Obfite miesiączki to jedna z najczęściej zgłaszanych przez kobiety nieprawidłowości związanych z miesiączkowaniem. Problem może być dokuczliwy, ponieważ silne krwawienie niesie ze sobą nie tylko dyskomfort spowodowany koniecznością częstszej zmiany środków higienicznych, ale także stwarza ryzyko wystąpienia niedokrwistości. Obfite miesiączki mogą wynikać z różnych chorób i zaburzeń, więc nie wolno ignorować tego problemu. Co jeszcze trzeba wiedzieć o obfitym miesiączkowaniu?
Kiedy można mówić o obfitych miesiączkach?
Obfite miesiączki (hypermenorrhoea), to sytuacja, która odbiega od przyjętej przez specjalistów normy. Prawidłowa miesiączka u kobiety w wieku rozrodczym pojawia się średnio co 28 (najczęściej w przedziale 21–35 dni) i trwa od 2 do 6 dni. Co ważne, średnia utrata krwi podczas okresu może wynosić do 60 ml, maksymalnie 80 ml. Ilość traconej krwi jest indywidualną sprawą organizmu i zależy również od długości cyklu. Nastolatki oraz panie w okresie okołomenopauzalnym mogą krwawić nieregularnie, mniej lub bardziej obficie, co uznane jest za stan prawidłowy. Statystyki mówią, że na występowanie obfitych miesiączek skarży się nawet 14% pacjentek.
Obfite miesiączki to krwawienia, podczas których kobieta traci więcej, niż 80 ml krwi. Niepokój powinny wzbudzić następujące sytuacje:
- Konieczność wymiany jednej lub więcej podpasek lub tamponów co godzinę
- Konieczność stosowania podwójnej ochrony tampon + podpaska / kubeczek + podpaska
- Konieczność zmiany podpasek / tamponów w nocy
- Krwawienie dłużej niż tydzień
- Duże skrzepy krwi
- Konieczność ograniczenia codziennych czynności z powodu krwawienia
- Objawy anemii, takie jak zmęczenie lub duszność
Obfite miesiączki — przyczyny problemu
Może się zdarzyć, że kobieta po prostu ma „taką urodę”, ale trzeba pamiętać, że obfite miesiączki często wynikają z różnych problemów zdrowotnych. Mogą mieć podłoże anatomiczne, związane z nieprawidłowościami w obrębie narządu rodnego lub ogólnoustrojowe, wynikające z innych zaburzeń. Najczęstsze zmiany anatomiczne, powodujące nasilenie krwawień miesiączkowych, to mięśniaki macicy, polipy endometrialne, endometrioza oraz nowotwory i wady narządu rodnego. Do przyczyn ogólnoustrojowych zaliczamy zaburzenia hormonalne (zwykle cykle bezowulacyjne) i zaburzenia krzepnięcia krwi.
Obfite, nietypowo pojawiające się krwawienie, z towarzyszącymi często bólami w podbrzuszu, poprzedzone zatrzymaniem miesiączki może towarzyszyć wczesnej ciąży i oznaczać zagrażające poronienie lub ciążę pozamaciczną. W takiej sytuacji potrzebna jest szybka konsultacja z lekarzem ginekologiem. Ponieważ obfite miesiączki mogą mieć różne przyczyny, zawsze należy zwrócić się o pomoc do lekarza specjalisty.
Przyczyny anatomiczne obfitych miesiączek:
Mięśniaki macicy
Mięśniaki macicy zaliczane są do najczęściej występujących łagodnych zmian nowotworowych u kobiet. Może je mieć nawet połowa kobiet, ale nie u każdej z nich mięśniaki dają jakiekolwiek objawy. Zależą one zwykle od lokalizacji i wielkości mięśniaków, które zaburzają proces obkurczania się macicy w czasie krwawienia miesiączkowego. Najczęściej obfite miesiączki towarzyszą mięśniakom podśluzówkowym i mięśniakom śródściennym. Typowe objawy mięśniaków, to obfite, nieregularne miesiączki, krwawienia między miesiączkami, bóle podbrzusza, w niektórych przypadkach powiększenie się obwodu brzucha i objawy ucisku na sąsiednie narządy, takie jak pęcherz moczowy i jelito grube.
Polipy endometrialne
Polipy endometrialne to najczęściej łagodne zmiany wynikające z ogniskowego przerostu błony śluzowej macicy. Zwykle tworzą się w wyniku zaburzeń hormonalnych i towarzyszącego mu nieprawidłowego złuszczania się endometrium. Polipy utrudniają prawidłowe złuszczanie się endometrium w czasie miesiączki.
Endometrioza
O endometriozie mówi się wtedy, gdy fragmenty endometrium (błony śluzowej macicy) pojawiają się poza jej obrębem, np. na jajnikach, jajowodach, na powierzchni jamy otrzewnej, pęcherzu moczowym czy jelitach. Endometrioza może dawać różne objawy, zależne od jej lokalizacji i nasilenia zmian. Do jednych z wielu należą m.in. dolegliwości bólowe w obrębie jamy brzusznej, najbardziej uciążliwe zwykle w czasie miesiączek, obfite i bolesne miesiączki, krwawienia pomiędzy miesiączkami oraz ból podczas współżycia. Objawy endometriozy mogą być bardzo zróżnicowane, często endometriozie może również towarzyszyć niepłodność.
