Wokół tematu krwi pępowinowej narosło wiele mitów. Jak jest naprawdę? Sprawdzamy!
Czy krew pępowinowa i komórki macierzyste w niej zawarte są wyjątkowe?
Krew pępowinowa płynie w naczyniach pępowiny i w czasie ciąży dostarcza dziecku wszystkich niezbędnych składników odżywczych, a także tlen. Po porodzie tata lub ktoś z personelu medycznego przecina pępowinę, która jest wraz z łożyskiem utylizowana przez szpital. Jednak niewielu przyszłych rodziców wie o tym, że można pobrać zawarte w krwi pępowinowej komórki macierzyste, które mogą zabezpieczyć dziecko na wypadek zachorowania na 80 ciężkich chorób w przyszłości.
Czym są komórki macierzyste?
Komórki macierzyste są to pierwotne i niewyspecjalizowane komórki, które mają zdolność do przekształcania się m.in. w komórki krwi, szpiku czy mięśni.
Podobny typ komórek znajduje się w szpiku kostnym. Te pochodzące z krwi pępowinowej mają jednak większą dynamikę namnażania i są bardziej pierwotne. Dzięki temu, że po pobraniu są one przechowywane w temperaturze poniżej -176 stopni Celsjusza nie dochodzi do ich starzenia w przeciwieństwie do tych znajdujących się w szpiku kostnym.
Według danych DKMS co 40 minut ktoś w Polsce dowiaduje się, że choruje na nowotwór krwi lub inną chorobę układu krwiotwórczego. Dla tych osób często jedyną szansą na życie jest przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi pępowinowej lub szpiku od zgodnego dawcy. Niestety aż 30% pacjentów nie znajduje zgodnego dawcy w układzie antygentów HLA tzw. bliźniaka genetycznego. Jego szukanie może trwać latami lub być bezskuteczne, a czas przy leczeniu jest kluczowy. Zbankowanie krwi pępowinowej w banku rodzinnym daje łatwiejszy i szybszy dostęp do leczenia. Materiał jest dostępny od ręki, więc nie ma potrzeby uruchomiania procedury szukania zgodnego dawcy. Na całym świecie wykonano około 60 000 przeszczepień komórek macierzystych z krwi pępowinowej, a liczba ta stale rośnie.
Wykorzystanie komórek macierzystych w leczeniu chorób
Dzięki swoim właściwościom odbudowy i regeneracji, komórki macierzyste mają zastosowanie przy naprawie uszkodzonych komórek oraz tkanek. Z tego powodu, obecnie są standardowo wykorzystywane w leczeniu ponad 80 chorób, a intensywne badania nad kolejnymi możliwościami ich użycia nadal trwają.
Komórki macierzyste znalazły zastosowanie głównie w takich dziedzinach jak hematologia i onkologia w leczeniu np. białaczek i chłoniaków, ale również w neurologii oraz neurochirurgii.
Obecnie na liście chorób, w których z sukcesem wykorzystywane są komórki macierzyste z krwi pępowinowej i sznura pępowinowego znajdują się m.in.:
- ostra białaczka limfoblastyczna oraz szpikowa,
- przewlekłe białaczki,
- niedokrwistość aplastyczna,
- mielofibroza,
- czerwienica prawdziwa,
- szpiczak mnogi,
- mięsak Ewinga,
- mózgowe porażenie dziecięce.
Czy pobranie krwi pępowinowej wpływa na moment odpępnienia noworodka?
Zgodnie z obowiązującymi zaleceniami, pępowina odcinana jest po ustaniu tętnienia, czyli minimum po minucie od urodzenia dziecka. Proces pobrania krwi pępowinowej nie ma żadnego wpływu na ten moment.
Wczesne odpępnianie to takie, które następuje do 30 sekund od porodu. Odpępnienie pomiędzy 30. a 60. sekundą uważa się za późne (stanowisko Amerykańskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, podobnie uważają lekarze z Kanady). W Polsce zgodnie z obowiązującym Standardem Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej z 2019 roku pępowinę odcina się dopiero po ustaniu jej tętnienia, ale nie wcześniej niż po upływie jednej minuty od urodzenia dziecka i jest to praktyka stosowana w polskich szpitalach bez względu na fakt pobierania krwi pępowinowej. Co więcej tzw. późne odpępnienie, na które coraz chętniej decyduje się wielu rodziców, nie stanowi przeciwwskazania do pobrania krwi pępowinowej. To absolutnie wystarczy, żeby pozyskać krew pępowinową.
Czy to prawda, że komórki macierzyste z krwi pępowinowej można przeszczepić tylko małym dzieciom?
Jest to bardzo często powielany mit związany z bankowaniem. Uważa się, że potrzebna do przeszczepienia dawka to ok. 20-25 mln komórek na kilogram masy ciała biorcy. Przeciętna porcja krwi pępowinowej zawiera około 800-900 milionów komórek. Wystarcza więc ona nawet dla 50- kilogramowego biorcy.
Warto wiedzieć jednak, że kwestią indywidualną jest, ile dokładnie komórek podczas porodu uda się pozyskać. Duża ilość krwi nie zawsze jest jednoznaczna z dużą ilością komórek macierzystych. Po preparatyce próbki rodzice zawsze otrzymują informację, ile wyizolowano komórek z krwi pępowinowej ich dziecka.
Chcąc zapewnić swojemu dziecku bezpieczną przyszłość, warto podjąć świadomą decyzję dotyczącą pobrania krwi pępowinowej oraz przechowywania komórek macierzystych. Szczególnie, że można zrobić to tylko raz w życiu – przy porodzie. Jest to inwestycja w zdrowie i przyszłość całej swojej rodziny. Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że komórki macierzyste dziecka mogą także służyć w leczeniu schorzeń jego rodzeństwa, rodziców czy też dziadków. Decyzja o bankowaniu krwi pępowinowej jest swego rodzaju polisą na zdrowie i nie warto z niej rezygnować.
