Zbuk, czyli zgniłe jajo, jest najmniej pożądanym produktem, jaki może trafić do kuchni. Jego specyficzny i niełatwy do zapomnienia zapach, kojarzony jest doskonale chyba przez większość ludzi. Zanim jednak jajko stanie się zbukiem, potrzeba upływu czasu. Jeśli jajka leżą w lodówce lub – jeszcze gorzej – poza nią dłuższy czas, warto sprawdzić, czy nadają się do spożycia, by zbuk nie trafił do przyrządzanej potrawy. Jak sprawdzić świeżość jajka?
Co to jest zbuk?
Zbuk to zleżałe, zgniłe jajko, które charakteryzuje się wyjątkowym odorem. Wstrętny zapach zbuka wynika z obecności siarkowodoru, który wytwarzają bakterie biorące udział w procesie gnilnym. Najszybciej zbukami stają się jajka zalężone, które nie trzymają tak długo świeżości, jak te bez zalążków. Zbuk „pachnie” wyjątkowo intensywnie, co stanowi wyłącznie o tym, by nie próbować go wykorzystać w celach kulinarnych. Silny, odrzucający odór to swoiste ostrzeżenie przed sensacjami żołądkowo-jelitowymi.
Fot. iStock
Jak przechowywać jajka, by zbuk się nie pojawił?
Dla własnego bezpieczeństwa należy sprawdzać za każdym razem przydatność jaj do spożycia. Czasem nie mamy pewności, czy jajka przechowywane w lodówce są jeszcze zdatne do spożycia, bo nie pamiętamy, kiedy zostały kupione. Warto wiedzieć, że jajka świeże bezpieczne i bez szwanku dla ich wartości odżywczych można przechowywać do dwóch tygodni. Mogą stać nawet i ponad tydzień dłużej, nie zagrażając zdrowiu dzięki odpowiedniemu przechowywaniu. Jaj nie należy myć przed włożeniem do lodówki, ze względu na naturalną warstwę ochronną na skorupce. Zdecydowanie nie poleca się trzymania jajek poza lodówką, ponieważ psucie się zacznie o wiele szybciej, a zatrucie może przynieść wiele nieprzyjemności. Zdecydowanie im świeższe jajko, tym więcej składników odżywczych i mniejsza szansa, że trafimy na zbuk.
Jeżeli nie ma możliwości przechowywania większej ilości jaj w lodówce, można je zamrozić. W tym przypadku żółtko i białko mrozi się osobno, w szczelnym pojemniku, np. każde osobno, w foremkach na lód. Takie zamrożone jajka należy spożyć w ciągu 6 miesięcy od dnia zamrożenia. Rozmraża się je tak jak mięso, czyli w lodówce. Gdy już będzie zdatne do wykorzystania, należy zrobić to jak najszybciej. Absolutnie nie wolno zamrażać takiego jajka ponownie!
Jak sprawdzić świeżość jajka, by zbuk nie trafił do garnka lub na patelnię?
Ze względu na spore ryzyko zatrucia przy korzystaniu z niezbyt świeżych jaj, często pojawia się pytanie, jak sprawdzić świeżość jajka.
Termin przydatności
To najprostsza i zarazem najbardziej oczywista czynność, którą można wykonać. Najłatwiej jest spojrzeć na termin ważności wydrukowany na opakowaniu, jednak nie wszystkie jajka kupowane np. od gospodarza mają informacje o tym, do kiedy można je spożyć. Gdy takiej informacji nie ma, sięgnijcie po inne sposoby na to, jak sprawdzić świeżość jajka i ominąć zbuk.
Opadanie w wodzie
Jeszcze przed ugotowaniem jajko warto włożyć do naczynia z wodą. Jeśli opadnie na dno, to znaczy że można je bez obaw zjeść. Jeżeli będzie unosić się na powierzchni, to znaczy, że w lodówce leży od dłuższego czasu i może nie nadawać się do spożycia. Jajko unosi się, ponieważ powstaje w nim pęcherzyk powietrzny, który w świeżym jajku jest niewielki i jedynie w niewielkim stopniu podniesie je do góry w wodzie. W starym jajku pęcherzyk jest już znacznie większy, stąd w całości unosi się ono w wodzie.
Fot. iStock
Dziwny zapach
Rozpoznanie po zapachu to chyba najmniej przyjemny, jeśli trafi się zbuk. Jajko świeże pachnie neutralnie, ma jedynie delikatnie wyczuwalny zapach. W zbuku zachodzą procesy gnilne wewnątrz skorupki, a wydzielany siarkowodór powoduje okropny odór. Jakikolwiek przykry zapach jajka powinien być wyraźnym sygnałem ostrzegawczym przed zjedzeniem go.
Podejrzany kolor
Jaśniejszy lub ciemniejszy kolor żółtka nie jest wyznacznikiem jego świeżości. To raczej kwestia tego, czym były karmione kury. Kolor jajka powinien zwrócić uwagę, gdy przybiera barwę lekko brązową lub niebieską. W takim przypadku bezpieczniej jest po prostu wyrzucić.
Struktura białka
To, czy białko jest zwarte, czy się bardzo rozlewa, świadczy o świeżości jajka. Świeże jajo ma białko przylegające do wypukłego, zwartego żółtka. Gdy wraz z upływem czasu białko staje się rzadkie, rozdziela się, zaczyna się rozpływać i często też zmieszane jest ze spłaszczonym żółtkiem. Takie jajko lepiej pominąć podczas przyrządzania potrawy.
Fot. iStock/zbuk
Położenie żółtka
Ugotowane jajko nie zamyka możliwości sprawdzenia, czy jest świeże, czy już niekoniecznie. Po ugotowaniu jaja można sprawdzić jego świeżość przez położenie żółtka. Zasada mówi, że jeśli żółtko znajduje się w centrum jajka, wszystko jest dobrze. Jeśli znajduje się przy skorupce, może to oznaczać, że żółtko nie jest już pierwszej świeżości i struktura jajka zaczęła się „rozjeżdżać”. Ta metoda jednak bywa zawodna i warto sprawdzić przy okazji zapach ugotowanego jajka.
Sposób obierania ze skorupy
Sposób, w jaki obiera się jajo wskazuje, czy jest ono jeszcze świeże, czy raczej nie. Im świeższe jajko, tym trudniej jest pozbawić go wygodnie skorupki. W starszym jajku białko traci silne wiązanie z keratyną, więc skorupka odchodzi od jajka bardzo szybko i w dużych kawałkach. Co prawda nie jest to reguła, ale obserwuje się łatwiejsze obieranie dłużej leżących w lodówce jaj.
Zastosowanie się do powyższych rad sprawi, że żaden zbuk nie popsuje planów na pyszny posiłek i nie nadwyręży zdrowia.
