Cukrzyca ciążowa jest tematem, który bardzo niepokoi przyszłe mamy. Obawa o zdrowie dziecka powoduje, że kobiety stresują się tym często na zaś. Nie da się jednak ukryć, że to poważny problem i wymaga od ciężarnej posiadania odpowiedniej wiedzy i stosowania się do reguł postępowania. Jakie objawy daje cukrzyca ciążowa i jakiego leczenia wymaga?
Cukrzyca ciążowa – sygnał ostrzegawczy
Cukrzyca ciążowa to stan, w którym występuje zaburzenie tolerancji węglowodanów. W jego wyniku zwiększa się stężenie glukozy we krwi w trakcie ciąży (hiperglikemia), które mija po porodzie. Zazwyczaj cukrzycę ciążową rozpoznaje się pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży u około 3-4% przyszłych mam. Dzieje się tak, ponieważ w tym czasie ciężarna wykonuje obowiązkowy doustny test obciążenia glukozą (OGTT – tzw. krzywa cukrowa). Krzywa cukrowa polega na pobraniu krwi żylnej na czczo oraz 2 godziny po wypiciu 75 g glukozy i oznaczeniu stężenia glukozy.
Jeżeli stężenie cukru przekraczające normę występuje na początku ciąży, zazwyczaj świadczy to o wcześniej istniejącej, ale nierozpoznanej cukrzycy typu 2, lub cukrzycy typu 1 rozwijającej się podczas ciąży. Cukrzyca ciążowa świadczy o skłonności do zaburzeń gospodarki węglowodanowej i zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Statystyki pokazują, że u około 40% kobiet, które miały stwierdzoną cukrzycę ciążową, w ciągu kilkunastu lat rozwija się niestety cukrzyca typu 2. W takim przypadku należy po ciąży zadbać o zdrowy tryb życia oraz zbilansowaną dietę. To pomoże opóźnić lub zapobiec wystąpieniu cukrzycy.
Cukrzyca ciążowa – przyczyny
Ciąża to szczególny czas dla organizmu, który musi być gotowy na poważne zmiany hormonalne. W czasie ciąży w organizmie jest znacznie więcej hormonów. Zwiększa się poziom estrogenu, progesteron, prolaktyna i laktogen łożyskowy, które są antagonistami produkowanej przez trzustkę insuliny. W przypadku ich wysokiego stężenia działanie insuliny może zostać upośledzone, i z tego powodu rośnie poziom cukru we krwi. Istnieją także inne czynniki, które mogą wpływać na zwiększenie ryzyka rozwinięcia się cukrzycy ciążowej.
Najbardziej narażone na wystąpienie cukrzycy ciążowej są przyszłe mamy:
- powyżej 35. roku życia,
- z nadwagą lub otyłością,
- u których cukrzyca ciążowa wystąpiła w poprzedniej ciąży,
- które są wieloródkami,
- cierpiały na nadciśnienie tętnicze przed zajściem w ciążę,
- urodziły dziecko o masie ciała >4 kg, lub z wadą rozwojową,
- przeszły poronienia i zgony wewnątrzmaciczne,
- cierpiące na zespół policystycznych jajników,
- mające w rodzinie osoby chore na cukrzycę typu 2.
Cukrzyca ciążowa – objawy
Cukrzyca ciążowa objawy może mieć niewidoczne lub bardzo subtelne, niełatwe do zauważenia przez kobietę. Rozpoznanie objawów utrudnia fakt, że pokrywają się one ze zwykłymi ciążowymi dolegliwościami, z którymi zmaga się w tym czasie wiele kobiet.
Najczęstsze objawy, jakie daje cukrzyca ciążowa to:
- suchość w ustach,
- wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu,
- nadmierny przyrost wagi,
- uczucie zmęczenia i senność,
- w pewnych przypadkach zawroty głowy i omdlenia.
Ponieważ cukrzyca ciążowa daje objawy nieoczywiste, istotne jest wykonywanie obowiązkowych badań kontrolnych w ciąży.
Cukrzyca ciążowa – konieczne badania
Aby stwierdzić u przyszłej mamy cukrzycę ciążową, niezbędne jest przeprowadzenie koniecznych badań.
U ciężarnych z grupy ryzyka, już na początku ciąży lekarz ginekolog powinien skierować pacjentkę na tzw. krzywą cukrową, czyli doustny test tolerancji glukozy z 75 g glukozy.
