Na hasło „przemoc” w naszej głowie niemal automatycznie pojawią się obrazy siniaków, zadanych ciosów, brutalności i użycia siły wobec drugiej osoby. Ale przemoc fizyczna to nie jedyny rodzaj krzywd, jakie można wyrządzić drugiemu człowiekowi. Bardziej mroczne, trudniejsze do zauważenia i udowodnienia są rany zadane słowem, manipulacją, kontrolą lub izolacją, które dotykają nas poza cielesnością, wnikają w duszę człowieka, jego psychikę i emocje.
Przemoc psychiczna
Przemoc psychiczna, nazywana także emocjonalną, często towarzyszy aktom agresji fizycznej, ale pojawić się może i bez niej. Nie pozostawia widocznych śladów, często nie od razu można ją zauważyć i zdemaskować, ale jest równie okrutna i destruktywna jak przemoc fizyczna. Osoby doświadczające znęcania psychicznego stają się bierne, tracą poczucie własnej wartości i bezpieczeństwa, zamykają się w sobie. Często to właśnie siebie obwiniają za zachowanie partnera – gdyby bardziej się starały, gdyby lepiej potrafiły, gdyby nie były takie niezdarne i niezaradne wszystko wyglądałoby inaczej, wszystko by się ułożyło.
Osoby dotknięte przemocą psychiczną za stałych towarzyszy mają lęk, niepokój, wstyd oraz złość – na samą siebie, na partnera – tyrana, na świat dookoła. Nie wierzą w siebie i swoje możliwości, bo zbyt długo słyszały, że są beznadziejne, do niczego się nie nadają, nie mają w sobie nic dobrego. Mogą pojawiać się u nich stany depresyjne, wahania nastrojów, poczucie winy oraz bezradność i przekonanie, że nikt i nic nie jest w stanie zmienić ich sytuacji. Często trwają w destruktywnym związku latami, a na zmianę decydują się w momencie, gdy sytuacja staje się drastycznie niebezpieczna lub zaczyna dotykać np. dzieci.
Fot. iStock/ Yuri_Arcurs
Formy przemocy psychicznej
Sprawcy przemocy psychicznej to doskonali manipulatorzy, dobrze wiedzą, w jaki czuły punkt uderzyć i dysponują całym arsenałem zachowań odzierających z godności i poczucia własnej wartości. Swoją siłę czerpią z poczucia przywiązania drugiej osoby, jej miłości i wzbudzanego poczucia winy. Najczęściej występującymi formami przemocy psychicznej są:
– kontrolowanie zachowania
Sprawca ustala zasady i reguły, wymaga ich bezwzględnego przestrzegania. Nie ma mowy o partnerstwie, dialogu czy negocjacjach – on jest twoim panem, a ty masz się zachowywać tak, jak on chce i według jego scenariusza. Nie masz prawa do własnych decyzji, a niesubordynacja spotyka się z karą. Pamiętaj jednak, że jesteś niezależną jednostką i masz prawo do własnego zdania, własnej opinii i samostanowienia. Nikt nie może zabrać ci wolności, nawet jeśli jesteś w związku.
– izolowanie od innych
To coś znacznie więcej niż zazdrość – twój partner chce cię mieć tylko dla siebie i najchętniej uniemożliwiłby ci kontakty z innymi osobami. Nie chodzi tutaj tylko o mężczyzn – przyjaciółki, znajomi, koleżanki, a nawet bliska rodzina też stanowią dla niego niebezpieczeństwo, bo mogą wywierać na ciebie wpływ. Partner może prowokować konflikty i sprzeczki, kłamać, podburzać cię przeciwko rodzinie lub przyjaciołom by osunąć cię od nich, ale nie pozwól na to – wsparcie bliskich jest bezcenne i nawet zakochana potrzebujesz wokół siebie innych ludzi.
– poniżanie
Najprościej rzecz ujmując – to zadawanie ran słowem. Sprawca mówi rzeczy, które dotykają cię głęboko, stosuje przemoc werbalną często ukrytą w formie żartu lub ironicznego komentarza. Będzie zawstydzać, krytykować i upokarzać, bo dąży do tego, byś poczuła się gorsza, słabsza, straciła poczucie własnej wartości. Nie oceniaj siebie źle, bo to nie ty masz problem! Najlepiej szybko odciąć się od toksycznych osób zanim podetną ci skrzydła.
– śledzenie
Nagle on pojawia się na sklepowym parkingu, w kawiarni podczas spotkania z przyjaciółką lub w drodze z pracy do domu. Miła niespodzianka może zdarzyć się raz czy dwa, ale jeśli zaczynasz myśleć, że coś tutaj nie gra i nie czujesz się z tym dobrze, to znak, że pewne granice zostały przekroczone. Takie przypadkowe „wpadanie” na kogoś może przerodzić się nawet w stalking, czyli uporczywe nękanie naruszające prywatność drugiej osoby i wywołujące w niej poczucie zagrożenia.
– zaburzanie poczucia rzeczywistości
Sprawca stara się doprowadzić do sytuacji, w której zwątpisz w zasadność swoich ocen i opinii, przestaniesz wierzyć w zdolność do podejmowania trafnych decyzji i możliwość wpływania na rzeczywistość, a nawet zaczniesz podejrzewać u siebie chorobą psychiczną. Takie zachowanie ma swoją nazwę – gaslighting – i często stosowane jest przez mężczyzn wobec kobiet w pracy. To bardzo subtelna i trudna do rozpoznania technika. Pamiętaj jednak, że życzliwe i kochające osoby swoim zachowaniem dają wsparcie i motywację do działania – jeśli jest inaczej przyjrzyj się uważnie waszej relacji i wprowadź konieczne zmiany.
Pomocna dłoń
Jeśli ty, lub ktoś z twojego otoczenia, doświadcza którejś z form przemocy, nie wahaj się poprosić o pomoc. Sprawca sam z siebie nie zaprzestanie agresywnych i destrukcyjnych zachowań. Zwróć się do zaufanych osób, rodziny, przyjaciół, którzy udzielą ci wsparcia, wysłuchają i podejmą odpowiednie działania. Możesz także zadzwonić na Ogólnopolski Telefon dla Ofiar Przemocy w Rodzinie – Niebieska Linia albo zgłosić się do lokalnej fundacji lub instytucji zajmującej pomocą w przypadku przemocy. Nie czekaj ani chwili dłużej, pokonaj swój strach i nie wstydź tego, co cię spotkało – to sprawca powinien odczuwać wyrzuty sumienia, a nie ty.
Na podstawie: www.charaktery.eu, www.niebieskalinia.pl
