Tymianek to zioło, bez którego trudno sobie wyobrazić pełną aromatu kuchnię. Niezastąpiony do potraw mięsnych, znalazł zastosowanie także w leczeniu kaszlu czy niestrawności. Tymianek jest rośliną niepozorną, lecz o ciekawych właściwościach i warto mieć go pod ręką w kuchni. Do czego stosować tymianek i jak go wykorzystać, gdy pojawią się kłopoty ze zdrowiem?
Tymianek właściwy — co to za zioło?
Nazwę tymianku zaczerpnięto z greckiego thymon, czyli „do odkażania”, co jest notabene jedną z ważniejszych cech tego zioła. Tymianek, znany także jako macierzanka czy tymian, pochodzi z terenów basenu Morza Śródziemnego, Bałkanów oraz Kaukazu. Współcześnie roślina uległa zdziczeniu i można ją znaleźć prawie w całej Europie, części Ameryki Północnej, w Indiach i Indonezji. Tymianek najlepiej rośnie na glebach ubogich w składniki odżywcze — wapiennych, piaszczystych i kamienistych. W Polsce również pojawił się jako dziko rosnące zioło, które kwitnie od czerwca do lipca. Wyrasta on do wysokości 40 centymetrów. Tymianek wytwarza silnie rozgałęzione łodygi, które z upływem czasu zaczynają drewnieć. Wytwarza małe, ciemnozielone listki (od dołu szarawe) oraz bladoróżowe lub fioletowe kwiatuszki.
Tymianek jest ziołem aromatycznym, o pikantnym, zdecydowanym zapachu. Nadaje mu go olejek eteryczny, w skład którego wchodzi m.in.: linalol, borneol, tymol, czy octan bornylu. Poza olejkami eterycznymi tymianek jest źródłem minerałów takich jak: wapń, potas, fosfor, magnez, oraz witamin z grupy B i witaminy C.
Fot. iStock
Tymianek cytrynowy
Tymianek cytrynowy, podobnie jak właściwy, jest ziołem, które znalazło zastosowanie w kuchni. Jego liście wydzielają cytrusowy aromat, więc jest ziołem chętnie stosowanym do podkreślenia smaku sałatek, dań mięsnych oraz rozgrzewających herbat ziołowych. Tymianek cytrynowy występuje w licznych odmianach, nadaje się zarówno do uprawy w ogrodzie, jak i w doniczce, na kuchennym parapecie.
Tymianek na kaszel, i nie tylko
To aromatyczne zioło znane jest ze swoich właściwości antyutleniających, które hamują szkodliwe działanie wolnych rodników. Dzięki temu ziele tymianku wykazuje właściwości przeciwnowotworowe, przeciwmiażdżycowe i przeciwzapalne.
Tymianek na kaszel
Od lat tymianek na kaszel stosowany jest doustnie jako środek wykrztuśny. To aromatyczne zioło wzmaga wydzielanie śluzu w górnych drogach oddechowych, rozrzedza zalegającą wydzielinę i ułatwia jej wykrztuszanie przez pobudzanie aktywności rzęsek nabłonka górnych dróg oddechowych.
Fot. iStock
Na dobre trawienie
Tymianek wykazuje właściwości przyspieszające trawienie i działające wiatropędnie. To aromatyczne zioło wpływa na zwiększenie wydzielania soku żołądkowego, przez co poprawia procesy trawienne. Pobudza także krążenie krwi w obrębie przewodu pokarmowego i wpływa na proces odnowy nabłonka. W medycynie ludowej stosowane jest także do łagodzenia stanów skurczowych w obrębie przewodu pokarmowego. Chroni wątrobę, wykazuje działanie żółciopędne, przeciwzapalne, a także moczopędne.
Tymianek na gardło
Zioło tymianku wykorzystywane jest jako środek antybakteryjny i odkażający w przypadku stanów zapalnych gardła i jamy ustnej, wywołanych przez bakterie i grzyby. Stosowany jest w postaci płukanki do jamy ustnej i gardła.
Łagodzi stany zapalne skóry
Tymianek polecany jest dostosowania w pewnych problemach skórnych, takich jak zmiany bakteryjne, wypryski, czy łojotokowe zapalenie skóry. Można skorzystać z jego właściwości stosując go do przemywania, okładów i kompresów nakładanych na zmienioną chorobowo skórę.
Tymianek na zdrowe serce
Ziele tymianku obfituje we flawonoidy, które wykazują działanie ochronne na układ sercowo-naczyniowy. Dzieje się tak, ponieważ flawonoidy hamują utlenianie frakcji LDL cholesterolu (tzw. zły cholesterol), oraz zwiększają stężenie „dobrego” cholesterolu z frakcji HDL.
Olejek tymiankowy
Fot. iStock/olejek tymiankowy
Olejek tymiankowy wykazuje silne działanie bakteriobójcze. Dzięki obecności tymolu niszczy bakterie tlenowe i grzyby. Z tego powodu olejek tymiankowy znalazł zastosowanie w produkcji past do zębów, płynów do płukania jamy ustnej, olejków do kąpieli. Można go znaleźć także w składzie maseczek kosmetycznych, różnych płynów i kremów dezynfekujących, oraz innego rodzaju kosmetyków. Ponadto wykorzystywany jest w recepturach środków wykrztuśnych, stosowanych do leczenia kaszlu i łagodzeniu ataków astmy.
UWAGA! Stosując olejek tymiankowy, należy robić to z umiarem. Spożycie większych ilości tymolu, który jest związkiem chemicznym należącym do grupy terpenów, powoduje zatrucie. W konsekwencji ciężkiego zatrucia tymolem może dojść do uszkodzenia wątroby, nerek, serca i ośrodkowego układu nerwowego. Olejek tymiankowy nie jest także zalecany kobietom w ciąży, ponieważ może stymulować macicę do skurczów, co może powodować poronienie lub przedwczesny poród.
Tymianek — uprawa w doniczce
Fot. iStock
Tymianek to zioło, które z powodzeniem można uprawiać na parapecie, w doniczce. Ponieważ jest to roślina dobrze czująca się w słońcu, należy ustawić doniczkę z tymiankiem na parapecie, najlepiej przy południowym oknie. Tymianek w doniczce wymaga podlewania dwa razy w tygodniu, a latem częściej — w razie konieczności. Nie można jednak doprowadzić do tego, by jego korzenie stały w wodzie. Uprawa ziół takich jak tymianek wymaga przepuszczalnej ziemi i odpowiedniego drenażu w doniczce, by woda nie zalegała.
Jeśli uprawa tymianku ma polegać na samodzielnym wysiewie nasion, należy do zrobić na przełomie marca i kwietnia, wprost do doniczek. Gdy nasiona wykiełkują i zyskają po kilka listków, należy, usunąć słabsze siewki. Jeśli zioło ma cieszyć na drugi rok, należy pozwolić mu na spoczynek. W listopadzie trzeba przenieść doniczkę do pomieszczenia o temperaturze 10-15 stopni Celsjusza i podlewać jedynie raz na tydzień. Po zimie można go postawić na stałe miejsce i wznowić regularne podlewanie.
źródło: dietetycy.org.pl,www.poradnikzdrowie.pl ,www.medonet.pl
