Kontakt „skóra do skóry” i pierwsze karmienie piersią to kluczowe momenty zarówno dla mamy, jak i dla jej nowo narodzonego dziecka. W tej niezwykłej chwili nawiązuje się między nimi wyjątkowa więź, a maluch otrzymuje od mamy cenny pokarm, który będzie stanowić fundament jego rozwoju i wpływać na jego zdrowie – zarówno teraz, jak i w dorosłym życiu. Na świecie zaledwie 45% nowo narodzonych dzieci jest przystawianych do piersi w ciągu pierwszej godziny po narodzeniu, a jedynie 40% niemowląt w wieku poniżej 6 miesięcy jest karmionych wyłącznie piersią (podczas gdy WHO zaleca wyłączne karmienie piersią przez pierwsze pół roku życia dziecka)[1]. Jak to wygląda w poszczególnych krajach? Jak na tle innych państw wypada Polska? Czy istnieje kompleksowe narzędzie pomocne w prawidłowym żywieniu dzieci?
Karmienie piersią za oceanem
Według statystyk w USA w 2014 roku prawie 80% mam karmiło swoje dziecko piersią przynajmniej raz, ale niewiele ponad 20% karmiło naturalnie przez pierwsze półrocze[2]. W Kanadzie wskaźniki te od lat wyglądają podobnie – w ubiegłym roku wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka zadeklarowało 28,8% mam w wieku 18-34 lata oraz 36,9% mam w wieku 35-49 lat[3]. A co z krajami dalszymi nam kulturowo?
Przykładowo w Peru karmienie piersią jest bardzo powszechne i dość długo praktykowane. Ważny jest w tym kraju aspekt ekonomiczny, gdyż mleko kobiece to po prostu najtańsza metoda żywienia niemowlęcia. 67,5% niemowląt jest tam karmionych wyłącznie piersią do 6. miesiąca życia[4]. Jeżeli chodzi o długość karmienia piersią, zdecydowanie wyróżnia się Mongolia, gdzie ponad 50% dzieci jest karmionych piersią nawet po ukończeniu 2. roku życia![5] Ma to związek z przekonaniami na temat mleka mamy, jakie panują w tym kraju.
To ciekawe!
Kobiecy pokarm uważany jest w Mongolii za niezwykle odżywczy i pełen magicznych właściwości. Nie jest zatem żadnym zaskoczeniem, że niektóre dzieci są tam karmione piersią nawet do wieku przedszkolnego. Mongołowie do tego stopnia cenią mleko kobiece, że dzielą się nim chętnie z rodziną czy przyjaciółmi.
Wierzenia o magicznych właściwościach mleka matki nie są jednak całkiem bez pokrycia! „Niewiarygodne jest to, że pokarm mamy dostosowuje się do stanu dziecka – inny będzie wytwarzany dla noworodka, a inny dla kilkumiesięcznego niemowlęcia, jednak zawsze w taki sposób, by spełniał zapotrzebowanie młodego organizmu na ważne składniki. Poza tym karmienie piersią to również bliskość i poczucie bezpieczeństwa, którego maluch tak bardzo potrzebuje w pierwszych dniach po narodzinach. Każda mama powinna zatem pamiętać, że nie warto poddawać się zbyt szybko, ponieważ to, który sposób karmienia się wybierze, ma znaczenie dla zdrowia noworodka nie tylko w pierwszych dniach, ale i w całym późniejszym życiu” – komentuje Anna Majda-Sandomierska, położna prowadząca bloga poloznamama.pl.
Karmienie piersią w Europie
Wydawać by się mogło, że na Starym Kontynencie statystyki dotyczące karmienia piersią będą przedstawiały się najlepiej – kraje europejskie są bowiem przeważnie wysoko rozwinięte, oferują relatywnie dobre warunki socjalne (dla przykładu w Anglii mama może uzyskać 52 tygodnie urlopu macierzyńskiego, z czego 39 jest płatnych, zaś w Norwegii urlop ten trwa minimum 49 pełnopłatnych tygodni) oraz chętnie podejmują prozdrowotne inicjatywy. Jednak według światowej Organizacji Zdrowia (WHO) region europejski ma najgorsze statystyki karmienia piersią ze wszystkich![6] W latach 2006-2012 jedynie 25% niemowląt w krajach europejskich było karmionych wyłącznie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia. Dla porównania w regionie południowej Azji wskaźnik ten wynosił w tym okresie 43%. Ostatnie dane, zebrane z 21 krajów regionu Europy, wskazały, że jedynie 13% niemowląt było karmionych naturalnie przez pierwsze 6 miesięcy[7].
