Bywa podstępne, doskonale ukryte przez sprawcę i nie do końca uświadomione przez osobą, którą dotyka. Może zdarzyć się zarówno w sytuacjach zawodowych, jak i tych rodzinnych i koleżeńskich. Wykorzystywanie – nie lubimy go doświadczać, jednak czasami nasze dobre chęci i życzliwość wobec innych trafiają na osobę, która bez skrupułów wyzyskuje je, zostawiając nas z poczuciem krzywdy i niesprawiedliwości.
Nie zawsze łatwo jest powiedzieć szczerze, że ktoś z naszego otoczenia, często bliski nam i lubiany, manipuluje, knuje dla swoich celów naszym kosztem i wysysa z nas energię niczym wampir. Jest jednak kilka znaków, które powinny skłonić cię do zastanowienia się nad relacją z tą osobą i wprowadzenia zmian koniecznych dla naszego własnego dobra.
Masz nieustanne wyrzuty sumienia
Zawsze robisz zbyt mało i niewystarczająco, za to wyzyskiwacz wmawia ci, że poświęca się dla ciebie, a nawet cierpi przez swoje starania. Nie starasz się tak, jakbyś mogła, popełniasz błędy, za które długo pokutujesz i które są ci nieustannie wypominane. A w dodatku masz jakieś potrzeby, wymagania, prośby, które dla tej drugiej osoby zawsze są niewygodne i niechciane.
Interesują go tylko określone sprawy
Mogą to być pieniądze, twoje znajomości, umiejętności, darmowe podwózki, opieka nad dziećmi, a nawet dzielenie się lunchem (chociaż zazwyczaj to ty coś przynosisz i po prostu oddajesz część swojego posiłku). Jeśli zauważysz, że wasza relacja opiera się wyłącznie na tej jednej rzeczy i jest nakierowana przez drugą stronę na czerpanie określonych korzyści, zrób prosty test – przestań pomagać i angażować się w danym obszarze. Na reakcję drugiej strony nie trzeba będzie długo czekać.
Chce cię kontrolować
Osoba, która cię wykorzystuje będzie powstrzymywała cię przed zrobieniem pewnych rzeczy i namawiała na inne, wpływała na twoje decyzje, izolowała od kontaktów z innymi – zwłaszcza tymi, którzy mogliby cię uświadomić w sprawie jej działań. Takie kontrolowanie daje pewność, że wciąż ma cię w swoim władaniu i nie wymkniesz się spod jej mocy.
Stosuje bierną agresję
Aby cię ukarać, wykorzystywacz będzie obrażać się, milczeć, wycofywać się na chwilę z relacji, po czym łaskawie wracać, prawić komplementy podszyte ironią i uszczypliwością, wygłaszać szydercze komentarze. Niby wszystko jest w porządku, niby nic złego nie robi, ale ty czujesz się źle, poniżona i bez sił.
Podkreśla twoje słabości
Od małych rzeczy, jak niechęć do jakiejś sytuacji, aż po te duże, które napawają cię lękiem – podkreślanie twoich słabości to jeden ze sposobów manipulacji. Takie zachowanie krok po kroku zabiera ci siłę, a dzięki temu stajesz się łatwiejszym celem do wykorzystania.
Oczekuje od ciebie poświęceń i wyrzeczeń
Nie zrobisz tego dla niego? On tak bardzo cię prosi, tak bardzo potrzebuje twojej pomocy – jak możesz odmówić? Jedno małe wyrzeczenie, rezygnacja dla większego dobra – czy prosi o aż tak wiele? Nie daj się nabrać na taką manipulację i żerowanie na twojej empatii i współczuciu – jeśli czujesz, że ktoś prosi cię o zbyt wiele, a sam nigdy nie jest gotowy na ustępstwa, postaw wyraźne granice.
Zaczynasz myśleć, że coś jest z tobą nie tak
Zapomniałaś, przeinaczasz fakty, mylisz zdarzenia, jesteś zbyt emocjonalna/ zbyt poważna/ za bardzo roztrzepana – tak będzie ci wmawiać wykorzystywacz, będzie przekręcać zdarzenia, mieszać ci w głowie i obracać wszystko na swoją korzyść. Twoja samoocena nagle bez powodu spada i czujesz się źle sama ze sobą, zaczynasz się obwiniać i dodawać sobie wad. To jednak efekt działań osoby, która cię wykorzystuje – nie daj sobie wmówić, że coś jest z tobą nie tak i czym prędzej pozbądź się wampira ze swojego życia!
