Speleologia związana jest z badaniem jaskiń. Potrafi być jednocześnie niesamowita i niebezpieczna. Interesując się taką dziedziną nauki, warto być dobrze przygotowanym – zarówno merytorycznie, jak i sprzętowo. Sprawdź, na co przygotować się, marząc o zostaniu speleologiem!
Speleologia – nazwa
Sam wyraz speleologia powstał w wyniku połączenia dwóch słów: “jaskini” oraz “nauki”. Chociaż penetracja jaskiń to zajęcie znane od dawna, a pierwsze badania jaskiń rozpoczęto w XVII w., to speleologia jako dziedzina naukowa rozkwitła dopiero pod koniec XIX w.
W słowniku synonimów wyrażenie speleolog może zastąpić jaskinioznawca lub grotołaz. O ile słowo jaskinioznawca wydaje się dość trafne, to czy każdego speleologa można nazwać grotołazem? Otóż nie.
Speleolog, tak jak wskazuje nazwa, to osoba zajmująca się nauką o jaskiniach. Niekiedy speleologia to też aktywność ludzka w jaskiniach. Natomiast grotołaz to osoba przemierzająca jaskinie w Polsce czy na świecie, na przykład w ramach rekreacji. I chociaż ciężko wyobrazić sobie speleologa, który nigdy nie był w jaskini, nie musi on do nich wchodzić, więc warto umieć rozróżnić te nazwy.
Fot. Materiały prasowe
Kim jest speleolog i kto może nim zostać?
Speleolog to naukowiec, który zajmuje się: badaniem środowiska jaskiniowego, genezą, rozwojem, mikroklimatem jaskiń oraz problemem ich ochrony. Znajomość geologii, biologii, kartografii czy chemii jest podstawą do wykonania jakichkolwiek badań.
Ponadto badacz swoją przygodę powinien rozpocząć od studiowania na określonym kierunku, np. geoturystyce i zapisania się do odpowiedniego klubu. Dwa popularne to: Klub Speleologiczny Politechniki Wrocławskiej i Speleoclub Wrocław. A na tym lista się nie kończy.
Naukowiec nazywany speleologiem, decydując się na eksplorację jaskiń, powinien wyróżniać się dobrą kondycją fizyczną oraz psychiczną. Klaustrofobia czy urazy kończyn mogą niekorzystnie wpływać na jego pracę, szczególnie kiedy trzeba przecisnąć się między dwoma głazami.
Sprzęt do speleologii
Speleologia, szczególnie jeżeli przemierza się różnego rodzaju jaskinie, w tym te dopiero co odkryte, bez sprzętu może okazać się niebezpieczna. Jeżeli nie przygotujesz się odpowiednio do eksploracji, uraz może okazać się najmniejszym problemem. Szykując się do badań jaskiń, zaopatrz się w odpowiedni sprzęt do speleologii, w tym:
- kask, który ochroni Twoją głowę przed wszelkimi uderzeniami. Zwróć uwagę na kaski pozbawione otworów wentylacyjnych, przez które może wlewać się woda.
- Latarkę – czołówka należy do podstawowego sprzętu speleologicznego. Dzięki niej oświetlisz teren bez pomocy rąk. Pamiętaj również o dodatkowym źródle światła, na wypadek uszkodzenia czołówki.
- Kombinezon jednoczęściowy, który pozwoli na uniknięcie otarć. Najważniejsze aby był dopasowany do ciała speleologa, nie podwijał się, był wodoodporny i nie przeszkadzał w trakcie eksploracji.
- Bieliznę termoaktywną, która poradzi sobie z odprowadzaniem potu i zabezpieczy organizm przed niską temperaturą.
- Liny statyczne, jako element sprzętu do speleologii.
- Uprząż, umożliwiająca poruszanie się po linie.
- Worek przypinany do uprzęży, tzw. szpejarka, pozwalająca na schowanie nieużywanego sprzętu.
- Przyrządy zjazdowe, zaciskowe i asekuracyjne, w tym np. rolkę zjazdową, linę dynamiczną czy karabinki.
Jaskinie w Polsce
W Polsce istnieje wiele miejsc, gdzie można natknąć się na jaskinie. Najwięcej znajduje się w Tatrach. Obecnie ich ilość wynosi 842, w tym 6 ogólnodostępnych. Inne jaskinie znajdują się w Pienińskim Pasie Skałkowym, w tym Pienińskim Parku Narodowym. Jaskinie znajdziemy również w Sudetach, na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej czy Górach Świętokrzyskich.
Jaskinie w Polsce są także w Niecce Nidziańskiej, Karpatach czy na Roztoczu. Reszta pozostaje w rękach speleologów i wciąż czeka na zbadanie lub odkrycie.
Jaskinie w Tatrach
Jaskinie w Tatrach należą do najdłuższych i najgłębszych jaskiń w kraju. Czołowe miejsce zajmuje Jaskinia Wielka Śnieżna, której obecnie odkryte korytarze wynoszą ponad 23 km. Najwięcej z nich znajduje się w Tatrach Zachodnich, a wśród nich wyróżnia się: jaskinie pochodzenia krasowo-tektonicznego, tektoniczno-krasowego lub jaskinie lodowe. Większość z nich charakteryzuje się ukształtowaniem pionowym.
Wiele jaskiń w Tatrach jest nieustannie odkrywanych, w tym po stronie polskiej, a także słowackiej. Ogólnie na tym terenie obowiązuje całkowity zakaz wchodzenia do jaskiń. Kilkanaście z nich można zobaczyć dopiero po otrzymaniu zezwolenia, jakie posiadają członkowie klubów.
Do ogólnodostępnych jaskiń w Tatrach zalicza się następujące z nich:
- Jaskinia Mroźna,
- Jaskinia Raptawicka,
- Jaskinia Obłazkowa,
- Jaskinia Mylna,
- Smocza Jama,
- Jaskinia Dziura.
Jaskinie Szkocjańskie
Jednymi z największych na świecie są położone na Słowenii Jaskinie Szkocjańskie, oddalone od popularnej Jaskini Postojnej o ok. 30 km. W 1986 roku zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO. Chociaż znajdują się pod ochroną, ich część została udostępniona zwiedzającym.
Fot. Materiały prasowe
Obecnie udało się odkryć ok. 6 km łącznej długości Jaskiń Szkocjańskich. Charakteryzują się dużą wysokością korytarzy oraz komór, a popularność zyskały dzięki płynącej tam rzece Reka.
Speleologia to nauka pozwala na eksplorację już odkrytych lub dopiero odkrywanych jaskiń na całym świecie. W połączeniu z innymi naukami pozwala odpowiedzieć na pytanie, kiedy i jak kształtowała się dana jaskinia. W tej dziedzinie równie ważna jest też ich ochrona – szczególnie przed niekorzystnym działaniem człowieka.
Materiał prasowy Travelduck
