Do ojca wzdychały nasze mamy – przystojny szarmancki i ten głos… Z synem wielu z nas się utożsamia, bo jest taki „swój” dzięki szczerości, dystansowi do siebie, poczuciu humoru i wielkiemu sercu.
Są trochę jak ogień i woda. Dwa żywioły – jeden stateczny i poważny, drugi dynamiczny i przebojowy. Łączą ich geny, choć chyba nie tylko… Usiedli, porozmawiali o dzieciństwie, dorastaniu, o przygodach, przywołali wspomnienia i tak powstała książka – zapis tych rozmów – „Chajzerów dwóch”. A dzisiaj z okazji Dnia Ojca rozmawiamy z Filipem o tym, jak to jest mieć za ojca Zygmunta Chajzera.
Ewa Raczyńska: Jakie jest Twoje pierwsze wspomnienie związane z ojcem?
Filip Chajzer: O kurczę, muszę pomyśleć… W sumie nie wiem, czy to wspomnienie, czy może po prostu gdzieś zatrzymane w głowie nasze wspólne zdjęcie, bo to wspomnienie jest jednak czarno-białe. Łazienki, jest biały polonez i na pewno była wtedy jesień. To był spacer po Łazienkach i tam zrobiliśmy sobie takie wspólne słynne – oczywiście słynne z punktu widzenia naszej rodziny – zdjęcie, na którym ja stoję z jedną nogą podniesioną i wyglądam, jakbym tej nogi nie miał. I to jest chyba jedno z tych pierwszych wspomnień. Z drugiej strony pamiętam dokładnie zapach tego białego poloneza, choć w sumie one zawsze pachniały tak samo.
Arch. prywatne
Ciekawostką jest to, że ojciec zawsze w bagażniku poloneza woził koc w kratkę i ten koc jeździł z nim we wszystkich kolejnych samochodach i ma go do dzisiaj. W bagażniku najnowszego auta taty leży wytarty i brudny, ale dokładnie ten sam koc w kratę.
Może jest emocjonalnie z nim związany?
Nawet jeśli o tym nie wie, to pewnie jest.
Twój ojciec, był ojcem obecnym?
Oj nie, był ojcem zupełnie nieobecnym. Był ojcem z pokolenia budującego nową Polskę, a to pokolenie miało to do siebie, że budowało wszystko, czego wcześniej nie było: cały ten kapitalizm, a w przypadku taty pewnie i showbiznes…
I muszę się tu uderzyć w pierś, że po ojcu odziedziczyłem przekonanie, że na wszystko trzeba bardzo ciężko zapracować. Nie ma w życiu pieniędzy za darmo, takie nie istnieją. Mój ojciec właśnie tak pracował. A mi nie wiem, czy przeszło to w DNA, czy może nauczyłem się tego patrząc jak on ciężko pracuje, bo z tego całego podpatrzenia też tak mi zostało. Wiem, że aby coś osiągnąć trzeba naprawdę dużo z siebie dać.
Arch. prywatne
Relacja z ojca z synem jest trudna? Zastanawiam się, czy jako mężczyźni ze sobą rywalizujecie?
Tu nie chodzi o rywalizację. Relacja syna z matką jest zdecydowanie bardziej oczywista, wiadomo, że cieplejsza. Na Dzień Mamy zawsze są piosenki, wierszyki, występy, jakieś kolorowanki. To jest takie oczywiste. A z drugiej strony masz tego ojca, którego się trochę wstydzisz, który często zdaje się być taki posągowy, trochę jak zdjęty z pomnika…
Pamiętasz Dzień Ojca? Często się zbiega z zakończeniem roku szkolnego…
O rety, to była trauma, bo ja zawsze spieprzałem ze świadectwem, nie leciałem z nim do taty, żeby się pochwalić, bo raczej nie było czym. Zawsze ten dzień końca roku był dla mnie jakimś takim bardzo traumatycznym doświadczeniem, bo nie byłem dobrym uczniem, zdecydowanie bliżej mi było do tych trójkowych. A tu ojciec, odwieczny prymus…
Więc ten Dzień Ojca połączony z . zakończeniem roku szkolnego, to zawsze kończył się jakąś pogadanka. Musiałem wysłuchać, że czas najwyższy się otrząsnąć, że to już naprawdę rok ostatniej szansy. Bo jak się teraz nie otrząsnę, to skończę pod budką z browarem. W ogóle, kto jeszcze widział budkę z piwem? Mówi się: „skończysz pod budką z piwem”, kto i w którym roku taką budkę widział? Nie ma. Pod nią nie da się skończyć.
