Rak wątroby daje objawy zazwyczaj wtedy, gdy choroba jest już zaawansowana. Ten zagrażający życiu nowotwór przez długi czas rozwija się w ukryciu, dlatego pacjenci trafiają do specjalisty zbyt późno. Aby zwiększyć swoje szanse na wyłapanie ewentualnych nieprawidłowości, warto wiedzieć, z jakich powodów rozwija się rak wątroby, jakie daje objawy i kiedy zgłosić się do specjalisty?
Rak wątroby — kto może na niego zachorować?
Rak wątroby rocznie w Polsce rozwija się u ok. 2000-30000 tysięcy osób, w większości z nich są to mężczyźni. Najczęściej rozpoznaje się go u osób między 50. a 60. rokiem życia. Rak wątroby może rozwinąć się na dwa sposoby — jako pierwotny nowotwór wątroby, lub wtórny, będący efektem przerzutów z innych lokalizacji.
Najczęściej spotykanym typem nowotworu wątroby (ok. 90% przypadków) jest rak wątrobowokomórkowy (HCC), który wywodzi się z
hepatocytów, czyli podstawowych komórek wątroby. W ok. 10% przypadków rozwijają się nowotwory z przewodów żółciowych w
wątrobie. U młodych pacjentów może rozwinąć się rzadko spotykany rak włóknisto-blaszkowy, który rośnie w sposób bardziej inwazyjny. Znacznie rzadziej pojawiają się nowotwory wątroby wywodzące się z naczyń krwionośnych (naczyniomięsaki) lub rozwijające się u niemowląt i dzieci wątrobiaki zarodkowe.
Fot. iStock/Rak wątroby – objawy
U osób dorosłych rozwój nowotworu wątroby zazwyczaj związany jest z niewłaściwym trybem życia, którego skutkiem jest marskość wątroby lub zakażenie wirusowym zapaleniem wątroby (HBV, HCV). Rak wątroby najczęściej rozwija się u osób, które nadużywają alkoholu oraz palą duże ilości papierosów. Wzrost ryzyka powoduje także stosowanie złej diety, tłustej i z dużą ilością cukru, z udziałem jedzenia nieświeżego, a nawet spleśniałego. Na wzrost ryzyka rozwoju raka wątroby wpływa także przyjmowanie hormonów sterydowych lub z estrogenami.
Rak wątroby — objawy wczesne i późne
Rak wątroby daje objawy bardzo późno, zazwyczaj wtedy, gdy choroba jest już zaawansowana. U wielu osób choroba wykrywana jest zbyt późno, gdy dolegliwości są już bardzo nasilone. Niezwykłe rzadko zdarza się, by diagnoza została postawiona w momencie początkowego rozwoju nowotworu i dzieje się tak przy okazji diagnostyki towarzyszącej podejrzeniu innych osób. Wczesne rozpoznanie ma duże znaczenie dla skutecznego leczenia, dlatego warto wiedzieć, jakie objawy powoduje ta podstępna choroba.
Fot. iStock/Rak wątroby – objawy
Rak wątroby — objawy wczesne
Trudno mówić o bardzo wczesnych objawach raka w tym przypadku, ponieważ wątroba, nawet uszkodzona, pełni w dalszym ciągu swoje funkcje. Zdolności regeneracyjne nie są jednak nieskończone, i w pewnym momencie przewlekłe procesy zapalne mogą sprzyjać tworzeniu się nowotworu. Najczęściej pojawia się rak wątrobowokomórkowy, który rozwija się on z głównej masy miąższu wątroby, jako lity, unaczyniony guz.
Zazwyczaj do pierwszych objawów dochodzi wtedy, gdy choroba jest już rozwinięta. Należą do nich:
- nudności i wymioty;
- problemy trawienne, wzdęcia, uczucie pełności;
- ogólne zmęczenie;
- brak apetytu;
- bóle w prawym podżebrzu.
W przypadku raka z komórek wewnątrzwątrobowych przewodów żółciowych pojawiać się mogą:
- dyskomfort i kolkowe bóle brzucha;
- utrata masy ciała;
- gorączka;
- nudności i wymioty;
- jasne stolce;
- powiększenie wątroby i pęcherzyka żółciowego.
Fot. iStock/Rak wątroby – objawy
Zaawansowany rak wątroby — objawy późne
W przypadku zaawansowanego nowotworu mogą pojawić się objawy takie jak:
- wodobrzusze — związane z gromadzeniem się płynu surowiczego w jamie otrzewnej, co powoduje powstanie widocznego obrzęku;
- żółtaczka — skóra, błony śluzowe, białka oczu zmieniają zabarwienie na żółtawe;
- objawy niewydolności wątroby — m.in.: hipoglikemia (obniżenie poziomu glukozy we krwi), zaburzenia krzepnięcia krwi, hipoalbuminemia (zmniejszenie ilości białka albuminy w osoczu krwi), zaburzenia hormonalne;
- obrzęki nóg i bolesne kurcze mięśni;
- smoliste stolce i fusowate wymioty — pojawiają się jako efekt krwawienia do układu pokarmowego;
- powiększenie wątroby — staje się twarda, niebolesna, ale można na niej wyczuć guz (pod prawym łukiem żebrowym).
Rak wątroby — objawy skórne
W wyniku rozwoju raka wątroby mogą pojawić się widoczne na skórze zmiany świadczące o chorobie. Zaliczamy do nich:
- pęcherzycę liściastą — w jej przebiegu powstają na skórze pęcherze, które pękają, oraz nadżerki i łuszczące się zmiany;
- rogowacenie słoneczne — skóra jest sucha i łuszcząca się, o szarożółtym zabarwieniu. Powstają na niej przebarwienia i widoczne suche zrogowacenia;
- zapalenie skórno-mięśniowe — czyli zapalenie mięśni z dołączającymi do niego zmianami zapalnymi w obrębie skóry;
- łupież okrągły.
Jeśli doszło do przerzutów, objawy mogą dotyczyć innych narządów. Rak wątroby najczęściej powoduje przerzuty do węzłów chłonnych, nadnerczy, otrzewnej, płuc i kości.
Fot. iStock/Rak wątroby – objawy
Rak wątroby — co zrobić, gdy pojawią się objawy?
Jeśli ktoś zaobserwuje u siebie objawy, które rak wątroby może powodować, jak najszybciej powinien zgłosić się do lekarza. Specjalista ma do dyspozycji kilka metod diagnostycznych pozwalających na wykluczenie lub potwierdzenie choroby. Należą do nich:
- badanie USG jamy brzusznej;
- tomografia komputerowa;
- rezonans magnetyczny;
- badanie PET, które może wykazać, czy poza wątrobą obecne są guzy lub przerzuty;
- oznaczenie poziomu enzymów wątrobowych (ALT, ASPAT, bilirubiny, fosfatazy alkalicznej),
- oznaczenia poziomu stężenia albumin i protrombiny;
- badanie stężenia α-fetoproteiny (AFP) — które jest zwiększone u części chorych na raka wątrobowokomórkowego.
W niektórych przypadkach może być konieczna biopsja wątroby.
W zależności od rozpoznania typu nowotworu oraz stopnia zaawansowania choroby specjaliści dobiorą odpowiedni sposób o leczenia.
