Od kilku lat okazyjne ceny biletów lotniczych są właściwie codziennością. Ponadto coraz częściej linie lotnicze oferują niedrogie czartery do miejsc, gdzie do niedawna nie sposób było się dostać z Polski bez kilku przesiadek.
Biletów warto szukać na specjalnych portalach grupujących najtańsze oferty wielu linii. Aby kupić je w dobrej cenie, z reguły należy dokonać zakupu z dużym wyprzedzeniem albo – w ostatniej chwili. Wśród podróżników nadal, niestety, pokutuje nieprawdziwe przekonanie, że do podróży „last minute” nie można się dobrze przygotować pod kątem zabezpieczenia medycznego. Jednak dużą część profilaktyki można zapewnić przed ostateczną decyzją w sprawie wyjazdu. Większość takich samych szczepień i zasadnicze wyposażenie apteczki będą potrzebne podczas wyjazdu w najróżniejsze miejsca na świecie.
Oto kilka przykładów z uwzględnieniem potrzeb medycznych podróżnych.
BIRMA
mniej dostępna (wizy!) sąsiadka popularnej Tajlandii, oferuje trudny wybór pomiędzy złotymi buddyjskimi stupami, dżunglą (spotkaj tygrysa albo znajdź rzadki gatunek storczyka!) a leniwym rejsem pomiędzy wysepkami Morza Andamańskiego (jedne mają złote plaże, inne porośnięte są bujną subtropikalną roślinnością, jeszcze inne zamieszkiwane są przez żyjący zgodnie z prastarymi tradycjami lud Moken). Dodatkowe wabiki to słynna srebrna etniczna biżuteria i ciekawa kuchnia, coś pomiędzy indyjską a tajską, ale mniej „zepsuta” przez wpływy europejskie… Właśnie teraz, w marcu, najlepiej się tam wybrać! Co prawda baza hotelowa jest jeszcze dość uboga, nierzadko nocleg w nienajlepszych warunkach sanitarnych to jedyna opcja, koniecznie uodpornijmy się więc przeciwko WZW A i durowi brzusznemu, przydać się może też szczepienie przeciwko cholerze. Rozsądne jest również wcześniejsze poddanie się szczepieniom przeciw tężcowi, błonicy i krztuścowi oraz WZW B. W razie ugryzienia przez psa, małpę bądź nietoperza znacznie bezpiecznej być zaszczepionym profilaktyczne przeciw wściekliźnie jeszcze w Polsce (co wymaga tylko opatrzenia rany i krótkiego „przypomnienia”) niż całkowicie zdawać się na lokalną opiekę medyczną. Jeżeli planujemy spędzić w Birmie ponad miesiąc lub decydujemy się na trekking w okolicach wiejskich i leśnych, szczególnie w porze monsunowej (od maja do października), warto zrobić dodatkowo szczepienie przeciw japońskiemu zapaleniu mózgu. Profilaktyka malarii zalecana jest już na terenach położonych <1000 m n.p.m. Jednak nawet przyjmując profilaktycznie lek przeciwmalaryczny, pamiętajmy o ochronie przed komarami ze względu na zagrożenie zika.
BOLIWIA
Boliwia to raj dla osób kochających górskie wędrówki. Titicaca, największe wysokogórskie jezioro świata, to niezapomniany widok. Znajdujące się na nim Wyspa Słońca i Wyspa Księżyca pełne są budowli z czasów imperium Inków, a muzeum archeologiczne na brzegu – bogate w ciekawe zabytki, a także złote przedmioty kultu i ozdoby. Jezioro to nadal święte miejsce dla okolicznej ludności. Droga do niego od strony Boliwii jest mniej popularna i chyba piękniejsza niż od strony Peru. W okolicach Sucre i Cochabamba można doświadczyć prawdziwej amazońskiej dżungli, a nawet poznać jej stałych mieszkańców. La Paz z kolei to majestatyczne wspomnienie czasów konkwisty i gwarne współczesne życie. Do Boliwii najlepiej wybrać się w porze suchej, między majem a październikiem. Okolice samego końca i początku sezonu mogą być tańsze, poza tym będzie tam jeszcze niezła pogoda. Będziemy potrzebować szczepień przeciwko żółtej febrze, WZW A i B, durowi brzusznemu, a także tężcowi, błonicy i krztuścowi. Zależnie od warunków sanitarnych naszej bazy może być warto uodpornić się również przeciwko cholerze. Wyprawa do dżungli to ryzyko (zbyt) bliskiego spotkania z małpami i nietoperzami – zaszczepmy się dodatkowo przeciw wściekliźnie! Wędrówka na terenach wysoko położonych otwiera temat profilaktyki choroby wysokościowej. Farmakoprofilaktyka malarii zalecana jest za to na terenach położonych <2500 m n.p.m. Jednak nawet przyjmując profilaktycznie lek przeciwmalaryczny, pamiętajmy o ochronie przed komarami ze względu na dengę i zika!
IZRAEL
A może mniej tradycyjne podejście do kraju tradycyjnie kojarzonego z pielgrzymami? Izrael to świetny pomysł na wyprawę w lutym, polecany stęsknionym za ciepłą wiosną. W okolicach Hajfy, „miasta dla niezdecydowanych, które leży i w górach i nad morzem”, można wtedy już oglądać kwitnące migdałowce – szczególnie zachwycają bajkowe Ogrody Bahaitów. Przyda się tu jednak szczepienie przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi, WZW A i B. Z kolei dla planujących turystykę w surowych warunkach, np. pomieszkiwanie w obozie Beduinów, może przydać się też szczepienie przeciwko durowi brzusznemu i poliomyelitis.
