Wydłużenie urlopu rodzicielskiego, uwzględnienie wniosku o pracę zdalną pracownika, który ma małe dziecko, urlop z powodu działania siły wyższej, to tylko kilka zmian wprowadzonych w Kodeksie pracy. Unijna dyrektywa „work life balance” oraz „dyrektywa rodzicielska” miały na celu wyrównanie sytuacji kobiet i mężczyzn w zakresie szans na rynku pracy i umożliwienie pracownikom mającym dzieci godzenie życia zawodowego i rodzinnego. Czy wprowadzone w polskim prawie pracy przepisy spełnią tę funkcję? Czy zwiększy aktywność zawodową kobiet oraz zaangażowanie ojców w obowiązki opiekuńcze? Na te wnioski będzie moment za jakiś czas. W poniższym artykule natomiast dowiesz się jakie zmiany czekają nas w zakresie uprawnień rodzicielskich.
W końcu! Spóźnione o 9 miesięcy, wytyczne Dyrektywy Work Life Balance (a dokładnie dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2019/1158 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów) oraz „Dyrektywy Rodzicielskiej” (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej) wchodzą w życie. Ustawa została podpisana przez Prezydenta, a jej zapisy przewidują, że zacznie obowiązywać po 21 dniach od ogłoszenia – koniec kwietnia jest bardzo realnym terminem.
SPIS TREŚCI:
- URLOP RODZICIELSKI
- URLOP OJCOWSKI
- WYSOKOŚĆ ZASIŁKU MACIERZYŃSKIEGO
- URLOP OPIEKUŃCZY
- URLOP Z POWODU DZIAŁANIA SIŁY WYŻSZEJ
- ZAKAZ PRZYGOTOWAŃ DO ROZWIĄZANIA UMOWY O PRACĘ PRACOWNIKA NA URLOPIE
- PRACA RODZICA W PORZE NOCNEJ, GODZINACH NADLICZBOWYCH I W DELEGACJI
- ELASTYCZNA ORGANIZACJA PRACY
URLOP RODZICIELSKI
Najważniejszą zmianą, jaką wniosła nowelizacja, jest wydłużenie o dziewięć tygodni urlopu rodzicielskiego, na który czekało wielu rodziców. Tym samym urlop będzie trwał 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka i 43 tygodnie w przypadku bliźniaków lub ciąż mnogich.
Rodzicom-pracownikom mającym dziecko posiadające zaświadczenie, o którym mowa w ustawie o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, przysługiwał będzie urlop rodzicielski w wymiarze odpowiednio 65 i 67 tygodni.
Tym samym rodzice dziecka podzielą się urlopem rodzicielskim, ale we własnym zakresie będą decydować tylko, które z nich zrealizuje 23 tygodnie. 9 tygodni to urlop rodzicielski dla ojca i może on może jedynie wybrać, czy chce z tego urlopu skorzystać, czy zrezygnować. Urlop rodzicielski tylko dla matki również trwa 9 tygodni i nie może zostać przeniesiony na ojca- niewykorzystany przepadnie.
Rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego jednocześnie.
Nowelizacja przepisów, poprzez wydłużenie go o 9 tygodni z warunkiem, że nie może on zostać przekazany drugiemu rodzicowi ma na celu przyzwyczajenie pracodawców do tego, że mężczyźni również korzystają z uprawnień rodzicielskich oraz zaangażowanie ojców w opiekę nad dzieckiem.
URLOP OJCOWSKI
Urlop ojcowski- tutaj czas trwania nie uległ zmianie, nadal wynosi 2 tygodnie. Zmienia się jednak termin wykorzystania tego urlopu- ojciec może go wykorzystać tylko w pierwszych 12 miesiącach życia dziecka. Po złożeniu wniosku o urlop ojcowski ojciec będzie chroniony przed zwolnieniem na 7 dni przed rozpoczęciem urlopu.
WYSOKOŚĆ ZASIŁKU MACIERZYŃSKIEGO
Miesięczny zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami jako okres urlopu rodzicielskiego wynosić będzie 70% podstawy wymiaru zasiłku. Zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego [20 tygodni] wynosić będzie 100% podstawy wymiaru zasiłku.
W przypadku wniosku o uśrednienie wysokości zasiłku – miesięczny zasiłek macierzyński za cały okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wyniesie 81,5% podstawy wymiaru zasiłku.
