aby rozpoznać depresję nawracającą, pomiędzy kolejnymi epizodami depresyjnymi muszą być co najmniej 2 miesiące wolne od zaburzeń nastroju.
Zobacz również: Objawy depresji – tych sygnałów alarmowych nie wolno ignorować
Leczenie depresji sezonowej
Depresja sezonowa jest zaburzeniem, które można leczyć. Ponieważ niedobór słońca jesienią i zimą uznaje się za główną przyczynę wystąpienia depresji sezonowej, polecaną metodą leczenia jest fototerapia. Zabiegi naświetlania światłem o natężeniu od 2500 do 10 000 wykonuje się w godzinach porannych codziennie lub co drugi dzień. Fototerapia trwa zazwyczaj od 2 do 3 tygodni. Stosuje się ją, aby obniżyć stężenie melatoniny, która uważana jest za substancję depresjogenną.
Inną metodą leczenia SAD jest psychoterapia, a także farmakoterapia. Ponieważ depresja sezonowa wiąże się z zaburzeniami aktywności serotoniny, specjalista może zalecić stosowanie leków przeciwdepresyjnych (selektywnych inhibitoramów wychwytu zwrotnego serotoniny – SSRI).
Równie ważny jest odpowiedni poziom witaminy D. Zaleca się jej suplementację od października do kwietnia w dawce 800–2000 IU na dobę, co uzależnione jest od masy ciała i ilości witaminy D w diecie. Do najbogatszych źródeł witaminy D zaliczamy produkty takie jak: drożdże, tłuste ryby morskie, tran, jaja oraz wątróbka.
Wyleczenie depresji sezonowej jest przypadkiem rzadkim, ponieważ to zaburzenie ma charakter nawracający i przewlekły. Dlatego tak ważne jest uczestniczenie w terapii, wdrażanie zaleceń lekarskich, dbanie o dietę i higieniczny tryb życia. Te działania ułatwią codzienne funkcjonowanie osób dotkniętych SAD.
