Wróbel – ten poczciwy ptak darzony jest ogromną sympatią. Jest on tak silnie związany z polskim krajobrazem, że trudno sobie wyobrazić jego zniknięcie. Wróbel spotykany jest wszędzie, gdzie pojawiają się ludzie i chętnie korzysta z pozostawionego mu ziarna. Co warto wiedzieć o wróblach, jak je chronić, by nie wyginęły?
Wróbel zwyczajny – jak wygląda?
Wróbel zwyczajny, zwany również domowym (Passer domesticus), jest ptakiem charakterystycznym dla naszego otoczenia i bez problemu go rozpoznajemy. Samiec i samica wróbla zwyczajnego nieco różnią się od siebie ubarwieniem. Samca wróbla można określić po kasztanowatym karku, szarej czapce i czarnym gardle. Wierzch ciała i ogon ma brązowy, a kuper szary. Na skrzydle widoczny jest biały pasek. Samica jest mniej barwna – szarobrunatna z wierzchu i szara od spodu. Długość ciała dorosłego wróbla osiąga ok. 16–18 cm, a waga 24-40g.
Fot. iStock/wróbel samiec
W większości przypadków nietrudno odróżnić wróbla zwyczajnego od innych ptaków, choć kłopot może sprawić odróżnienie go od mazurka. Różnice jednak istnieją – mazurek, zwany wróblem wiejskim/polnym nie lubi zwartej zabudowy miast. Od wróbla zwyczajnego odróżnia go także ciemna plamka na jasnym policzku.
Fot. iStock/mazurki
Wróbel zwyczajny – gdzie można go spotkać?
Wróbel, kojarzony z ojczystą przyrodą, przybył do nas najprawdopodobniej z południowo-zachodniej Azji. Obecnie spotykamy go w większości miejsc na świecie, gdzie uprawia się żyto, pszenicę czy jęczmień, będące jego pokarmem. Naukowcy sądzą, że wróble są pierwszymi ptakami, które skolonizowały osady ludzkie. Lubią gnieździć się w różnych szparach budynków (domy, stodoły, stajnie), w szczelinach przy rynnach, czy pod dachówkami. Zajmują też gniazda jaskółek czy bocianów. Zdecydowanie można spotkać go tam, gdzie osiedlił się człowiek.
Mimo że wróble spotykamy w wielu miejscach i wydają się być pospolitymi stworzeniami, objęto je ścisłą ochroną. Szacuje się, że są miejsca w Europie, w których w ciągu ostatnich 20 lat, populacja spadała nawet o 90%. Wróbli jest coraz mniej, ze względu na ocieplanie budynków i brak miejsc lęgowych, spadek liczby owadów oraz mniejszą dostępność pokarmu na wsiach. W sprzyjających warunkach, wróbel na wolności może dożywać 20 lat, w niewoli kilka lat dłużej.
Fot. iStock/wróbel samica
Wróbel zwyczajny – ciekawostki i zwyczaje
Wróbel może być śmiało traktowany jako wzór miłości i wierności. Wróble wiążą się w pary raz na całe życie, a samce są na tyle „zazdrosne” o swoje wybranki, że pilnują ich i nie dopuszczają konkurenta w pobliże. Tak silnie przywiązują się do miejsca lęgowego, że nawet po śmierci samicy, samiec w nim pozostaje. W Polsce wróble wyprowadzają w sezonie od 3 do 4 lęgów. W każdym pojawia się 4-6 jaj o zabarwieniu od białego po brunatne z plamkami. Wróble swoje jajka wysiadują krótko – 13-14 dni, a pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 17 dniach. Ciekawostką jest to, że wróble nie bez przyczyny uznawano za ptaki greckiej bogini miłości, Afrodyty. Te małe ptaszki mają ogromny temperament, i w ich przypadku do zbliżenia samicy i samca dochodzi nawet kilkadziesiąt razy dziennie.
Fot. iStock/wróbel pisklęta
Pisklaki wróbla karmią się przede wszystkim mszycami i chrabąszczami. Dorosły wróbel żywi się najchętniej ziarnami zbóż, nasionami i owocami gatunków uprawnych (ich łupem szczególnie padają dojrzałe czereśnie i wiśnie). Wróble bardzo chętnie jedzą ziarna zbóż, a także kiełkujące nasiona warzyw takich jak: rzodkiew, sałata, szpinak, groch. Owady są odławiane przez wróble w okresie lęgowym. Inne ciekawostki dotyczą umiejętności – wróbel nie jest najlepszym lotnikiem długodystansowym, a po ziemi nie chodzi, lecz skacze. I jeszcze coś – te urocze, małe ptaszki były chętnie zjadane w Europie, jeszcze na początku XX wieku. Najczęściej zjadano je zapiekane w cieście lub jako mięso w rosole.
Wróbel – czym dokarmiać?
Wróble to ptaki, które nie odlatują z kraju zimą. Na ten trudny dla przyrody czas budują specjalne gniazda, które umożliwiają im przezimowanie. By gniazda były cieplejsze, wróble wkładają do nich grubą warstwę znalezionych piór innych ptaków. Ciepłe lokum to jedna kwestia, a druga, równie ważna, to problem zdobywania pokarmu. Dokarmianie ptaków zimą bywa kontrowersyjnym tematem. Warto pomagać ptakom, gdy surowe warunki utrudniają im samodzielne zdobycie pokarmu, ale trzeba robić to mądrze, by im nie szkodzić. Suchy chleb czy bułka nie jest najlepszym sposobem pomocy wróblom. Wróble przede wszystkim żywią się ziarnami, których w miastach jest niedostatek. Dlatego wróbel bez kłopotu zjada to, co podrzuci mu człowiek. Najlepiej zimą dokarmiać te ptaki nasionami słonecznika, kaszą (jęczmienną, pęczak, gryczaną), pszenicą, owsem i płatkami owsianymi.
Ale można dla wróbli zrobić jeszcze więcej, by chronić ich populację. Warto wiedzieć, że wycinanie trawników i koszenie dzikich łączek skutkuje mniejszą ilością liczby owadów (które są w diecie wróbli w sezonie lęgowym). Niedostatek roślin uznanych za chwasty, takich jak np.: komosa, włośnica, rdest zmniejsza ilość nasion, którymi żywią się wróble. Dlatego tam, gdzie nie trzeba, nie kośmy trawników i łąk, zostawmy w spokoju krzaki i zarośla, które stanowią schronienie dla wróbli przed drapieżnikami.
