Dzięki postępowi medycyny człowiek żyje coraz dłużej ciesząc się dobrym zdrowiem. Lekarze już nie tylko leczą, ale dużą część ich pracy stanowi profilaktyka, czyli zapobieganie chorobom. Od kilkunastu lat na świecie, również i w naszym kraju rozwija się medycyna estetyczna, dziedzina zajmująca się zdrową, starzejącą się skórą. Coraz więcej pacjentów korzysta z naszych porad i zabiegów. Lepszy wygląd, to nie tylko poprawa samopoczucia, ale wymierne korzyści w pracy i stosunkach międzyludzkich. Zdrowsza skóra to ekwiwalent zdrowia. Czy jednak to cała prawda? Czy tylko starzeje się skóra?
Starzenie się organizmu
Proces starzenia to odwieczne prawo natury. O ile początkowo nikt z nas nie zwraca na to uwagi, z biegiem lat każdy zaczyna o tym myśleć. Człowiek z wiekiem gorzej broni się przed różnego rodzaju stresem, a zdolności regeneracyjne ulegają znacznemu osłabieniu. Zwiększa się podatność na choroby. W Polsce tylko 10-20% osób starszych starzeje bez większych życiowych ograniczeń.
Proces starzenia się zapisany jest w genach. Długość życia i zmiany jakie zachodzą z wiekiem zależą w głównej mierze od wpływu czynników środowiskowych. Czasami czynniki środowiska zewnętrznego zabijają organizm zanim zaczyna się starzeć. Człowiek ma szansę unikać tych czynników wydłużając tym samym długość życia.
Zastanówmy się, jak poznać, na jakim etapie życia biologicznego jest nasz organizm.
Skóra
Największy i najbardziej widoczny narząd naszego ciała. Najszybciej ulega starzeniu skóra wystawiona na promieniowanie słoneczne (twarz, ręce, szyja, dekolt). W zależności od predyspozycji rodzinnych, najczęściej ok. 25-30 roku życia, zaczynają pojawiać się pierwsze zmarszczki w okolicy oczu tzw. kurze łapki lub w okolicy międzybrwiowej tzw. „lwie zmarszczki”. Około 40 roku życia dochodzi do zaniku tkanki tłuszczowej, co widać pod postacią zapadniętych policzków lub skroni, zmniejsza się elastyczność skóry. Policzki zaczynają opadać pogłębiając bruzdy nosowo-wargowe. Skóra pokrywa się nierównomiernym zabarwieniem, pojawiają się ciemnie plamy związane z patologiczną produkcją barwika zwanego melaniną. Ogólnie narząd ulega zwiotczeniu, przesuszeniu i goi się coraz gorzej. Dodatkowo na ciele pojawiają się włókniaki, plamy starcze oraz coraz więcej znamion skórnych. Proces odnowy naskórna ulega spowolnieniu. Zanik gruczołów potowych po 60 roku życia zaburza termoregulację i predysponuje do udarów cieplnych latem. Zabiegi medycyny estetycznej są w stanie spowolnić ten proces i odmłodzić skórę nawet o kilka lat.
Jaka jest struktura Twojej skóry? Czy występują włókniaki, brodawki, poszerzone naczynka oraz przebarwienia? Kiedy Twoje znamiona oceniał dermatolog? Jak wyglądają policzki, czoło, okolica oczu, kontur ust, dół twarzy czy skóra szyi i rąk? Oceń nawilżenie skóry.
Włosy
W miarę lat stają się cienkie i słabsze, a powodem jest spadek wydajności mieszków włosowych. Linia włosów coraz bardziej oddala się od linii czoła, w nosie, na uszach oraz na brodzie i wardze górnej pojawiają się szorstkie i dłuższe włosy, czego nie spotykamy u młodszych. Początkowo na skroniach, później na czubku głowy zabarwienie włosów staje się jaśniejsze. Następuje siwienie jako skutek spadku produkcji melaniny. Tracimy włosy na rękach i kończynach dolnych. Włosy stają się matowe, suche i łamliwe.
Wizyta u lekarza może rozwiązać problem z osłabionymi lub wypadającymi włosami. Ważna jest również ocena skóry głowy.
Mięśnie
Z wiekiem lub w przypadku braku odpowiedniej aktywności fizycznej a tym samym brakiem impulsów i ukrwienia następuje zmniejszenie ich masy oraz siły i szybkości działania. Miejsce komórek mięśniowych zajmuje tkanka łączna i tłuszczowa.
Stań przed lustrem i oceń stan swoich mięśni. Zaplanuj ćwiczenia. Za 3 miesiące zobaczysz efekty.
Stawy
Są „łożyskami” naszego szkieletu, o które należy szczególnie dbać ze względu na ich delikatną strukturę. W miarę starzenia się, sprawność fizyczna ulega pogorszeniu a ruchy w stawach ograniczeniu. Na skutek wcześniejszych urazów lub zbyt dużego obciążenia pojawiają się zwapnienia z towarzyszącym ubytkiem kolagenu i elastyny. Chrząstka staje się cieńsza a ilość mazi stawowej ulega zmniejszeniu, co czyni strukturę podatną na urazy.
