Osobowość histrioniczna jest jednym z zaburzeń osobowości, w którym wzorzec zachowań zdominowany jest teatralnością zachowań, wyrazem emocjonalnym i staraniem zwrócenia na siebie uwagi. Jak rozpoznać osobowość histrioniczną, i jak ją leczyć?
Osobowość histrioniczna – czym jest?
Określenie „histrioniczne” pochodzi od łacińskiego słowa „histrio” oznaczającego aktora. Osobowość histrioniczna jest jednym z zaburzeń osobowości, należącym do zaburzeń emocjonalnych związanych z błędnym postrzeganiem obrazu własnej osoby i niestabilnością emocjonalną. Osoby zmagające się z zaburzeniem histrionicznym zachowują się teatralnie, niczym aktor wcielający się w odgrywaną rolę. Za wszelką cenę i wszelkimi sposobami chcą skupić na sobie uwagę innych.
Objawy osobowości histrionicznej
Osoba z zaburzeniami charakteryzuje się:
- Zmiennością zachowań i chwiejnością emocjonalną,
- Nadmierna ekspresją,
- Nadpobudliwością,
- Nadmierną koncentracją na swojej osobie,
- Teatralnością – zarówno w mowie i w zachowaniu,
- Skłonnością do popadania w stany depresyjne,
- Przedstawianiem sytuacji, które nigdy nie miały miejsca,
- Skłonnością do wyolbrzymiania,
- Uwodzicielskim, czasami wręcz prowokacyjnym – podkreślającym seksualność – ubiorem.
Osoby z osobowością histrioniczną przesadnie dbają o swój wygląd. Lubią słuchać pochwał i komplementów na swój temat. Czują się niekomfortowo jeśli są niedoceniane i nie znajdują się w centrum uwagi. Niestety się niestabilnie emocjonalnie, często wpadają w złość lub furię. Budowanie głębokich, stałych relacji i prawdziwe przeżywanie uczuć sprawia im ogromną trudność. Nieustannie poszukują nowych bodźców, doznań i szybko się nudzą. Łatwo ulegają wpływom innych osób – charakteryzują się dużym stopniem sugestywności, są kapryśne i marudne. Osoba histrioniczna zwraca na siebie uwagę wszelkimi możliwymi sposobami. Wyróżnia się brakiem autentyczności, nadwrażliwością na krytykę i nieadekwatnymi do sytuacji zachowaniami np. manipulacją, szantażem emocjonalnym.
Zobacz również: Osobowość anankastyczna – perfekcjonizm, sumienność i nadmierne oczekiwania. Czy można z tym żyć?
Osobowość histrioniczna – przyczyny
Dokładna przyczyna rozwoju osobowości histrionicznej nie jest znana, jednak wiadomo, że powiązana jest z czynnikami genetycznymi, psychologicznymi oraz z rozwojem indywidualnym. Osobowość histrioniczna zazwyczaj rozwija się u osób, które w dzieciństwie nie były doceniane. Doświadczały braku zainteresowania i obojętności ze strony rodziców. Brak należytej uwagi skutkuje w przyszłości nieustanną chęcią bycia docenianym. Zachowania histrioniczne bywają też formą radzenia sobie z trudnymi doświadczeniami z dzieciństwa – agresja ze strony rodziców, nieustanne krytyki i kary. Brak konsekwencji w wychowaniu dziecka – kary i nagrody za to samo zachowanie – może przyczynić się do kształtowania osobowości histrionicznej. Kolejną możliwą przyczyną jest zaburzenie w funkcjonowaniu mózgu, które związane jest ze zwiększoną wrażliwością neuroprzekaźników.
Jak rozpoznać zaburzenie?
Światowa Organizacja Zdrowia umieszcza zaburzenia histrioniczne w grupie F60.4 klasyfikacji ICD-10. Do rozpoznania zaburzenia muszą być spełnione co najmniej trzy poniższe kryteria:
- teatralność,
- sugestywność,
- płytka uczuciowość,
- poszukiwanie docenienia (bycie w centrum),
- niestosowna uwodzicielskość,
- koncentracja na atrakcyjności fizycznej.
Osobowość histrioniczna – jak przebiega leczenie?
Osoby z osobowością histrioniczną powinny poddać się psychoterapii, będącej najskuteczniejszą formą leczenia. W przypadku, gdy zaburzenie powoduje problemy w środowisku, nawiązywaniu stałych, trwałych i prawdziwych relacji z ludźmi, niezbędna jest wizyta w poradni psychologicznej. W leczeniu stosowane są różne metody – np. terapia poznawczo-behawioralna, terapia psychodynamiczna. Terapia skupia się głównie na rozwoju tożsamości osoby z zaburzeniami i uświadomieniu jej, że osobowości nie można dostosowywać pod relacje z innymi ludźmi. Jednak za każdym razem terapia dobierana jest indywidualnie do pacjenta. W przypadku występowania silnych napadów złości, objawów zaburzeń lękowych czy depresji, wskazane jest rozpoczęcie leczenia farmakologicznego. Jednak przyjmowanie jakichkolwiek środków uspokajających zawsze należy skonsultować z lekarzem. Niekiedy, osoby z osobowością histrioniczną, leki mogą chcieć wykorzystać do celów samobójczych.
