Program „Nastolatki z tourettem” to nowa pozycja w telewizji Lifetime, która będzie emitowana od 5 marca o 21:00. W serialu śledzimy losy pięciu rodzin, w których dzieci w wieku od 11 do 17 lat – podobnie jak ich rówieśnicy – mają swoje marzenia, obowiązki i przyjaźnie. Ale mają też zespół Tourette’a, więc okres dorastania, już sam w sobie trudny, stawia przed nimi wyjątkowo wymagające zadanie. Jak sobie radzą w nowej szkole, na pierwszej randce, na kursie prawa jazdy czy podczas rodzinnych wakacji? Czy ta nieuleczalna, często niezrozumiana dolegliwość jest w stanie powstrzymać ich ambicje i przeszkodzić w realizacji pragnień? I należałoby tutaj zadać podstawowe pytanie – czym w ogóle jest zespół Tourette’a? Wiadomo, że osoby zmagające się z tą przypadłością od czasu do czasu wypowiadają jakieś niekoniecznie cenzuralne słowo. Ale czy to wszystko?
Co to jest zespół Tourette’a?
Zespół Tourette’a to zaburzenie, które obejmuje wiele tików. Tik to pewien mimowolnie wykonywany ruch lub wydawany odgłos. Najczęściej tiki występują wśród osób cierpiących ze względu na nieprawidłowe działanie mózgu – przy zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, zaburzeniach ze spektrum autyzmu czy przy ADHD.
Jakie są objawy zespołu Tourette’a?
Najczęstszymi objawami zespołu Tourette’a są tiki, takie jak nadmierne mruganie, potrząsanie głową czy oczyszczanie gardła. Tiki mogą być ledwie zauważalne, ale też potrafią sprawić, że codzienne życie staje się naprawdę uciążliwe. Dwa główne rodzaje, to tiki fizyczne i foniczne – w przypadku tych drugich osoba może chrząkać, piszczeć, ale także wypowiadać słowa czy pełne frazy. W takiej sytuacji ma się do czynienia z tzw. tikami złożonymi – składają się na nie albo bardziej skomplikowane ruchy fizyczne, wymagające zaangażowania kilku grup mięśni albo wypowiadane sformułowania są dłuższe niż pojedyncze dźwięku, jak w przypadku tików prostych.
Fot. Materiały prasowe
Jakie są przykładowe tiki?
Do prostych tików fizycznych można zaliczyć mruganie czy przewracanie oczami, zgrzytanie zębami, skręcanie głowy, wzruszanie ramionami czy wystawianie języka. Proste tiki foniczne to np. odchrząkiwanie, dmuchanie, kaszel, „szczekanie”, wąchanie, piski czy krzyki. Wśród tych bardziej złożonych tików fizycznych wymienia się naśladowanie ruchów innych osób, wykonywanie obscenicznych gestów, skakanie, uderzanie, drżenie, wąchanie przedmiotów, drżenie czy dotykanie siebie samych lub innych osób. Zdaje się, że z zespołem Tourette’a najczęściej kojarzą się tiki foniczne. Na listę przykładowych złożonych tików fonicznych składają się zmiany intonacji głosu, powtarzanie zwrotów po innych ludziach, nieustanne powtarzanie tego samego zdania i w końcu, bodaj najbardziej znamienne, wypowiadanie czy wykrzykiwanie obscenicznych słów lub zwrotów.
Fot. Materiały prasowe
Kiedy pojawiają się tiki?
Tiki mogą pojawić się w każdym wieku, ale najczęściej – tak jak w przypadku bohaterów programu telewizji Lifetime „Nastolatki z tourettem” – występują w przedziale wiekowym od 6 do 18 lat. Wraz z dorastaniem objawy zespołu łagodnieją, choć istnieje ryzyko (10-15%), że stan osoby dotkniętej tym schorzeniem może pogorszyć się z osiągnięciem dorosłości. Tiki mogą mieć charakter przewlekły, ale też przejściowy – ich natężenie z czasem się zmienia. Częstotliwość potrafi się zwiększyć zwłaszcza w przypadkach, gdy w grę wchodzi stres, ale też zmęczenie, choroby czy stan podniecenia.
Czy osoby z zespołem Tourette’a wiedzą, że „to” zaraz nastąpi?
Większość z osób dotkniętych zespołem Tourette’a tuż przed wystąpieniem tiku doświadcza nietypowych wrażeń czy dyskomfortu. Do takich znaków ostrzegawczych należy pieczenie oczu, narastające napięcie mięśni, wyraźne wysychanie gardła czy swędzenie kończyny lub stawu. Wszystkim tym odczuciom ulgę przynieść ma… tik, który zaraz ma nastąpić.
Fot. Materiały prasowe
Skąd bierze się zespół Tourette’a?
Nie jest znana dokładna przyczyna zespołu Tourette’a. Najpewniej jego występowanie ma związek z nieprawidłowym funkcjonowaniem zwojów podstawy mózgu – części odpowiedzialnej właśnie za mimowolne ruchy, emocje i uczenie się (choć należy pamiętać, że osoby dotknięcie zespołem zazwyczaj są inteligentnymi osobami o średniej długości życia!). Uznaje się, że pojawienie się Tourette’a ma podłoże genetyczne – jest dziedziczny. Tiki mogą być też wywołane przez chorobę wieku dziecięcego. Powiązano go również z urodzonymi przedwcześnie niemowlętami czy zakażeniem bakteriami paciorkowców grupy A.
Czy mam zespół Tourette’a?
Objawów zespołu nie należy mylić z innymi przypadłościami – natrętny kaszel może być wywołany alergią, mimowolne ruchy mogą być spowodowane dystonią czy zespołem niespokojnych nóg, a częste mruganie może być wynikiem problemów ze wzrokiem. By wykluczyć te możliwości należy zbadać krew, skórę, wzrok oraz zrobić badanie obrazowe. Natomiast nie istnieje jako taki test na obecność Tourette’a – niezbędny jest wywiad medyczny i rodzinny. Z zespołem Tourette’a można mieć do czynienia, gdy ktoś ma dwa lub więcej tików motorycznych i przynajmniej jeden foniczny (choć nie muszą one występować jednocześnie!), tiki występują co najmniej rok i zaczęły się pojawiać przed 18 rokiem życia.
Fot. Materiały prasowe
Jak leczyć zespół Tourette’a?
Leczenie obejmuje najczęściej zarówno podawanie leków, jak i metody niefarmakologiczne. W nieczęstych przypadkach pomóc może operacja. Leki mogą obejmować leki przeciwnadciśnieniowe, rozluźniające mięśnie lub neuroleptyki. Terapia behawioralna pomaga z kolei zmienić nawyki osób z zespołem Tourette’a. Opiera się na założeniu, że pacjenci są nieświadomi swoich tików. Podczas terapii identyfikowane są odczucia, które mogą wyzwalać tiki – terapeuta pomaga wypracować zachowanie, które złagodzi nieprzyjemności danego doznania, zanim tik nastąpi.
Nastolatki z tourettem – nowy program dokumentalny możecie oglądać w czwartki od 5 marca o 21:00 w telewizji Lifetime.
Artykuł powstał we współpracy z Lifetime TV