Z: (…) Raz, na koniec szkoły podstawowej, miałem same piątki.
F: A ja musiałem walczyć o trzy, ewentualnie cztery.
Z: Byłem zdolnym uczniem, z paskiem.
F: A ja byłem uczniem z paskiem na dupie.*
Trochę przekichane mieć ojca, który nie dość, że był świetnym uczniem, to jeszcze uwielbiał sport…
Kochał sport. Kochał porządek, no ideał taki, że o ja cię… (teraz następuje to słowo). A ja zawsze byłem taki, jaki byłem.
Aż niemożliwe, że tak się od siebie różniliście.
My cały czas jesteśmy kompletnie różni. Łączy nas głównie ten pracoholizm. Śmieję się, że nasza książka to pole do popisu dla genetyków, żeby rozkimnić, jak to możliwe, że tak jesteśmy inni, jak to możliwe, że tak jesteśmy inni w swoim podobieństwie.
Ale też widać, że im starsi, tym bardziej się do siebie zbliżacie.
Tak, ja myślę, że do tej relacji ojciec-syn trzeba dorosnąć, do tego, żeby w pełni ją zrozumieć, w pełni ją wykorzystać. Napić się wreszcie razem wódki, pogadać po tej wódce, bo wiadomo, że wtedy facetom się zupełnie inaczej rozmawia, zwłaszcza przy takich koligacjach blisko rodzinnych. I przychodzi czas, kiedy przełamuje się trochę tę barierę wstydu. Ale na to, jak widać, potrzeba kilku dobrych lat. Z drugiej strony to też jest na swój sposób urocze i piękne, prawda?
Z: A pamiętasz swój pierwszy autograf w życiu?
F: Nie, ale pamiętam swój pierwszy wywiad w życiu. To też było dobre. Zadzwoniła do mnie dziewczyna i mówi: „Dzień dobry, czy moglibyśmy umówić się na wywiad?”. A ja ze dwa tygodnie byłem reporterem w Dwójce, może jeden mój materiał leciał. Myślę, kurde, dziwne trochę. Ale dobra. No i sobie siedzę, czekam, mija pół godziny, czterdzieści minut, godzina. Bez sensu, ale miałem dużo motywacji, w końcu to pierwszy wywiad. No i dzwoni do mnie ta dziewczyna. Mówi, gdzie siedzi. Odpowiadam, że jestem obok. Podchodzi do mnie: „Przepraszam, chciałam się z panem Zygmuntem umówić. Ktoś mi zły numer dał”. I to był mój pierwszy wywiad.
Z: Mój był jeszcze lepszy. Mieliśmy z Latem z Radiem koncert gdzieś na Śląsku. Ostatni występował, jako gwiazda wieczoru, Oddział Zamknięty. No i trwa sprzątanie instrumentów, porządkowanie sceny. Usiadłem sobie na jakimś głośniku. No i podchodzi chłopiec z zeszycikiem i: „Proszę pana, czy mógłby mi pan dać autograf?”. Kurczę, nareszcie. Pierwszy autograf w życiu. „Jak masz na imię, chłopczyku?”. „Jasio”. To piszę: „Dla Jasia z pozdrowieniami”. Chłopczyk tak mi się przygląda, przygląda: „A pan jest z tego zespołu Oddział Zamknięty?”. Mówię, że niestety nie. „No to po co mi pan podpisał?”.
F: Nie lubię dawać autografów. Jestem dysgrafik i dyslektyk. *
Zawodowo poszedłeś śladami taty?
Absolutnie nie. To jest tak, jakbyśmy mówili, że razem pracujemy w branży lotniczej, tylko ja latam F16, a ojciec siedzi w wieży kontroli lotów. Albo na odwrót. Ogólnie zbiór rzeczywiście jest taki sam – branża medialna, czy dziennikarska, ale to są dwa tak zupełnie różne kierunki: to co ojciec robił i co ja robię… tego się nie da w żaden sposób porównać.
Był wymagającym ojcem? Takim narzucającym swoje zdanie?
No bardzo. Tu musisz grać w siatkówkę, tu musisz zrobić porządek, uczyć się.