Zastanów się które stawy sprawiają tobie najwięcej kłopotów. Poranne lub wieczorne bóle stawów to sygnał, że czas zasięgnąć porady lekarza.
Kości
Do około 40 roku życia mają największą masę. U młodszych procesy tworzenia kości są bardzo nasilone i przeważają nad procesami niszczenia. Z biegiem lat dochodzi do odwrócenia procesu, demineralizacji i osłabienia. Kości stają się kruche i łamliwe. Klatka piersiowa ulega usztywnieniu.
Kiedy była wykonana densytometria lub badanie stężenia witaminy D i wapnia?
Płuca
Gdy nie ulegają chorobom i szkodliwym czynnikom zewnętrznym pracują prawidłowo aż do śmierci spełniając swoje funkcje. Z wiekiem, w swoim fizjologicznym tempie, obniża się pojemność płuc, więcej powietrza zalega w pęcherzykach płucnych, dochodzi do zmniejszenia natlenienia tkanek. Po 60 roku życia zmniejsza się sprężystość płuc, gorzej pracuje przepona, oddech staje się płytszy a oddychanie pełnią klatki jest utrudnione. Pogorszenie funkcji płuc prowadzi do częstych zakażeń dróg oddechowych. Najgorszym czynnikiem niszczącym płuca w dzisiejszym świecie jest dym nikotynowy i zanieczyszczenie środowiska.
Warto sprawdzić stan płuc wykonując zdjęcie radiologiczne oraz ich czynność na podstawie spirometrii?
Serce i naczynia krwionośne
W ciągu życia serce zachowuje swoją wielkość lub powiększa się. Ściany serca sztywnieją, co powoduje, że komory nie są w stanie napełnić się odpowiednią ilością krwi. Dochodzi do niedotlenienia organizmu i związanego z tym szybszego tętna. Im szybciej bije serce, tym większe prawdopodobieństwo kołatania serca. Zmniejsza się wydolność fizyczna. Zastawki serca oraz zastawki w naczyniach zaczynają się niedomykać. Pojawiają się żylaki. Aorta traci elastyczność, pozostałe tętnice również ulegają podobnemu procesowi. Rozwija się nadciśnienie tętnicze.
Przez kilka kolejnych dni zmierz sobie ciśnienie tętnicze krwi oraz tętno. Sprawdź, czy masz żylaki, wieczorne obrzęki podudzi. Gdy męczysz się przy wejściu po schodach lub podczas spaceru skontaktuj się ze swoim lekarzem.
Hormony
Z biegiem lat dochodzi do zmniejszenia wydzielania hormonów, co przekłada się na samopoczucie i wygląd ogólny. U kobiet zaburzenia hormonalne są bardziej zauważalne, dla mężczyzn ten proces wydaje się być łagodniejszy w przebiegu, chociaż zawsze jest indywidualny.
Czujesz zmęczenie, zmiany nastroju?. Czy w twojej rodzinie występowały przypadki cukrzycy, choroby tarczycy lub inne zaburzenia hormonalne?
Przewód pokarmowy
Z roku na rok zmniejsza się wytwarzanie soków trawiennych, słabnie perystaltyka jelit. Pojawiają się tendencje do zaparć. Dochodzi do zmniejszenia wydzielania śluzu, co powoduje wysychanie śluzówki jamy ustnej i predysponuje do zakażeń. Ubytki w uzębieniu, źle dopasowane protezy zaburzają proces trawienia i są siedliskiem infekcji. Enzymy tracą swoją moc. Gorsze wchłanianie w jelitach skutkuje niedoborem witamin np. witaminy B12 i soli mineralnych. Rozwija się niedokrwistość. Słabną zwieracze przełyku i odbytu. Coraz częściej pojawiają się zgagi i nietrzymanie stolca. Wątroba tak jak pozostałe narządy nie regeneruje się już tak szybko, dochodzi do zmniejszenia produkcji białek.
Czy Twoje wyniki badań są prawidłowe? Kiedy ostatnio był przegląd jamy ustnej? Zwróć uwagę na przewlekłe biegunki lub zaparcia. Zastanów się, czy to co spożywasz jest optymalne dla osoby w twoim wieku.
Nerki
Nerki i ich wydajność ulegają zmniejszeniu, co prowadzi do gorszego oczyszczania organizmu. Podobnie ulega zmniejszeniu pojemność pęcherza moczowego a zwiększa się ilość zalegającego moczu po mikcji. Cewka moczowa ulega skróceniu a zwieracz rozluźnia się. Wysiłkowe nietrzymanie moczu oraz problemy podczas mikcji utrudniają funkcjonowanie. W nocy starszy człowiek wstaje kilka razy w celu oddania moczu. Nerki są bardziej wrażliwe na niedokrwienie a ich ogólna wydolność zmniejsza się.
Czy masz kłopoty z oddawaniem moczu (ilość, częstotliwość, kolor, nietrzymanie, zaleganie)?
Odporność
Im człowiek starszy, tym bardziej podatny na zakażenia. Wzrasta tendencja do zachorowań na choroby autoimmunologiczne i nowotwory.
