O tym, że kwas foliowy trzeba przyjmować w czasie ciąży, wie już chyba każda przyszła mama. Jednak to, że powinno się go stosować już wtedy, gdy para myśli o zajściu w ciążę, to już niekoniecznie wiedza powszechna. A specjaliści twierdzą, że powinny go stosować wszystkie kobiety w wieku prokreacyjnym. Dlaczego kwas foliowy jest taki ważny?
Dla dziecka i mamy
Według Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie – rokrocznie w Polsce rodzi się ok. 2 tys. dzieci z wadami wrodzony mi kręgosłupa i układu nerwowego (tzw. wady cewy nerwowej) [1] . To bardzo poważne wady rozwojowe, np. rozszczep kręgosłupa czy bezmózgowie. Specjaliści twierdzą, że takim problemom można zapobiegać, przede wszystkim dzięki suplementacji kwasem foliowym. Badania wykazują, że ta witamina – podawana wtedy, gdy rozwija się układ nerwowy u płodu – chroni przed wadami cewy nerwowej i może zmniejszać to ryzyko nawet o 70 proc. Suplementacja folianami ważna jest zwłaszcza w okresie przedkoncepcyjnym i w początkowej fazie ciąży (do 12. tygodnia) [2].
Według norm spożycia, zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, kobiety w okresie rozrodczym powinny codziennie przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego. Gdy kobieta zajdzie w ciążę, w pierwszym trymestrze (do 12. tygodnia) dzienna dawka kwasu foliowego powinna wynosić 0,4-0,8 mg. Taka ilość chroni przed wadami cewy nerwowej, bo powstają one w ciągu czterech pierwszych tygodni po zapłodnieniu, gdy zazwyczaj kobieta jeszcze nie wie, że jest w ciąży. Po 12. tygodniu ciąży i w czasie karmienia piersią należy przyjmować od 0,6 do 0,8 mg kwasu foliowego [3].
Kwas foliowy chroni także kobietę – jego niedobory mogą prowadzić do poronień, niedokrwistości megaloblastycznej i hiperhomocysteinemii 4 . Nadmiar homocysteiny zaś to większe ryzyko gorszego ukrwienia łożyska, a w konsekwencji – zahamowanie rozwoju płodu czy wręcz jego obumarcie. Bardziej narażone na niedobory kwasu foliowego są kobiety otyłe (BMI powyżej 30), z cukrzycą typu 1 lub 2, przyjmujące niektóre leki, z niewydolnością wątroby lub nerek czy cierpiące na niektóre choroby jelit [4].
Gdzie możemy szukać kwasu foliowego?
U kobiet w wieku rozrodczym obserwuje się niedobory tej substancji w diecie 5 . Dzieje się tak dlatego, że foliany są bardzo wrażliwe na światło, tlen, wysoką temperaturę. Ich przyswajanie zmniejsza także picie kawy i alkoholu, palenie papierosów, przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych. Dlatego ich straty w diecie wynoszą nawet 50-80 proc. By uniknąć niedoborów, warto wprowadzić do diety produkty bogate w foliany, np. warzywa strączkowe, zielone rośliny liściaste, czyli szpinak, sałatę,
brukselkę, jarmuż czy kapustę, płatki owsiane, orzechy oraz pestki dyni i słonecznika [5].
Jednak by w organizmie przyszłej mamy był odpowiedni poziom kwasu foliowego, sama dieta, nawet najlepiej zbilansowana, nie wystarczy. Dlatego warto przyjmować go w preparatach z apteki. Warto wiedzieć, że kwas foliowy najlepiej wchłania się do organizmu, gdy przyjmuje się go rano, przed śniadaniem [5].
Idealna suplementacja
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników przekazuje szczegółowe rekomendacje i zaleca, by u wszystkich kobiet w wieku prokreacyjnym stosowano kwas foliowy w dawce 0,4 mg dziennie, w pierwszym trymestrze ciąży kobieta powinna przyjmować od 0,4 do 0,8 mg/d kwasu foliowego.
