Dramat. Kolejne kilogramy, kolejna dieta, która tym razem miała już zdziałać cuda. Wizyty u dietetyczki, siłowania, fitness. I nic. Nawet, jak już mówimy: „Teraz mam motywację na pewno się uda”, to i tak się nie udaje. Dlaczego (do cholery) tak trudno nam schudnąć?
Gdzie popełniam błąd?
Znasz to? Próbowałaś już wszystkiego. Decydowałaś się na różne diety. Od tych najbardziej katorżniczych, gdzie tylko pierś z kurczaka, liść sałaty i kawa, po te bardziej rozsądne. Jadłaś na mniejszych talerzyka, połowę tego co zazwyczaj. Przed wakacjami biegłaś do dietetyczki. Myślisz: „Fachowa pomoc. Jak zapłacę, to wytrwam” . Nigdy się nie udało, albo efekt był krótkotrwały?
– Naszym błędem jest to, że koncentrujemy się na samej wadze. Myślimy: „To kilogramy są moim problemem”, a nie skupiamy się na tym, co nasz kłopot z wagą powoduje – tłumaczy Magda Jarzębowska, psychodietyk. – Zawsze, kiedy pojawia się problem z wagą, obojętnie czy ona spada, czy idzie w górę, to znaczy że nasz organizm mówi: „W twoim życiu dzieje się coś niedobrego”.
Czynników odpowiedzialnych za kłopoty z wagą może być bardzo wiele. Podstawowym jest stres i nasze sposoby na radzenie sobie z nim. Na naszą wagę mogą wypływać również emocje, zwłaszcza problem z ich okazywaniem. Ważnym, ale często pomijanym czynnikiem jest także asertywność, ale nie ta na poziomie odmawiania ciasta u cioci na imieninach, ale dotycząca ogólnego podejścia do życia. Asertywność polegająca na umiejętnym stawianiu granic sobie, swoim dzieciom, rodzinom, szanowaniu siebie. – Miewam klientki, które nie jedzą w ogóle w pracy, same nie dając sobie przyzwolenia, bo wydaje im się, że czas na jedzenie będzie tym ukradzionym pracodawcy, że przerwa w pracy spowoduje, że z czegoś się nie wywiążą, nie zdążą. Często moim klientkom pokazuję nieskuteczność diety na przykładzie bólu zęba. Pozbywamy się go tabletką przeciwbólową. Jest to jednak działanie krótkofalowe. Problem tkwi głębiej. Usuwamy skutek – ból, a nie jego przyczynę. Tak samo jest z wagą. Kiedy przestaniemy być na diecie, albo kiedy dieta przestaje działać, to wraca problem, który jest przyczyną nadwagi – mówi psychodietetyk.
Jak szukać rozwiązania?
Pomyślisz: „Nie no świetnie, to zamiast na dietę, muszę trafić na psychoterapię? Czy bez terapii nic nie potrafimy osiągnąć?”. Może najpierw odpowiedz sobie na pytanie, dlaczego wizja terapii tak cię irytuje? Według specjalisty, jeśli tkwimy cały czas w nieskuteczności gubienia kilogramów, kiedy waga powraca, to naprawdę warto zastanowić się, co jest tego przyczyną. Nie trzeba od razu umawiać wizyty u terapeuty. Ważna jest samoświadomość i uważność na siebie. Zamiast szukać kolejnej cud diety usiądź i zastanów się nad sobą. Tak, to nie jest łatwe. Nie myślimy o sobie, o miejscu i czasie w jakim jesteśmy, o naszych relacjach z innymi, bo jest to trudne, męczące i mało dla nas komfortowe. Bycie szczerym wobec siebie to trudna umiejętność. Kiedy czujemy, że kłopot z nadwagą jest o wiele głębszy, że kilogramów nam przybywa i zupełnie nie mamy na to wpływu, to naprawdę warto udać się do specjalisty, który spojrzy szerzej na nasz problem.
Dlaczego diety są nieskuteczne?