Jak często w ciągu roku chorujesz z powodu zakażenia dróg oddechowych? Czy w rodzinie występują nowotwory? Czy szczepisz się przeciw grypie i pneumokokom? Jak często wykonujesz samobadanie piersi?
Metabolizm
Z wiekiem, ogólny metabolizm człowieka ulega znacznemu spowolnieniu. Zmniejsza się zapotrzebowanie energetyczne. Tkanka tłuszczowa zaczyna stanowić większy udział procentowy w masie ciała. Człowiek ma tendencje do otyłości a poziom cholesterolu i glukozy jest podwyższony.
Zbadaj swój profil lipidowy, glukozę, kwas moczowy, CRP.
Oceń BMI (wskaźnik masy ciała).
BMI = masa (kg)/wzrost2(m)
<16 wygłodzenie, 18,5-24,99 wartość prawidłowa, 25-29,99 nadwaga,
30-34,99 I stopień otyłości, 35-39,99 II stopień otyłości, ≥ 40 III stopień
otyłości (otyłość skrajna).
Wzrok
Wzrok ulega pogorszeniu, co wpływa na spowolnienie wykonywania czynności. Średnica źrenicy zmniejsza się. Może pojawić się zmętnienie soczewki i podwyższone ciśnienie śródgałkowe. Utrwala się dalekowzroczność. Dochodzi do zaburzeń pola widzenia. Z wiekiem wzrok potrzebuje więcej oświetlenia a czytanie z bliska Wymaga korekcji okularowej.
Czy sprawia tobie trudność czytanie z bliska? Warto raz na 2-3 lata skorzystać z porady okulisty.
Słuch
Z wiekiem, na skutek zmian degeneracyjnych następuje pogorszenie słuchu aż do głuchoty. Zwiększa się wydzielanie woskowiny a błona bębenkowa sztywnieje.
Lekarz rodzinny lub laryngolog skutecznie oceni stan narządu słuchu. Możesz wykonać audiometrię.
Układ nerwowy
W miarę starzenia się mózg zmniejsza swoją wielkość i ciężar o 5-10%. Zmiany degeneracyjne móżdżku są przyczyną zaburzeń równowagi. Spadek liczby neuronów powoduje trudności w przyswajaniu nowych informacji. Przestrzeń pomiędzy mózgiem a czaszką ulega powiększeniu. Dochodzi do mniejszego przepływu krwi i niedotlenienia. Pojawiają się kłopoty ze snem. Zmiany są niejednolite i indywidualne dla każdego. Istnieją sposoby, żeby do końca życia być sprawnym umysłowo.
Czy występują kłopoty ze snem, zapamiętywaniem, zaburzenia równowagi lub drżenie rąk?.
Psychika
Na podstawie obserwacji oraz badań naukowych stwierdzono, że z wiekiem dochodzi do pogarszania się możliwości poznawczych i adaptacyjnych oraz możliwości kontaktowania się z otoczeniem. Pogorszeniu ulegają procesy myślowe i intelektualne. Przeważa nastrój depresyjny.
W przypadku problemów skorzystaj z pomocy psychologa lub psychiatry. Szkoda czasu na depresję.
Choroby wieku podeszłego
Starzenie się organizmu wiąże się nierozerwalnie z częstszym występowaniem chorób wieku podeszłego, do których należą: miażdżyca i jej następstwa (choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu, niedokrwienie narządów), choroby nowotworowe, zaburzenia psychiczne (lęki, ataki paniki, hipochondria, demencja, depresja), choroba Parkinsona, osteoporoza, reumatoidalne zapalenie stawów, choroba zwyrodnieniowa, zaburzenia lipidowe i cukrzyca. Wcześnie wykryte zagrożenia i odpowiednio zastosowane leczenie zdecydowanie przedłużają życie i jego jakość.
Profilaktyka kluczem do długowieczności
Wykonując zabiegi medycyny estetycznej pamiętajmy, że procesowi starzenia podlega nie tylko i wyłącznie skóra. Oczywiście każdy ma prawo do wyboru tego, za co płaci. Niektórzy chcą tylko zabiegu, inni poza zabiegiem oczekują od lekarza całościowego podejścia oraz wskazówek i terapii przeciwstarzeniowej. Jedno jest pewne, ryzyko powikłań maleje w miarę jak wzrasta wiedza lekarza o zdrowiu pacjenta. Choroby przewlekłe lub ukryte zakażenia to główny powód niepowodzeń terapii estetycznych. Znajomość zmian zachodzących z wiekiem pozwala na indywidualne dobranie zabiegów estetycznych, które przyniosą najlepszy i długotrwały efekt. Nawet najbardziej zaawansowanymi zabiegami estetycznymi nie osiągniemy dobrych efektów bez odpowiedniej dla wieku profilaktyki. Pamiętajmy o tym i cieszmy się dobrym samopoczuciem w zdrowym ciele i promiennej skórze.
Dr n. med. Piotr Niedziałkowski
Absolwent Wojskowej Akademii Medycznej, specjalista chorób wewnętrznych, dyplomowany lekarz medycyny estetycznej, alergolog.