Nowotwory dróg rodnych
Nowotwory narządów rodnych kobiety, takie jak rak endometrium i rak szyjki macicy zwykle powodują nieregularne krwawienia o różnym nasileniu. Rak endometrium (rak trzonu macicy) jest najczęściej występującym nowotworem dróg rodnych u kobiet. Dotyczy on zwykle kobiet w wieku pomenopauzalnym. Alarmującym objawem, mogącym nasuwać podejrzenie raka endometrium jest pojawienie się krwawień lub plamień z dróg rodnych u kobiety po menopauzie, która już zakończyła miesiączkowanie. Taka sytuacja wymaga zawsze weryfikacji w postaci wyłyżeczkowania jamy macicy i badania endometrium pod mikroskopem. Rak szyjki macicy występuje u kobiet w każdym wieku, charakterystyczne dla niego są krwawienia z pochwy po stosunku lub między miesiączkami.
Wkładka wewnątrzmaciczna a obfite krwawienie
Obfite krwawienie może towarzyszyć obecności wkładki wewnątrzmacicznej , która ma za zadanie zapobiegać nieplanowanemu poczęciu. Obfite miesiączki są zwykle związane z wkładkami niehormonalnymi. W takiej sytuacji należy rozważyć wybór innej metody antykoncepcyjnej, na przykład wkładki hormonalnej, która poprzez wpływ na receptory hormonalne w endometrium hamuje jego przerost i złuszczanie i często w ogóle brak jakichkolwiek krwawień.
Przyczyny ogólnoustrojowe obfitych miesiączek
Zaburzenia układu krzepnięcia krwi
Choroba von Willebranda
Choroba von Willebranda jest najczęstszą przyczyną hematologiczną krwotocznych miesiączek. Jest to wrodzone zaburzenie krzepnięcia krwi, które występuje nawet u 1-2 na 100 kobiet. Przyczyną jej jest brak we krwi czynnika von Willebranda odpowiedzialnego za przyleganie płytek krwi do miejsca uszkodzenia naczynia i ułatwianie tworzenia czopu płytkowego hamującego krwawienie. Większość kobiet z tą chorobą ma krwotoczne miesiączki i często jest to jedyny u nich objaw zaburzeń krzepnięcia. Choroba von Willebranda może mieć różne nasilenie, ale najczęściej występuje postać łagodna, w której poza obfitymi miesiączkami pacjentki mogą również mieć problem z łatwym siniaczeniem się, krwawieniami z nosa czy dziąseł. Obfite miesiączki, zwłaszcza występujące od początku miesiączkowania, często występujące rodzinnie (podobne objawy u matki i siostry) powinny wzbudzić podejrzenie zaburzeń krzepnięcia i skłonić do dalszej diagnostyki.
Zaburzenia hormonalne
Do prawidłowych przemian i prawidłowego złuszczania się błony śluzowej macicy w cyklu miesiączkowym niezbędne jest prawidłowe działanie całego układu hormonalnego. W prawidłowym cyklu w jego pierwszej fazie błona śluzowa macicy pogrubia się pod wpływem estrogenów produkowanych przez jajniki. Po jajeczkowaniu z ciałka żółtego wydziela się progesteron, który powoduje zahamowanie wzrostu endometrium i wywołuje w nim tak zwaną przemianę wydzielniczą. Są to zmiany, które mają umożliwić zagnieżdżenie się w endometrium zarodka. Jeśli do tego nie dojdzie, ciałko żółte zanika, poziom hormonów spada i endometrium złuszcza się. Jeśli z jakiegoś powodu nie ma jajeczkowania, endometrium przez cały czas przerasta pod wpływem estrogenów, może dochodzić do jego nieprawidłowego, niekontrolowanego złuszczania i w efekcie do obfitych krwawień. Zaburzenia jajeczkowania mogą mieć różne przyczyny – typowo występują one u kobiet bardzo młodych, wchodzących dopiero w okres rozrodczy oraz u kobiet w okresie poprzedzającym menopauzę, u których funkcja jajników stopniowo wygasa.
Niedoczynność tarczycy a obfite miesiączki
Zwykle również w tych przypadkach cykle są nieregularne, co może być związane z wtórnymi zaburzeniami jajeczkowania. O niedoczynności tarczycy mogą świadczyć inne objawy, takie jak odczuwanie ciągłego zimna, zmęczenie i senność, suchość skóry, tycie i wiele innych.
Menopauza a obfite miesiączki
Po 45 roku życia u wielu kobiet pojawiają się zaburzenia hormonalne, które mogą powodować pojawienie się uderzeń gorąca, czy wahania nastroju, a także pojawienie się obfitych miesiączek, które jednocześnie przestają być tak regularne jak wcześniej.
Diagnostyka i leczenie obfitych miesiączek
Gdy pacjentka trafia do gabinetu ginekologa, specjalista przeprowadza z nią dokładny wywiad oraz badanie ginekologiczne i badanie USG (najczęściej przezpochwowe). Na tej podstawie można zazwyczaj wykluczyć zmiany anatomiczne oraz podejrzewać ewentualne zaburzenia ogólnoustrojowe, mogące być przyczyną obfitych miesiączek. W niektórych przypadkach
konieczne jest skierowanie pacjentki na badania krwi. W zależności od potrzeby mogą to być: badanie morfologiczne, parametry układu krzepnięcia, czy badania hormonalne.
Leczenie obfitych miesiączek jest uzależnione od ich przyczyny. Może polegać na usunięciu zmian anatomicznych – polipy, mięśniaki, czy leczeniu zaburzeń hormonalnych leżących u podłoża obfitych krwawień. W niektórych przypadkach w celu ustalenia najlepszego postępowania pacjentka może wymagać konsultacji innych specjalistów, na przykład hematologa czy
endokrynologa. Ponieważ obfite miesiączki mogą prowadzić do niedokrwistości z niedoboru żelaza, poza działaniami zmierzającymi do unormowania obfitości krwawienia, najczęściej zaleca się pacjentkom suplementację preparatami żelaza pomagającą odbudować utracone krwinki.
