Tran znany jest z właściwości wspierających pracę układu odpornościowego. Ten rybny olej stanowi cenne źródło kwasów tłuszczowych oraz witamin niezbędnych dla zdrowia. Jakie zalety ma tran i kiedy warto po niego sięgać?
Tran — olej z wątroby rekina czy dorsza?
Tran jest kojarzony głównie z olejem pozyskiwanym z wątroby rekina, ale właściwy tran pozyskiwany jest z wątroby ryb z rodziny dorszowatych, szczególnie z dorsza atlantyckiego. Ponieważ oba oleje pochodzą z różnych źródeł, choć ich działanie jest częściowo podobne do siebie, nie powinny być ze sobą mylone.
Fot. iStock
Olej z wątroby rekina
Olej z wątroby rekina jest źródłem alkilogliceroli, które wzmacniają układ odpornościowy i hamują rozwój komórek nowotworowych. Alkiloglicerole działają także przeciwbakteryjnie oraz wspierają wzrost liczby krwinek czerwonych. Skwalen, silny antyoksydant, wspomaga pracę układu immunologicznego i chroni komórki organizmu przed szkodliwą działalnością wolnych rodników. Skwalamina działa antyzapalnie i przeciwbakteryjne. Olej z wątroby rekina jest źródłem witamin: A, E i D, dostarcza również kwasy omega-3, ale ich stężenie jest mniejsze niż w tranie z dorsza.
Tran z dorsza
Tran z dorsza jest bogatym źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 (w tym kwas eikozapentaenowy EPA i dokozaheksaenowy DHA) i omega-6, które są niezwykle cenne dla zdrowia. Wspierają pracę mózgu, redukują stężenie triglicerydów i „złego” cholesterolu (LDL), wspierają wzrost stężenia „dobrego” cholesterolu (HDL). Tran zawiera także dużą ilość witamin A i D.
Olej z wątroby rekina i tran z dorsza to inne oleje, które mają nieco odmienne działanie. Nie należy jednak przyjmować ich w tym samym czasie, ponieważ oba bogate są w witaminy D i A. Nadmiar tych witamin może prowadzić do przedawkowania i źle wpłynąć na zdrowie.
Fot. iStock
Właściwości tranu
Tran można przyjmować w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na witaminę A i D. Witaminy te są konieczne dla prawidłowej pracy układu immunologicznego, oraz wielu innych procesów mających miejsce w organizmie. Niedobór witaminy D3 może powodować krzywicę, a przyjmowanie tranu uzupełnia jej niedobór i ułatwia przyswajanie przez kości wapnia i fosforu. Należy jednak uważać, by nie przesadzić z ilością tranu, ponieważ za duże dawki witaminy A powodują rozrzedzanie masy kostnej.
Kwasy omega-3 będąc budulcem błon komórek mózgowych, usprawniają pracę mózgu, ułatwiają koncentrację, poprawiają pamięć. Nienasycone kwasy tłuszczowe chronią serce i układ krwionośny. Wpływają na obniżenie poziomu tzw. złego cholesterolu (LDL), jednocześnie zwiększając stężenie dobrego (HDL). Poprawiają krzepliwość krwi, dzięki czemu obniżają ryzyko tworzenia się zakrzepów i wystąpienia miażdżycy lub choroby niedokrwiennej serca. Kwasy omega-3 są istotne dla dobrego wzroku, a ich regularne spożywanie chroni przed wystąpieniem zwyrodnienia plamki żółtej, które może skutkować utratą wzroku. Badania przeprowadzone przez naukowców z Uniwersytetu w Kalifornii, wskazują, że kwasy z grupy omega-3, zmniejszają ryzyko rozwoju raka piersi, jajników i jelit.
Tran może być szczególnie potrzebny w przypadku dzieci i młodzieży w okresie dojrzewania. Poleca się go dla osób starszych, po poważnej chorobie i osłabionych.
Fot. iStock
Tran a ciąża
Pochodzący z pewnego źródła tran mogą przyjmować zarówno kobiety ciężarne jak i matki karmiące piersią. Obecny w tranie kwas DHA jest niezwykle ważny dla rozwoju dziecka w łonie matki. Badania wskazują na to, że tran z wątroby dorsza wpływa m.in. na właściwy rozwój siatkówki w oczach dziecka oraz prawidłowe funkcjonowanie mózgu. Jest to szczególnie ważne w III trymestrze ciąży, gdy DHA gromadzi się w mózgu płodu.
Należy przy tym wziąć pod uwagę, że wprowadzenie tranu do diety ciężarnej powinno być skonsultowane z lekarzem. Specjalista powinien ustalić bezpieczną dawkę tranu. Wynika to z faktu, że tran obfituje w witaminę A, która w nadmiarze w trakcie I trymestru może być szkodliwa dla rozwijającego się płodu.
Tran — przeciwwskazania
Tran jest wartościowym wsparciem dla zdrowia, ale nie każdy może go przyjmować. Powinny na niego uważać osoby cierpiące na kamicę nerkową, hiperkalcemię i sarkoidozę. Nie należy włączać go do diety w czasie antybiotykoterapii. Nie zaleca się go w trakcie stosowania innej suplementacji witamin A i D, ponieważ istnieje ryzyko przedawkowania. Należy zachować ostrożność w przypadku stosowanie leków wzmacniających układ immunologiczny.
Dzienna dawka tranu dla osób dorosłych wynosi 5 ml i nie należy jej przekraczać.
