Ptasia grypa to choroba zakaźna, która pojawiła się u ludzi w konsekwencji kontaktu z zakażonymi wirusem A/H5N1 ptakami. Charakteryzuje się ona ciężkim przebiegiem, który może skutkować powikłaniami i śmiercią. Czym jest ptasie grypa, jak można się nią zarazić i jak wygląda leczenie tej choroby?
Ptasia grypa — co to jest?
Ptasia grypa to wyjątkowo zakaźna choroba wywoływana przez H5N1, wirusa grypy typu A. Wirusy grypy typu A (odpowiedzialne m.in.: za świńską grypę) pojawiają się u ludzi i u zwierząt (ptaki wodne, kury, świnie). Agresywny szczep wirusa A/H5N1 może występować zarówno wśród ptactwa dzikiego (szczególnie ptaki wodne), jak i u drobiu hodowlanego.
Do tej pory zidentyfikowano ponad 140 szczepów wirusa ptasiej grypy, w większości charakteryzujących się niską patogennością i łagodnym przebiegiem. Natomiast dwa szczepy — H5 i H7 — mają wysoką patogenność, powodującą śmiertelność ptactwa na poziomie 100%. Oba, mimo że należą do szczepów zjadliwych dla ptaków, nie stwarzają jednak dużego zagrożenia dla człowieka. Przypadki zachorowań odnotowywane są od połowy lat 90 na świecie, choć akurat w Europie choroba nie przenosiła się z ptaków na ludzi. W Polsce stwierdzano pojedyncze przypadki zachorowania u dzikich ptaków.
Fot. iStock
Jak można zarazić się ptasią grypą?
Do przeniesienia choroby na człowieka następuje w wyniku kontaktu z kałem zakażonego ptaka, wydzieliną z jego oczu, dróg oddechowych, lub z wydychanym powietrzem. Do zakażeń może dochodzić na skutek przebywania w pomieszczeniach z chorymi ptakami, przez kontakt z paszą, wodą, ściółką, nawozem, czy sprzętem. Narażać na niebezpieczeństwo zakażenia może także spożywanie surowego mięsa lub jaj, natomiast za bezpieczne uważa się jedzenie mięsa drobiu oraz jaj po obróbce cieplnej. Do tej pory nie odnotowano zakażenia ludzi wirusem grypy ptaków drogą pokarmową. Wirus ptasiej grypy niszczony jest w temperaturze powyżej 70ºC, więc gotowanie, smażenie lub pieczenie, które odbywa się w wysokich temperaturach sprawia, że mięso można jeść bez obaw. Wirusy grypy, w tym grypy ptasiej, są wrażliwe na środki dezynfekcyjne oraz detergenty, więc zachowanie właściwej higieny pozwala zmniejszyć ryzyko zakażenia.
Wirus ptasiej grypy obecnie nie przenosi się z człowieka na człowieka. Ta sytuacja może jednak ulec zmianie, ze względu na ciągłe mutacje wirusa. Istnieje ryzyko, że w przyszłości dojdzie do mutacji, która umożliwi wirusowi szybkie rozprzestrzenianie się pomiędzy ludźmi. Nie sposób przewidzieć, czy i kiedy do tego dojdzie, dlatego WHO przez cały czas monitoruje sytuację na świecie.
Fot. iStock
Ptasia grypa — objawy
Ptasia grypa rzadko powoduje zakażenie u ludzi, ale jeśli do nich dochodzi, choroba ma znacznie cięższy przebieg od sezonowej grypy. Objawy, jakie daje ptasia grypa nie są łatwe do odróżnienia od zwykłej grypy. W przypadku wątpliwości można wykonać odpowiednie testy molekularne lub oznaczenie przeciwciał, które mogą potwierdzić diagnozę. Na początku rozwoju infekcji mogą wystąpić objawy charakterystyczne dla sezonowej grypy:
- gorączka
- kaszel
- ból gardła
- bóle mięśniowe i stawów
- zapalenie spojówek
- ogólne objawy osłabienia
- ataksja (niezborność ruchów)
- mogą pojawić się wymioty i łagodna biegunka
Natomiast w czasie trwania infekcji może dojść do wirusowego zapalenia płuc, które skutkuje ostrą niewydolnością oddechową. Może dojść także do dysfunkcji wielu narządów, wstrząsu septycznego (sepsy), wtórnych infekcji bakteryjnych i grzybiczych, a także zgonu. Wskaźnik śmiertelności zakażeń wirusem podtypu A/H5/ i A/H7N9/ jest znacznie wyższy u ludzi, niż w przypadku sezonowej grypy.
Ptasia grypa — leczenie
Jeśli już dojdzie do zakażenia wirusem ptasiej grypy, konieczne jest pozostanie w domu, wypoczynek w łóżku i łagodzenie objawów. WHO zaleca stosowanie leków przeciwwirusowych z grupy inhibitorów neuraminidazy (zanamiwir i oseltamiwir). Mogą one skrócić czas namnażania się patogenu, o ile zostaną podane być podane w ciągu 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów. WHO wskazuje możliwość ich zastosowania także na późniejszym etapie choroby. Ponadto przy wysokiej gorączce należy zadbać o dostarczanie do organizmu odpowiedniej ilości płynów i zachowanie wzmożonej higieny. Ważne jest także regularne wietrzenie pomieszczeń i pożywna, lekkostrawna dieta. W przypadku osób, u których przebieg choroby jest ciężki, często z powodu nadkażeń bakteryjnych, konieczna jest hospitalizacja.
Fot. iStock
Jak uniknąć zakażenia ptasią grypą?
Przede wszystkim przestrzegaj zaleceń lokalnych inspekcji weterynaryjnych i sanitarnych. Ponadto unikaj targów, ferm, gdzie znajduje się ptactwo. Nie dotykaj gołymi rękami martwych lub chorych ptaków, lub powierzchni zanieczyszczonych ptasimi odchodami. W razie konieczności wykorzystaj rękawiczki lub foliową torbę, by uniknąć kontaktu bezpośredniego. Myj ręce wodą i mydłem po kontakcie ze świeżym mięsem, pamiętaj o obróbce cieplnej w temperaturze min. 70 st. C. Dbaj o higienę deski do krojenia, sztućców i talerzy, które miały kontakt z surowym mięsem drobiowym. Surowe mięso drobiowe przechowuj w lodówce bez kontaktu z innymi produktami spożywczymi.