Kiedy zasada MŻ (mniej żrę), odmawianie sobie jedzenia wieczorem, wyeliminowanie słodyczy i białego pieczywa nie przynosi efektu, to często decydujemy się na wizytę u dietetyczki. Reklamy krzyczą: „Dieta indywidualnie dobrana do ciebie”. – Sam fakt, że tę dietę układa ktoś, a nie my sami świadczy o tym, że nie może ona być indywidualna – tłumaczy psychodietetyk. – Zdarza się, że zamawiamy gotowe potrawy. Tylko co czujemy jedząc według rozpiski, czy to co w pudełkach? Nigdy nie byłam na takiej diecie, ale mogę sobie wyobrazić, że takiemu jedzeniu towarzyszy poczucie wielkiej straty, bo nie mogę zjeść tego, na co mam ochotę. Przecież my w naszych wyborach, także tych jedzeniowych kierujemy się własnymi gustami i zachciankami. To one są reakcją na potrzeby naszego organizmu, a kiedy jesteśmy na diecie, przestajemy mieć kontakt sami ze sobą.
Żeby chudnąć skutecznie wcale nie trzeba odmawiać sobie wszystkiego, na co mamy ochotę. Nic nie da wykluczenie tłustych rzeczy, bo pewnego dnia właśnie na to, co tłuste się rzucimy, albo na słodkie, którego sobie odmawialiśmy. To nasz organizm nam podpowiada, co jest mu potrzebne, a my powinnyśmy uważnie tego słuchać. Masz ochotę na słodycze przed owulacją? Na mięso przed miesiączką? Na coś tłustego, gdy robi się zimno? Organizm kieruje naszymi wyborami, sugeruje, co jest mu potrzebne. Nie uciekajmy przed tym.
Fot. iStock / YinYang
Jak schudnę to zawojuję świat
– Często moje klientki mówią: „Kiedy schudnę będę szczęśliwa, pewniejsza siebie, świat będzie dla mnie przyjemniejszy”. A wtedy ja powtarzam: „Kiedy będziesz pewniejsza siebie, znajdziesz sposób na to, by być szczęśliwą, to wtedy schudniesz”. Najczęściej koncentrujemy się tylko na tym, jak wyglądamy, co oznacza, że nie mamy ochoty niczego realnie naprawić. Naprawiam tylko to, co w gruncie rzeczy jest najłatwiejsze do naprawienia, czyli swoją wagę, która psuje się natychmiast, kiedy do reszty opadnę z sił i nie będę mieć motywacji, żeby coś zmieniać.
Magda Jarzębowska podkreśla, że kobiety, które nie zaakceptują faktu, że zmiany trzeba zacząć od przeanalizowania problemu, odkrycia przyczyny problemów z wagą, to w swoim życiu nic nie zmienią. – Najczęściej wypadają z terapii lub wracają za jakiś czas.
Nie ma co ukrywać, że każdy kilogram odbiegający od naszej wymarzonej wagi podkopuje naszą wiarę w siebie. Najczęstszymi klientkami Magdy Jarzębowskiej są kobiety 35+. – To taki czas, kiedy kobiety gubią kontakt ze sobą przez nadmiar obowiązków i odpowiedzialności. Uważają, że o wszystkich muszą zadbać i zapominają o sobie. A przecież one też mają swoje potrzeby, tak jak ich partner i dzieci.
Dlatego właśnie patrzymy na swoje potrzeby w kontekście odchudzania się. W końcu jak jesteśmy na diecie, to nasza rodzina nic na tym nie traci. Nie kradniemy jej czasu i uwagi. – Najłatwiej pracuje mi się z kobietami w wieku około 60 lat. One są świadome siebie, są pogodzone ze sobą, już nie walczą, mają doświadczenie i pozwalają sobie na czas, kiedy mogą skupić się tylko i wyłącznie na sobie. Dokonują fantastycznej samoanalizy i odkrywają swoje prawdziwe problemy. Kobietom przed czterdziestką często brakuje tej umiejętności.
Jedzenie jako kara i nagroda
Kiedy rezygnujemy z diety, usprawiedliwiamy się: „W końcu jedzenie to jedyna przyjemność jaką w życiu mam”. Może warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czy faktycznie w naszym życiu nie ma innych przyjemności? A czy nagradzamy się batonikiem, albo wielką porcją ciasta? „Jak skończę, to zjem kanapkę z nutellą?”. Jeśli tak jest, to warto się nad takim myśleniem pochylić. Podobnie jak z karaniem się jedzeniem. Obżeraniem czymś niezdrowym, wysokokalorycznym, czymś, co wiemy, że może nam szkodzić. – Kiedy nie lubimy siebie, nie akceptujemy sytuacji, w jakiej się znajdujemy , swojego ciała, to będzie nam trudno uporać się z jedzeniem. A ono jest dla nas jak dobra niańka, podpowiada, gdzie coś się źle dzieje. Na przykład zestresowany mózg domaga się większej porcji węglowodanów. I kiedy zdamy sobie z tego sprawę, nauczymy się radzić sobie ze stresem, to też będziemy jeść mniej słodyczy.
