Trzustka to bardzo istotny narząd, o którym zaczynamy myśleć dopiero wtedy, gdy coś się niedobrego dzieje. Jest ważnym elementem układu pokarmowego oraz produkuje hormony, które regulują poziom cukru we krwi. Kiedy trzustka wywołuje konkretne objawy, gdy już nie domaga?
Trzustka – na czym polega jej działanie?
Trzustka znajduje się w jamie brzusznej, za żołądkiem. Jest średniej wielkości narządem (12-20 cm), składającym się z trzech części: głowy, trzonu i ogona.
Trzustka zbudowana jest z pęcherzyków wydzielniczych oraz z przewodów wyprowadzających sok trzustkowy do dwunastnicy. Większość z budujących ją gruczołów pełni funkcję zewnątrzwydzielniczą, (produkuje substancje służące do trawienia składników pokarmowych), pozostałe komórki pełnią funkcję wewnątrzwydzielniczą (wydzielają do krwi hormony – insulina i glukagon – regulujące poziom glukozy w organizmie. Gdy zaczyna chorować trzustka, początkowo objawy nie są oczywiste. W zależności od rodzaju schorzenia, mogą one przybierać inną postać i powodować odmienne konsekwencje.
Fot. Trzustka / iStock
Trzustka – objawy zapalenia
Najczęstszą przyczyną problemów z trzustką jest niehigieniczny tryb życia oraz niezdrowe podejście do jedzenia. Trzustce zdecydowanie nie służy nadużywanie alkoholu, duża ilość tłustego jedzenia, bardzo obfite posiłki. Inną przyczyną stanów zapalnych w trzustce mogą być kamienie żółciowe, niedrożność przewodu żółciowego, uraz jamy brzusznej, zakażenia wirusowe. Rzadziej przyczyną są zaburzenia metaboliczne, skutek uboczny niektórych leków, lub zapalenie przytarczyc.
Rozróżniamy trzy rodzaje zapalenia trzustki:
- ostre zapalenie trzustki – prowadzi ono do aktywacji enzymów już w trzustce, co wpływa na niszczenie trzustki i okolicznych tkanek;
- przewlekle zapalenie trzustki – mówimy o niej, gdy pojawiają się częste stany zapalne tego narządu, które prowadzą do pojawienia się tkanki łącznej włóknistej, co powoduje jej niewydolność.
- autoimmunologiczne zapalenie trzustki – jest skutkiem ataku układu odpornościowego na własne tkanki – w tym przypadku trzustki (tzw. autoagresja).
Trzustka – objawy zapalenia
Najczęściej pierwszym i bardzo bolesnym objawem zapalenia trzustki różnych typów jest ostry ból w górnej części brzucha. Ból bywa ostry, promieniujący i trwający kilka dni, co może uniemożliwiać zwyczajne funkcjonowanie. W przypadku, gdy trzustka nie produkuje już enzymów, które ją uszkadzały, ból może ustąpić.
Stan zapalny w trzustce może wywoływać inne objawy:
- brak łaknienia,
- nudności i wymioty,
- wzdęcia,
- duszności, przyspieszenie oddechu, sinica,
- brak lub niewielka ilość moczu,
- przyspieszone tętno, spadek ciśnienia tętniczego krwi,
- gorączka,
- zaburzenia świadomości,
- zaburzenia krzepnięcia,
- cukrzyca.
Po zaobserwowaniu u siebie kilku z powyższych objawów, należy skorzystać z porady lekarza. W wielu przypadkach przy ostrym przebiegu zapalenia trzustki, konieczne bywa leczenie prowadzone w szpitalu.
Fot. iStock/elenaleonova
Trzustka – objawy nowotworu
Trzustka rzadko daje o sobie znać, a objawy towarzyszące jej chorobom mylimy z innymi chorobami układu trawienia, w nich opatrując przyczyn gorszego samopoczucia. Nowotwór trzustki to jeden z najbardziej niebezpiecznych – śmiertelnych – nowotworów, które zbierają bezlitosne żniwo. Zazwyczaj pacjent słyszy diagnozę, gdy nowotwór jest już w zaawansowanym stadium i nie pozostawia wiele nadziei na skuteczne leczenie.
Rak trzustki statystycznie najczęściej rozwija się u osób powyżej 60. roku życia, ale coraz częściej chorują na niego ludzie młodzi, dopiero wchodzący w dorosłe życie. Najbardziej narażeni są na niego palacze oraz alkoholicy, osoby cierpiące na przewlekłe zapalenie trzustki, zmagające się z cukrzycą i otyłością. Nie bez winy jest także zgubna dla organizmu dieta – trzustka źle znosi smażenie potraw i nadmiar tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.
Trzustka – wczesne objawy nowotworu:
- dyskomfort w górnej części brzucha,
- wzdęcia,
- utrata apetytu,
- ogólne osłabienie.
Trzustka – objawy zaawansowanego nowotworu:
- gwałtowny spadek masy ciała,
- ból brzucha promieniujący od pępka w stronę kręgosłupa,
- żółtaczka i świąd skóry,
- wodobrzusze oraz obrzęki,
- wysokie stężenie glukozy we krwi,
- choroba wrzodowa i biegunka.
Początkowo objawy raka trzustki mylone są ze zwykłą niestrawnością. Gdy objawy przybierają na sile, trzustka zazwyczaj jest już w stopniu zaawansowanym objęta przez chorobę, a pacjent traci szanse na skuteczną terapię przedłużającą życie.
Trzustka – dieta dla zdrowia
Dieta jest konieczna, by wrócić do dobrej formy w przypadku zapalenia trzustki oraz nowotworu. Można wprowadzić także pewne zmiany profilaktyczne do codziennego menu po to, by uniknąć przykrych kłopotów z trzustką. Jeśli zmiany mają obejmować osobę chorą, wszelkie modyfikacje w stylu żywienia należy konsultować z lekarzem lub dietetykiem.
Zdrowa trzustka dieta – ogólne zasady
- 5 posiłków dziennie, o małej objętości,
- zaleca się wprowadzenia do diety produktów o obniżonej zawartości tłuszczu,
- w przypadku istniejących już problemów z trzustką należy sięgać po produkty lekkostrawne, ponieważ produkty cięższe, w tym pełnoziarniste, mogą wzmagać problemy trawienne,
- posiłki najlepiej jak najczęściej przyrządzać bez tłuszczu w wodzie/na parze, lub pieczone,
- smażenie w dużej ilości tłuszczu jest zakazane,
- zasmażki i wywary mięsne również nie są polecane, podobnie jak smalec, śmietana, tłuste sery,
- przy kłopotach z trzustką należy unikać warzyw wzdymających – kapusty, grochu, fasoli, szczypiorku,
- należy unikać ostrych przypraw i dużej ilości soli,
- odstawić alkohol i papierosy.