Po 12. tygodniu ciąży i w czasie karmienia piersią w populacji kobiet bez dodatkowych czynników ryzyka ta dawka wzrasta już do 0,6-0,8 mg/d 6 . Natomiast kobiety, u których w poprzedniej ciąży stwierdzono wady cewy nerwowej, mogą mieć zaleconą jeszcze wyższą suplementację nawet (4 mg) na co najmniej od 4. tygodnia przed zapłodnieniem do 12. tygodnia ciąży [4].
Większe zapotrzebowanie
na kwas foliowy mają także kobiety z grupy podwyższonego ryzyka niedoboru folianów i wad cewy nerwowej. Takie ryzyko może wystąpić u kobiet z cukrzycą typu 1 lub 2, stosujących niektóre leki (np. przeciwpadaczkowe, metforminę, metotreksat) przed ciążą lub w jej trakcie, sięgających po używki, z BMI powyżej 30, z niewydolnością nerek lub wątroby, chorobami jelit (np. celiakia czy choroba Leśniowskiego-Crohna) [7]. Kobiety, które planują ciążę, powinny zacząć suplementację kwasem
foliowym już na ok. miesiąc przed zapłodnieniem [2]. Jednak w praktyce bardzo trudno to idealnie zaplanować, dlatego tak ważne jest, by kwas foliowy przyjmowała każda kobieta w wieku reprodukcyjnym. To inwestycja w zdrowie przyszłej mamy i jej dziecka.
FOLIK (Acidum folicum) Skład: 1 tabletka zawiera 0,4 mg kwasu foliowego. Postać farmaceutyczna: Tabletki. Tabletki barwy jasnożółtej, okrągłe, obustronnie płaskie. Wskazania: Zapobieganie niedoborom kwasu foliowego u kobiet przed poczęciem i we wczesnym okresie ciąży, w celu zmniejszenia ryzyka powstawania wad cewy nerwowej u potomstwa. Podmiot odpowiedzialny: Gedeon Richter Polska Spółka z o.o. ul. ks. J. Poniatowskiego 5, 05-825 Grodzisk Mazowiecki.
To jest lek. Dla bezpieczeństwa stosuj go zgodnie z ulotką dołączoną do opakowania. Zwróć uwagę na przeciwwskazania. W przypadku wątpliwości skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
- [1] https://imid.med.pl/pl/dla-pacjenta/porod-w-instytucie/ciaza-kwas-foliowy
- [2] Dr n.med. Andrzej Bacz, Suplementacja kwasu foliowego u kobiet w ciąży, ttps://www.mp.pl/pacjent/ciaza/przebiegciazy/63113,suplementacja-kwasu-foliowego-u-kobiet-w-ciazy
- [3] https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2022-01/07.2020%20-%20Rekomendacje%20Polskiego%20Towarzystwa%20Ginekolog%C3%B3w%20i%20Po%C5%82o%C5%BCnik%C3%B3w%20dotycz%C4%85ce%20suplementacji%20u%20kobiet%20ci%C4%99%C5%BCarnych_0.pdf
- [4] Mgr Justyna Malinowska Czy suplementacja w okresie ciąży jest konieczna? Wnioski z najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/plodnosc-i-ciaza/czy-suplementacja-w-okresie-ciazy-jest-konieczna-wnioski-z-najnowszych-rekomendacji-polskiego-towarzystwa-ginekologow-i-poloznikow-ptgip/
- [5] Mgr Ewa Ehmke vel Emczyńska-Seliga, Suplementacja kwasem foliowym w ciąży i okresie jej planowania, https://ncez.pzh.gov.pl/ciaza-i-macierzynstwo/suplementacja-kwasem-foliowym-w-ciazy-i-okresie-jej-planowania/
- [6] Agnieszka Drosdzol-Cop, Anna Fuchs, Karolina Bednarz, Paulina Błażkiewicz, Bartosz Basiaga, Suplementacja kobiet w ciąży 2022 https://www.forumginekologii.pl/artykul/suplementacja-kobiet-w-ciazy-2020
- [7] https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2022-01/07.2020%20-%20Rekomendacje%20Polskiego%20Towarzystwa%20Ginekolog%C3%B3w%20i%20Po%C5%82o%C5%BCnik%C3%B3w%20dotycz%C4%85ce%20suplementacji%20u%20kobiet%20ci%C4%99%C5%BCarnych_0.pdf