MOZAMBIK
Komu marzy się Afryka? Mozambik to niebanalny kierunek dla preferujących przepiękne plaże zbudowane przez rafę koralową i szukających ciekawych, lecz dość bezpiecznych miejsc do nurkowania. Czerwiec i lipiec to miesiące z gwarantowaną pogodą, ale bez afrykańskich ekstremalnych upałów (w dzień ok. 30 st. C). Z kolei sierpień i wrzesień oferują wspaniałe warunki na „bezkrwawe safari” – łatwiej wypatrywać zwierząt wśród zredukowanej przez suszę roślinności. Szczepienia „must have” to te przeciwko WZW A i B, durowi brzusznemu, tężcowi, błonicy i krztuścowi. Aktywnym poszukiwaczom przygód mogą też przydać się te przeciw wściekliźnie i cholerze. Konieczna profilaktyka malarii i ochrona przed innymi chorobami przenoszonymi przez komary (zika, denga)!
MALI I SENEGAL
Potrzeba naprawdę silnych wrażeń? Mali i Senegal to: zadziwiające pozostałości wspaniałych miast zbudowanych przez tajemniczą cywilizację Dogonów, barwny współczesny folklor, śpiewające piaski Sahary, autentyczna afrykańska przyroda… Mali to jednak kierunek prawdziwie ekstremalny ze względu na zamach stanu w 2012 r. i niedawno wytworzoną, wciąż kruchą równowagę polityczną. Nadal stanowczo odradzane są wszelkie podróże na północ kraju, a w pozostałych okolicach zdarzają się porwania dla okupu i działają islamscy terroryści. Jednak ten kraj jest tak piękny i bogaty w zabytki, że za kilka lat, w sprzyjającej sytuacji politycznej, może stać się równie popularny jak znacznie spokojniejszy Senegal. Pod względem pogody wyprawę najlepiej planować na grudzień lub styczeń. Na wyjazd do obu krajów niezbędne jest szczepienie przeciwko żółtej febrze, zdecydowanie zalecane – przeciwko WZW A i B, durowi brzusznemu, tężcowi, błonicy i krztuścowi oraz poliomyelitis, przyda się też przeciwko wściekliźnie i cholerze. Jeśli planujemy zostać dłużej niż kilka dni, nie rezygnujmy ze szczepienia przeciwko meningokokom – bakteriom powodującym zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i sepsę. Warto nawet sprawdzić, czy nie potrzebujemy szczepienia przeciw ospie wietrznej – poziom opieki medycznej zasadniczo dalece odbiega od standardów europejskich. Potrzeba lekowej profilaktyki malarii nie podlega dyskusji, podobnie jak stosowanie repelentów i moskitier w celu ochrony przed innymi chorobami przenoszonymi przez komary.
EUROPA
To może już lepiej wybierzmy się do Szkocji – Europa, chłodny klimat, co może nam grozić poza przejedzeniem puddingiem i ciasteczkami maślanymi? Pamiętajmy jednak o szczepieniu przeciwko WZW B, a także wszędobylskiemu tężcowi (uodpornienie w pakiecie z „lubiącą” wschód Europy błonicą oraz także kosmopolitycznym krztuścem). Jeśli planujemy oglądać wspaniałe zamki w jesienno-zimowej scenerii, lepiej zabezpieczyć się też przed grypą.
Widzimy więc, że szczepieniom przeciwko WZW A i durowi brzusznemu warto poddać się wcześniej niemal zawsze przed wyprawami w okolice równika i obu zwrotników, a przeciw tężcowi i krztuścowi – w zasadzie na całym świecie.
Szczepienia przeciwko WZW A, żółtej gorączce czy poliomyelitis raz dokończone zapewniają ochronę na bardzo długi okres i spokojnie można je zrobić na wszelki wypadek nawet z kilkuletnim wyprzedzeniem. Z kolei szczepienie przeciwko durowi brzusznemu działa już po 7 dniach, a dawki przypominające szczepienia z dzieciństwa (tężec, błonica, krztusiec, poliomyelitis) właściwie od razu. Są też co najmniej dwa popularne leki przeciwmalaryczne o bardzo dobrej skuteczności, które są od ręki dostępne w aptekach, a wystarczy rozpocząć ich stosowanie 24 h przed wylądowaniem w obszarze zagrożenia. Profilaktykę zakrzepicy żylnej związanej z długim lotem też można zastosować prawie natychmiast.
UWAGA 1. Bez względu na czas i kierunek podróży pobyt na międzynarodowym lotnisku to zwiększone zagrożenie chorobami układu oddechowego przenoszonymi drogą kropelkową. Spośród nich szczepienia zapobiegają grypie, krztuścowi oraz błonicy – skorzystajmy z tej możliwości!
UWAGA 2. Nawet jeśli ktoś wylatuje już „dziś wieczorem”, może jeszcze wpaść na krótką rozmowę do lekarza zajmującego się medycyną podróży, który podpowie, jak przynajmniej częściowo ograniczyć ryzyko przywiezienia niechcianej chorobowej „pamiątki”. Pełna porada przed podróżą to więcej niż tylko szczepionki i recepty! Zapraszam!
Lek. med. Magdalena Gudzińska-Adamczyk
Specjalista epidemiolog