Problem z wagą w stabilnych związkach
Najczęściej na swoją wagę narzekamy, kiedy jesteśmy w stałych i stabilnych związkach. To wtedy partner mówi nam, że akceptuje nasz wygląd, że nie przeszkadzają mu nadprogramowe kilogramy, a my czujemy, że nie do końca jest z nami szczery. W takim związku balansujemy trochę na granicy obojętności, często bardziej łączą nas z partnerem rzeczy niż emocje. Taka akceptacja naszego wyglądu w związku sprawia, że czujemy się mało atrakcyjne, niepożądane. – To taki czas, kiedy znowu nie myślimy zbyt dużo o sobie, bo dzieci, praca, teściowa. Wolimy myśleć: „Mam problem z wagą”, niż problem w związku – tłumaczy Magda Jarzębowska.
Co znaczy biorę się za siebie?
Znasz ten zryw? Kupujesz kilogramy warzyw, dresy, karnet na siłownię. Mówisz z pełnym przekonaniem: „Teraz to już na pewno się uda. Teraz albo nigdy”. I klops (czasami dosłownie). – Najczęściej to „branie się za siebie”, to robienie coś przeciwko sobie, zmuszanie się do czegoś – zwraca uwagę Magda Jarzębowska. – Ja na przykład nie cierpię biegać i choć pewnie by mi to dużo dało, to nie mam zamiaru się do tego zmuszać. Moje klientki pytają: „To na jakie zajęcia mam się zapisać?”, a ja proszę, by pomyślały, czy w ogóle chcą na jakieś iść? Ważne, by znaleźć coś, co sprawi nam przyjemność, a jednocześnie pozwoli uporządkować nam życie. Bo jeśli mam iść na siłownię i frustrować się, że nie zdążyłam dzieciom zrobić kolacji, to lepiej dać sobie spokój. Miałam kiedyś klientkę, bardzo oddaną swoim dzieciom. Wszystko za nie robiła, choć byli już nastolatkami. Pakowała tornistry, robiła kanapki, siedziała z nimi nad lekcjami. A przecież te dzieci mogły na siebie wziąć już pewną odpowiedzialność. I stała się rzecz niezwykła. Jej starszy syn dostał 4+ ze sprawdzianu i powiedział: „Widzisz, bez twojego gadania i pilnowania, sam też potrafię”. Okazało się, że oddanie dzieciom odpowiedzialności, nie tylko nie zrobiło im krzywdy, ale przyniosło pozytywne efekty. Dlaczego ten przykład podaję? Bo ta kobieta bardzo nad sobą pracowała, porządkowała swoje sprawy w relacji z dziećmi i chudła mimochodem. W osiem miesięcy po wprowadzeniu do jej diety zaledwie kosmetycznych zmian, schudła 25 kilogramów. To pokazuje, że efekt można osiągnąć pracując nad sobą, porządkując przestrzeń wokół siebie.
Problem otyłości to skomplikowana rzecz, a my chcemy leczyć coś bardzo skomplikowanego bardzo prostymi metodami . Jeśli nadal będziemy się skupiać tylko i wyłącznie na tym, żeby schudnąć, to nigdy się nam nie uda. Musimy pamiętać, że jedzenie potrzebne jest nam do życia. Nie jest naszym wrogiem. Warto przywrócić jedzeniu jego pierwotną funkcję, a nie nadawać mu szerszego i często dramatycznego kontekstu. Może przed podjęciem kolejnej próby zrzucenia kilogramów warto zadać sobie pytanie: „Dlaczego tyję? Dlaczego się objadam? Dlaczego brak mi silnej woli?”
Arch. prywatne
Mgr Magdalena Jarzębowska psycholog, doświadczony psychodietetyk, autorka programu zmienswojenawyki.pl. Od wielu lat prowadzi indywidualne sesje psychodietetyczne, zarówno dla dorosłych jak i dla rodziców z dziećmi. Propaguje interdyscyplinarne podejście do problemu nadwagi i otyłości. Jest wice prezesem Towarzystwa Psychodietetycznego, członkiem Polskiego Towarzystwa Psychologicznego oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością. Autorka książki „Krótka bajka o odchudzaniu z happy endem” oraz współautorka książki do wspólnego czytania, dla dzieci i dorosłych ” Kuchnia pełna przygód, czyli tajniki dobrego odżywiania”
