Częste oddawanie moczu (częstomocz) nie jest chorobą samą w sobie, a efektem istniejących chorób lub np. skutkiem wypijania zbyt dużej ilości płynów. Nie należy bagatelizować częstomoczu, szczególnie gdy towarzyszą mu inne, niepokojące objawy. O czym może świadczyć częstomocz?
Co to jest częste oddawanie moczu?
U zdrowego człowieka mocz wydalany jest z pęcherza kilka razy w ciągu doby, a jednorazowa objętość oddanego moczu zależy od pojemności i czynności pęcherza moczowego. Nieprawidłowo częste oddawanie moczu, czyli częstomocz, jest dokuczliwym i zazwyczaj słusznie uważanym za niepokojący objaw. O częstomoczu można mówić, gdy dana osoba odczuwa w porównaniu innych konieczność oddania moczu zwykle częściej niż 7-8 razy w ciągu dnia, oraz przynajmniej dwa razy w ciągu nocy.
Taka sytuacja może być spowodowana produkcją dużych objętości moczu przez nerki lub zaburzeniami dróg moczowych, głównie pęcherza moczowego. Częste oddawanie moczu może przebiegać z różnymi dolegliwościami jak np.: ból podczas oddawania moczu, bolesne parcie na pęcherz, nagłe parcie na pęcherz, lub problemy z utrzymaniem moczu.
Fot. iStock
Częste oddawanie moczu — możliwe przyczyny
Częste oddawanie moczu może wynikać z błahych przyczyn tak jak np.: wypijania zbyt dużej ilości płynów, spożywania owoców i warzyw o właściwościach diuretycznych, jak i być skutkiem ubocznym zażywanych leków. Także miłośnicy picia dużych ilości kawy lub piwa, które mają działanie moczopędne, dobrze znają konieczność częstego oddawania moczu. Na częstomocz także skarżą się często kobiety w ciąży, zwłaszcza w trzecim trymestrze, gdy rozwijający się płód potrzebuje coraz więcej miejsca i uciska narządy wewnętrzne.
Istnieją także bardziej poważne przyczyny częstomoczu, które mogą świadczyć o problemach ze zdrowiem. Zaliczmy do nich m.in.:
Zakażenia układu moczowego
A szczególnie często przyczyną jest zapalenie pęcherza moczowego spowodowane infekcją bakteryjną. Do najczęstszych przyczyn zapalenia pęcherza moczowego zalicza się bakterie Escherichia coli (pałeczki kałowe), które fizjologicznie obecne są w jelicie grubym. Bliskie sąsiedztwo cewki moczowej i odbytu wiąże się z przenoszeniem bakterii na skutek nieprawidłowej higieny. Gdy w pęcherzu pojawi się stan zapalny, towarzyszą mu bardzo dokuczliwe objawy, takie jak: ostry ból w dole brzucha, pieczenie i dyskomfort podczas oddawania moczu, uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza oraz właśnie częste oddawanie moczu. Gdy zapalenie pęcherza zaostrza się, mocz może stać się czerwonawy lub brunatny, co wynika z obecności krwi. Zaniedbanie zapalenia pęcherza może skutkować odmiedniczkowym zapaleniem nerek.
Kamica nerkowa i choroby nerek
Jedną z przyczyn częstomoczu może być kamica nerkowa, wynikająca z tworzenia się kamieni nerkowych. Kamicy nerkowej towarzyszy ostry ból, nasilający się i malejący, częste oddawanie małych ilości moczu, pieczenie podczas oddawania moczu, uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza.
Fot. iStock
Częste oddawanie moczu może być również efektem niewydolności nerek. Choroby nerek zazwyczaj rozwijają się długo i po chichu, nie dając wyraźnych objawów przez wiele lat. Do niepokojących objawów złego funkcjonowania nerek zalicza się m.in.:
- zbyt rzadka lub zbyt częsta potrzeba oddawania moczu;
- zmiana koloru moczu, jego ilości, gęstości;
- obrzęki ciała, które są efektem zatrzymania wody w organizmie;
- skurcze mięśni, będące konsekwencją zachwianej równowagi elektrolitowej;
- nudności i wymioty w wyniku nagromadzenia się w organizmie szkodliwych substancji.
Cukrzyca
Również cukrzyca może być przyczyną częstomoczu. W przypadku niewyrównanej cukrzycy pojawia się wzmożone pragnienie, które jest często jednym z pierwszych jej objawów. Potrzeba wypijania większej ilości (od kilku do nawet kilkunastu litrów płynów na dobę), powoduje częstszą konieczność wydalania moczu, także w nocy. W ten sposób wraz z moczem organizm próbuje pozbyć się nadmiaru glukozy.
Inne zaburzenia a częstomocz
Działanie pęcherza moczowego jest skutkiem interakcji mięśniówki gładkiej, mięśni poprzecznie prążkowanych, mózgu i działania autonomicznego układu nerwowego. Z tego powodu zaburzenia pracy pęcherza moczowego mogą wynikać nie tylko z wad związanych z budową dróg moczowych lub ich urazem, jak i istniejących chorób mózgu czy rdzenia kręgowego. Jedną z przyczyn może być niedobór wazopresyny (moczówka prosta centralna) wynikający z uszkodzenia podwzgórza lub tylnego płata przysadki mózgowej. W niektórych przypadkach częste oddawanie moczu ma podłoże psychogenne.
Częste oddawanie moczu w nocy
Częste oddawanie moczu w nocy jest dokuczliwe z tego względu, że osoba cierpiąca na częstomocz nocny (nykturię), nie wysypia się odpowiednio, ponieważ wstaje do toalety. Nykturia najczęściej występuje u osób z chorobami serca, cukrzycą, oraz z niewydolnością nerek. W przypadku mężczyzn może być wynikiem zapalenia stercza.
Fot. iStock
Częste oddawanie moczu — jakie badania warto wykonać?
Ponieważ częste oddawanie moczu może mieć wiele przyczyn, mniej lub bardziej poważnych, konieczne jest zgłoszenie się do lekarza rodzinnego. Specjalista zleci wykonanie podstawowych badań laboratoryjnych, a gdy zaistnieje taka potrzeba, skieruje na wizytę u specjalisty urologa, który ustali przyczynę dolegliwości.
Jeśli podstawowe badania moczu i krwi nie wskażą przyczyny problemu, konieczna może być diagnostyka obrazowa (np. USG układu moczowego) lub wykonanie bardziej specjalistycznych badań, takich jak np.:
- badanie urodynamiczne — wykonywane w wyspecjalizowanych ośrodkach urologicznych, ze skierowania urologa. Zaleca się je przy podejrzeniu zaburzeń czynności pęcherza moczowego;
- pomiar objętości przyjmowanych płynów i wydalanego moczu;
- test odwodnieniowy i test wazopresynowy — jeśli częstomocz towarzyszy nadmiernemu pragnieniu.
Aby usunąć problem częstego oddawania moczu, należy wyjaśnić przyczynę jego pojawienia się. Dopiero po zastosowaniu odpowiedniego leczenia i usunięciu pierwotnej przyczyny, częstomocz może ustąpić.
