Barszcz Sosnowskiego to inwazyjna roślina, która może stanowić zagrożenie dla zdrowia człowieka. Jest ona bardzo kłopotliwa, ponieważ rozsiewa się szybko i bardzo trudno jej się pozbyć. Jak rozpoznać barszcz Sosnowskiego, na czym polega jej szkodliwość i jak leczyć oparzenia, które powoduje?
Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden) jest inwazyjną rośliną, która znalazła się w Polsce jako roślina pastewna, uprawiana na paszę dla zwierząt. Okazało się jednak, że dziczejący barszcz Sosnowskiego to bardzo inwazyjna i trudna do zwalczenia roślina, która nadal się rozprzestrzenia. To, oraz jej działanie toksyczne na skórę powoduje, że prawnie zakazano uprawy i sprzedaży jej w Polsce.
Fot. iStock/barszcz Sosnowskiego
Jak wygląda barszcz Sosnowskiego?
Barszcz Sosnowskiego w postaci dojrzalej jest trudny do pomylenia z innymi roślinami. To najwyższa zielna roślina na świecie, osiągająca nawet 4 metry wysokości w sprzyjających warunkach. Barszcz Sosnowskiego posiada puste w środku, podłużnie bruzdowane i lekko owłosione łodygi, osiągające nawet 10 cm średnicy. Duże liście, owłosione od strony wewnętrznej, ułożone skrętolegle, mogą osiągać średnicę nawet 1,5 m. Korzeń rośliny może sięgać nawet 2 m głębokości. Na barszczu Sosnowskiego pojawiają się białe kwiaty zebrane w duże, złożone baldachy o średnicy nawet 0,5 m. Z kwiatów rozwijają się w drugiej połowie lipca owalne owoce (nasiona) liczące ok. 8-10 mm długości. Nasiona barszczu mogą wykiełkować nawet po czterech latach. Łodygi, liście oraz owoce zawierają olejki eteryczne o charakterystycznym zapachu i toksycznym działaniu.
Fot. iStock/barszcz Sosnowskiego
Barszcz Sosnowskiego – toksyczne działanie, objawy zatrucia
Barszcz Sosnowskiego jest rośliną, której należy bezwzględnie unikać. W obecnym w nim soku oraz w wydzielinie włosków gruczołowych, obecne są toksyczne furanokumaryny. Substancje te są silnie fotouczulające i w kontakcie ze skórą pod wpływem światła słonecznego (promieniowanie ultrafioletowe), wiążą się z DNA komórek skóry, powodując obumieranie ich i w efekcie poparzenia II i III stopnia. Szczególnie narażone są na osoby z wrażliwą skórą.
Objawy oparzenia skóry
Zazwyczaj już po upływie kilkunastu minut od kontaktu z rośliną pojawiają się pierwsze objawy, takie jak zaczerwienienie, pieczenie i świąd skóry. Po kontakcie skóry z promieniami UV dochodzi w ciągu 24-48 godzin do silnej reakcji, skutkującej bolesnym poparzeniem i powstaniem pęcherzy. Wywołane przez furanokumaryny oparzenia utrzymują się na skórze przez kilka dni, a rany trudno się goją. Z upływem kolejnych dni zmiany ciemnieją i powoli schodzą, pozostawiając po sobie brunatne przebarwienia widoczne nawet przez kilka miesięcy. To nie oznacza jednak, że można zapomnieć o sprawie – przebarwienia są nadwrażliwe na promieniowanie ultrafioletowe nawet przez kilka lat.
Objawy oparzenia dróg oddechowych
Podczas upałów związki furokumarynowe mogą wydostawać się w postaci aerozoli i osadzać się na skórze oraz dostać się do dróg oddechowych i oczu osób przebywających w ich pobliżu. Mogą się pojawić w takiej sytuacji także nudności i wymioty.
Objawy zatrucia pokarmowego
Spożycie tej rośliny jest mniej toksyczne, niż kontakt ze skórą. Jeśli jakaś część barszczu Sosnowskiego zostanie zjedzona, w konsekwencji może rozwinąć się stan zapalny przewodu pokarmowego, biegunka, a w rzadkich przypadkach krwotoki wewnętrzne.
W przypadku pojawienia się niepokojących objawów ze strony skóry i układu oddechowego, pokarmowego, lub gdy dojdzie do poparzenia oczu, należy natychmiast zgłosić się po pomoc lekarską.
Barszcz Sosnowskiego – leczenie
Zanim wystąpią objawy poparzenia po kontakcie z barszczem Sosnowskiego, należy jak najszybciej umyć skórę dużą ilością letniej wody z mydłem. Bez względu na nasilenie objawów poparzenia, należy chronić skórę co najmniej przez 48 godzin przed ekspozycją na światło słoneczne. Poparzenia oraz pęcherze surowicze, o ile nie doszło do ich pęknięcia, można leczyć miejscowo kremem lub maścią przeciw reakcjom uczuleniowym lub przyspieszających gojenie się oparzeń.
Fot. iStock/barszcz Sosnowskiego
Barszcz Sosnowskiego – zwalczanie
Zwalczanie rośliny takiej jak barszcz Sosnowskiego jest niezwykle ważne i jednocześnie trudne, ze względu na mnogość i odporność nasion i samej rośliny. Najprościej likwiduje się barszcz metodą mechaniczną. Niszczyć można przy pomocy specjalnego sprzętu, oraz ręcznie wykorzystując narzędzie ogrodniczych, motyki i rękawic ochronnych. Powszechne jest także koszenie barszczu, co powinno być powtarzane od 2 do 4 razy w ciągu sezonu. Ważne jest uniemożliwienie wytworzenia nasion i pędów sprawia, więc konsekwencja w działaniu jest niezwykle istotna.
Fot. iStock
Jako pomoc w zwalczaniu barszczu Sosnowskiego stosuje się także odpowiednie substancje chemiczne (herbicydy). Opryski chemikaliami należy powtarzać co 3-4 lata, ponieważ tyle wynosi żywotność nasion barszczu. W każdej sytuacji przy zwalczaniu, należy korzystać z odzieży ochronnej.