Jeżeli u ciężarnej nie występują czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy ciążowej, powinna zostać ona skierowana na oznaczenie stężenia glukozy we krwi na czczo. Od uzyskanego wyniku badania zależą kolejne kroki.
Cukrzyca ciążowa – normy stężenia glukozy na czczo
- Oznaczone stężenie glukozy <5,6 mmol/l (100 mg/dl) – wynik jest prawidłowy. Przyszłą mamę czeka doustny test tolerancji glukozy z 75 g glukozy (krzywa cukrowa) między 24. a 28. tygodniem ciąży.
- Stężenie glukozy 5,6-6,9 mmol/l (100-125 mg/dl) jest nieprawidłowe i ciężarna jest kierowana szybciej na tzw. krzywą cukrową z 75 g glukozy.
- Stężenie glukozy wynosi >7 mmol/l (126 mg/dl) – wynik jest nieprawidłowy. Ciężarna powinna otrzymać drugie zlecenie oznaczenia stężenia glukozy na czczo.
Cukrzyca ciążowa – normy w krzywej cukrowej
Aby określić stężenie glukozy we krwi na podstawie tzw. krzywej cukrowej, pobiera się najpierw krew żylną, aby oznaczyć poziom glukozy. Po tym ciężarna wypija roztwór 75 g glukozy rozpuszczonej w 300 ml wody. Następnie dokonuje się kolejnych pobrań krwi po 60 i 120 minutach od wypicia roztworu glukozy.
Normy:
- oznaczona glikemia na czczo: 5,1–6,9 mmol/l (92–125 mg/dl),
- glikemia w 60 m OGTT: ≥10 mmol/l (180 mg/dl),
- glikemia w 120 m OGTT: 7,8–11,0 mmol/l (140–199 mg/dl).
Jeżeli 120 minut po spożyciu roztworu poziom cukru wynosi <140 mg/dl, oznacza to, że wszystko jest dobrze. Gdy glikemia po 120 minutach mieści się w przedziale 140-199 mg/dl, wskazuje na stan przedcukrzycowy. Jeżeli wynik wykracza poza normę w 120 minucie (równy lub wyższy niż 200 mg/dl) ginekolog kieruje pacjentkę do diabetologa z rozpoznaną cukrzycą ciążową.
Cukrzyca ciążowa – leczenie
Leczenie, jakiego wymaga cukrzyca ciążowa, opiera się przede wszystkim na diecie cukrzycowej dla kobiet w ciąży. Dietę powinien zaproponować lekarz lub dietetyk, by była ona zgodna z potrzebami organizmu matki i dziecka. Na takiej diecie przyszła mama powinna przyjmować z posiłkami minimum 1800 kcal (w ciąży bliźniaczej 2000-2200 kcal) i odpowiednio zmodyfikowaną ilość białka, by płód mógł się rozwijać.
Cukrzyca ciążowa powinna być szczególnie kontrolowana. Ciężarna za pomocą glukometru powinna sprawdzać glikemię, a za pomocą testów paskowych określać stężenia glukozy i ciał ketonowych w porannym moczu. Jeżeli stężenie glukozy oznaczane za pomocą glukometru przekracza na czczo 5 mmol/l (90 mg/dl) i/lub stężenie poposiłkowe wynosi >6,7 mmol/l (120 mg/dl), konieczne jest leczenie insuliną.
Cukrzyca ciążowa – powikłania
Cukrzyca ciążowa może mieć powikłania, szczególnie jeśli nie jest odpowiednio leczona i kontrolowana przez lekarza. Konsekwencje źle prowadzonej cukrzycy ciążowej mogą mieć wpływ zarówno na matkę, jak i dziecko. Zaliczamy do nich:
- przedwczesny poród,
- żółtaczkę noworodkowa,
- makrosomię – wagę dziecka po urodzeniu powyżej 4,2 kg,
- wady rozwojowe u dziecka (np. niedojrzałość płuc, mózgu i serca),
- zgony wewnątrzmaciczne, poronienia,
- nadciśnienie u ciężarnej oraz stany przedrzucawkowe.
Wykrycie oraz odpowiednia kontrola choroby w trakcie ciąży, chroni płód i przyszłą mamę przed negatywnym wpływem cukrzycy ciążowej.