Arch. prywatne
W tenisa grałeś.
No, ale też bez sukcesów. Ojcu się wydawało, że wszyscy muszą być tacy wspaniali i perfekcyjni jak on sam. A tymczasem trafiłem mu się ja. Tyle tylko, że z drugiej strony patrząc, najgorsze jest, że jak ja z kimś pracuję, czy to jest operator, czy montażysta, czy inny reporter, który dla mnie pracuje chwilowo, to też jestem takim sadystą jak ojciec. To mi akurat po nim zostało. Nie potrafię sobie wyobrazić, że kiedy ja daję z siebie 250%, to ktoś inny może dawać zaledwie 125%. No nie, nie mieści mi się to w głowie. Mam czasami tak, że jak operator rozkłada kamerę i zaczyna dłubać w telefonie, to mi się nawet nie chce z nim gadać i sam nagrywam to, czego potrzebuję.
Na koniec książki napisałeś, że ważne jest to, skąd wychodzimy, co nas ukształtowało. Wiele zawdzięczasz ojcu?
Oczywiście. Wiele mu zawdzięczam, jeśli nie wszystko, a na pewno zdecydowaną większość. No tak już jest.
Arch. prywatne
Zawsze możesz na niego liczyć? Mówisz o ojcu, że jest twoim przyjacielem.
Wydaje mi się, że istotą perfekcyjnej relacji z rodzicem i to nie tylko z ojcem, ale z mamą też, jest to, by w swoich rodzicach mieć przyjaciół… i na odwrót.
Z drugiej strony, gdyby to nie była dojrzała i mądra relacja, mogłeś ojca rozczarować gdzieś na etapie swojego dorastania.
Kurczę, no z tą siatkówką nie wyszło. Nie wiem, czy jest coś ważniejszego dla ojca niż siatkówka.
Wspólna książka chyba była dobrym pomysłem. Sam mówisz, że dzięki tym rozmowom poznałeś trochę ojca na nowo.
Oj tak. Wielu z tych historii, które opowiadał, w ogóle nie znałem. Na przykład z komuną niemiecką w Berlinie. To dla mnie jak historia z filmu, spokojnie można by było nakręcić RNF-owskich „przyjaciół”, z czasów, kiedy ojciec jeździł do Berlina remontować mieszkania.
Arch. prywatne
A sam pomysł powstania książki nie jest jakiś romantyczny, wydawnictwo zaproponowało nam jej wydanie. Tata się wahał, bo mówił, że on pisać nie będzie, bo nie umie i nie lubi. A kiedy okazało się, że mamy sobie po prostu porozmawiać, to jakoś poszło. Problem był w czym innym. Bo my dostaliśmy zaliczkę, szybko ją wydaliśmy, a potem książkę trzeba było napisać… a motywacja jakby siadła (śmiech).
Ale to, co w tej książce najciekawsze, że jest ona tak ponad podziałami, tak zupełnie apolityczna, jest rodzinna, bo tak naprawdę opowiada o tym, co jest najważniejsze – o rodzinie.
F: Pierwsze, co pamiętam, to Teleranek. Jeszcze się załapałem na ten słynny Teleranek. No i 5-10-15. Tam zaczynał Piotr Kraśko. I pamiętam, że jak byłem bardzo mały, to oglądałem część dla pięciolatków. A potem już wyłączałem, bo to nudne było. Potem z kolei, jak człowiek miał w okolicy dziesięciu lat, to oglądał tę środkową część i tę dla najstarszych. Świetny pomysł na zagospodarowanie czasu. 5-10-15 było w sobotę, a Teleranek w niedzielę.
Z: Chyba Bożena Walter była współautorką 5-10-15.
F: Świetny naprawdę pomysł na dziecięce programy. Pamiętam Ziarno, straszna nuda. I pamiętam też program…
Z: Zwierzyniec?
F: Nie. O świniach i o cenach paszy. Nazywał się Agrobiznes. Pamiętam, jak się nie szło do szkoły, zostawało w domu i udawało chorobę, to właśnie rano po Domowym przedszkolu leciał ten gówniany Agrobiznes. Biedne dzieci leżały i oglądały ceny paszy i świnie, i krowy. Bo nie było nic innego.
*fragmenty książki „Chajzerów dwóch”, gdzie Z to Zygmunt, a F to Filip.