Najmniej mam karmi piersią w Wielkiej Brytanii – jedynie 1 na 200 mam udaje się utrzymać karmienie piersią do 1. roku życia dziecka[8]. Najlepszymi wynikami w tej kwestii może się za to pochwalić Norwegia – aż 99% mam rozpoczyna karmienie piersią po urodzeniu dziecka, z czego 80% kontynuuje je po 6. miesiącu życia[9]. Jak na tle europejskich statystyk plasuje się Polska?
Według badań 54% polskich mam karmi swoje dziecko piersią przynajmniej do 6. miesiąca życia, ale jedynie 6% karmi malucha zgodnie z zaleceniami WHO – czyli wyłącznie piersią w pierwszym półroczu[10]. Okazuje się także, że spośród mam, które nie karmią już piersią, większość zakończyła karmienie w ciągu 1. miesiąca życia dziecka! Dlaczego tak jest? Najczęstsze powody zaprzestania karmienia piersią przez Polki to: przekonanie, że dziecko się nie najada, problemy z laktacją oraz niechęć dziecka do ssania piersi[11]. Dane te pokazują ogromną potrzebę wspierania matek w obrębie laktacji oraz edukacji żywieniowej przez personel medyczny nie tylko podczas pobytu w szpitalu, ale i po wypisie. Wsparcie to realizowane jest przede wszystkim na podstawie obowiązujących w Polsce Standardów opieki okołoporodowej, uwzględniających wytyczne dotyczące prawidłowego żywienia niemowląt. Od teraz dodatkową pomoc dla rodziców w zakresie prawidłowego żywienia dzieci już od narodzin do 3. roku życia stanowi nowe narzędzie, stworzone z myślą o rodzicach – kalendarz żywienia dziecka w 1000 pierwszych dni (0-36 miesiąc życia). Dokument ten w prosty sposób podpowiada rodzicom, jak krok po kroku, miesiąc po miesiącu, komponować jadłospis dziecka. Uwzględnia też wszystkie wytyczne dotyczące karmienia piersią na poszczególnych etapach rozwoju.
Mleko kobiece jest najcenniejszym darem, jaki mama może dać swojemu dziecku. To również szereg korzyści dla niej samej. Dlaczego? „Pokarm mamy jest dla dziecka zawsze gotowy, posiada idealny skład oraz temperaturę. Mleko kobiece jest absolutnie najlepsze, wymyśliła je przecież sama natura. Dzięki niemu matka może zapewnić swojemu maluchowi optymalny wzrost i rozwój intelektualny, obniżyć ryzyko nadwagi i otyłości, chorób serca, alergii i wielu innych. Mama z kolei szybciej pozbędzie się kilogramów po ciąży oraz zmniejszy ryzyko zachorowania na raka piersi oraz jajników” – podpowiada Maria Brzegowy, dietetyk prowadząca bloga pozytywnezywienie.pl.
[1] Unicef, Adopting optimal feeding practices is fundamental to a child’s survival, growth and development, but too few children benefit, 2018, http://data.unicef.org/topic/nutrition/infant-and-young-child-feeding/#
[2] Breastfeeding Among U.S. Children Born 2002–2014, CDC National Immunization Survey, https://www.cdc.gov/breastfeeding/data/nis_data/results.html
[3] https://www150.statcan.gc.ca/t1/tbl1/en/tv.action?pid=1310009622
[4] Protecting breastfeeding in Peru, http://www.who.int/features/2013/peru_breastfeeding/en/
[5] Mongolia ‐ Food and Nutrition Security Profiles
[6] WHO, WHO European Region has lowest global breastfeeding rates, 2015, http://www.euro.who.int/en/health-topics/Life-stages/maternal-and-newborn-health/news/news/2015/08/who-european-region-has-lowest-global-breastfeeding-rates
[7] Ibidem.
[8] Breastfeeding in the 21st century, https://www.thelancet.com/pdfs/journals/lancet/PIIS0140-6736(16)30534-7.pdf
[9] http://www.health.gov.au/internet/publications/publishing.nsf/Content/int-comp-whocode-bf-init~int-comp-whocode-bf-init-ico~int-comp-whocode-bf-init-ico-norway
[10] Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”, Instytut Matki i Dziecka, 2017. Badanie zostało zainicjowane przez Fundację NUTRICIA.
[11] Raport z badania „Ocena wdrażania praktyk laktacyjnych w ramach obowiązującego standardu opieki okołoporodowej oraz sposobu żywienia dzieci od urodzenia do 12. miesiąca życia”. Badanie zostało zainicjowane przez fundację NUTRICIA.
Artykuł powstał we współpracy z Fundacją NUTRICIA