URLOP OPIEKUŃCZY
Każdy pracownik będzie miał możliwość skorzystać z dodatkowego urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni rocznie, aby zapewnić osobistą opiekę członkowi rodziny lub osobie z nim zamieszkującej, która wymagać będzie opieki lub wsparcia ze względów medycznych. Członkami rodziny, na których będzie możliwość wykorzystania urlopu opiekuńczego, są: córka, syn, ojciec, matka, mąż lub żona, ale także osoba zamieszkująca we wspólnym gospodarstwie domowym może to być zatem także partner lub partnerka albo jego dziecko czy też ktokolwiek inny, z kim wspólnie mieszkamy. Wniosek o taki urlop należy dołączyć 1 dzień przed urlopem. Urlop opiekuńczy będzie bezpłatny.
URLOP Z POWODU DZIAŁANIA SIŁY WYŻSZEJ
Dodatkowymi nowymi dniami wolnymi dla każdego pracownika są 2 dni rocznie wolnego od pracy nazwane urlopem z powodu siły wyższej. Dodatkowe dwa dni będą służyć do wykorzystania w przypadku pilnych spraw rodzinnych, spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Uprawnienie to będzie można realizować w formie 2 dni lub 16 godzin wybieranych nawet pojedynczo – w zależności od złożonego wniosku. Wniosek o udzielenie urlopu z powodu siły wyższej musi być złożony najpóźniej w dniu korzystania z tegoż urlopu.
W okresie tego zwolnienia od pracy pracownik zachowuje prawo do połowy wynagrodzenia.
ZAKAZ PRZYGOTOWAŃ DO ROZWIĄZANIA UMOWY O PRACĘ PRACOWNIKA NA URLOPIE
Przepisy ustawy obejmują całkowity zakaz prowadzenia przygotowań do wypowiedzenia umowy z matką lub ojcem korzystającym z urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego. Ten przepis powinien pozwolić pracującym rodzicom wrócić do pracy bez obaw, że od razu pierwszego dnia otrzymają wypowiedzenie umowy o pracę.
PRACA RODZICA W PORZE NOCNEJ, GODZINACH NADLICZBOWYCH I W DELEGACJI
Już we wcześniejszej wersji prawa pracy pracownika wychowującego dziecko do ukończenia przez nie 4. roku życia, nie można było, bez jego zgody, zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie czasu pracy przerywanym ani delegować poza stałe miejsce pracy. W ramach nowelizacji przepisów granica wieku dziecka została podniesiona do 8 lat, więc zmiana ta będzie dla pracowników odczuwalnie korzystniejsza.
ELASTYCZNA ORGANIZACJA PRACY
Zmiana przepisów daje możliwość pracownikowi wychowującemu dziecko do 8 roku życia wnioskowania o elastyczną organizację pracy, tj. praca zdalna, przerywanego czasu pracy, skróconego tygodnia pracy, systemu pracy weekendowej, ruchomego czasu pracy, indywidualnego rozkładu czasu pracy albo obniżenia wymiaru czasu pracy.
Pracodawca zobowiązany jest, w miarę możliwości, rozpatrzyć wniosek uwzględniając potrzeby pracownika, w tym termin i przyczynę konieczności skorzystania z elastycznego wymiaru czasu pracy. Nie jest jednak w przepisach wykluczona możliwość odmowy ze strony pracodawcy, gdyby uwzględnienie przez niego wniosku pracownika wpłynęło na dezorganizację pracy w miejscu pracy lub charakter obowiązków pracownika uniemożliwia wykonywanie pracy w formie zdalnej.
Istotne jest, że złożenie takiego wniosku przez pracownika nie może stanowić przyczyny rozwiązania umowy o pracę.
Masz pytania w związku ze zmianami w przepisach? Skorzystaj z konsultacji w MATRONAT, Kancelarii Praw Kobiet
O autorce:
Anna Modzelewska, prawniczka, Członkini Okręgowej Izby Radców Prawnych, Matka Założycielka MATRONAT Kancelaria Praw Kobiet, feministka
Instagram: https://www.instagram.com/matronka_praw_kobiet
Facebook: https://www.facebook.com/MatronatKancelariaPrawKobiet
