Przemoc kojarzy się z siłą, fizycznością, ciałem. Powstające po uderzeniu ślady, siniaki i ból dają temu dobitny, namacalny wyraz. Przemoc niszczy, szkodzi ciału i psychice, jej efekty można zauważyć często już na pierwszy rzut oka. Zupełnie inaczej jest z przemocą, która rani tak samo, albo i gorzej, ale nie pozostawia śladów na ciele.
Słowa kaleczą jak nóż
Słowa, to tylko słowa — tak można powiedzieć o wszystkim, co wyrzucamy w chwili gniewu, strachu a czasem i przez wyrachowanie. Wypowiadamy je bez zastanowienia, nieświadomie, a innym razem idealnie celujemy w najczulszy punkt bliskiej osoby. Bo fakt, że to są „tylko” słowa, niczego nie zmienia. Przemoc werbalna zakorzenia się w sercu i głowie, boli – choć nie fizycznie. Nie chodzi wyłącznie o typową agresję, wyzwiska i przekleństwa, które przelatują nad głowami awanturujących się osób.
Przemoc w białych rękawiczkach
Można krzywdzić w ciszy, bez awantur, rzucania przedmiotami i rękoczynów. Czasem wystarczy jedno słowo, zdanie, które bezpowrotnie niszczy drugiego człowieka. Jesteś „beznadziejny”, „głupi”, „nic nie potrafisz”, „nie nadajesz się”, powtarzane wielokrotnie ranią dogłębnie i budują przekonanie, że tak jest naprawdę. A przemoc werbalna to nie jedynie wykrzywiona twarz oprawcy, sączącego jad i złe słowa prosto do uszu ofiary. Ma wiele innych form, które w pierwszym odruchu trudno nazwać przemocą. Bo czy ignorowanie za karę próśb dziecka, które nabroiło, powtarzanie staremu ojcu, że jest niedołęgą, gdy po raz kolejny rozlewa trzęsącą się dłonią wodę ze szklanki, jest przemocą?
Różne oblicza krzywdy
1. Pełna blokada
Proste pytania, które zazwyczaj rozkręcają rozmowę, pozostają bez odpowiedzi.
Co robisz/myślisz/planujesz? A w odpowiedzi możesz usłyszeć — nie wiem/nic.
Informacje, jakie uzyskujesz w odpowiedzi na twoje pytania są zdawkowe i tak naprawdę nie mają żadnej wartości. To przemoc, która ma na celu wytworzenie dystansu, ucięcie rozmów na rzecz podrzucanych z konieczności komunikatów. Wytwarza się pewien deficyt, wiesz coraz mniej o drugiej osobie, mimo że on/ona, w rozmowie z innymi, czy też na portalach społecznościowych, bez problemu dzieli się swoimi przemyśleniami. Nie możesz zwyczajnie porozmawiać, słyszysz jedynie komunikaty, że coś zrobicie, pójdziecie, żyjesz w poczuciu oddalenia od tej osoby.
2. Blokada selektywna, częściowa
Na pozór wszystko jest ok., rozmawiacie na tematy ogólne, ale gdy przychodzi do trudnych pytań, dotyczących bezpośrednio was dwojga, temat jest ucinany.
Nie chcę/nie mogę teraz o tym rozmawiać.
Zostawmy ten temat, pewne sprawy powinny powinny zostać dla nas samych.
Na razie nie o wszystkim musisz wiedzieć, a ja nie o wszystkim chcę ci mówić.
Pod płaszczykiem skrywania prywatności, druga osoba stara się wzbudzić poczucie winy, zmuszając do dalszego i bezproduktywnego zagłębiania tematu. To jest szczególnie bolesne, gdy dotyczy spraw dotyczących obojga partnerów, a jeden z nich przetrzymuje informacje, traktując je trochę jak kartę przetargową.
3. Żarty, które ranią
Najczęściej padają w towarzystwie, z przymrużeniem oka i śmieszą wszystkich, tylko nie osobę przez nie dotykaną.
Ona to by nawet chciała zacząć biegać, tyle że patrząc na jej krzywe nogi, to by sobie chyba kolana po dwóch metrach zatarła!
A po tym następuje powszechna radość wśród zgromadzonych. Pod pozorem wypowiedzenia anegdoty, żartu, agresor wbija boleśnie szpilkę drugiej osobie, w dodatku przy poklasku rozbawionej publiki. To potrafi zranić jednakowo z powodu ukrytego przytyku, a także upokorzenia przy innych. Najczęściej na brak reakcji ofiary, pada stwierdzenie,”na żartach to ty się nigdy nie znałaś”. Tylko, nikt w ten sposób nie powinien z ciebie żartować.
4. Jesteś wszystkiemu winna
Obwinianie jest jednym z częstszych przejawów przemocy werbalnej.
To twoja wina/przez ciebie coś się nie udało.
Niezależnie, czy masz na to jakikolwiek wpływ — debet na koncie, oceny dziecka nie do końca udana impreza. Zawsze jesteś stawiana w roli winowajcy i to na ciebie spadają gromy o wszystko. Racjonalne wyjaśnienia nie mają racji bytu, więc z czasem przestajesz się bronić przed takimi zarzutami.
5. Jesteś lekceważona
Jako matka, córka, partnerka czy pracownica, stajesz się dla agresora osobą bez swoich racji.
Dobrze, zrobimy tak/ nie będę na ciebie czekał/ tak będzie szybciej.
To forma pewnego rodzaju ostracyzmu, bo twoje zdanie przestaje być brane pod uwagę, a ty zostałaś zaszufladkowana. Jesteś omijana w rozmowach, podejmowaniu decyzji pod pretekstem braku kompetencji, poczucia humoru lub wielu innych cech, na które możesz nie mieć wpływu.
6. Twoje zdanie jest kwestionowane
Nie znasz się na tym, ja to zrobię lepiej.
Masz kiepski gust, sam to kupię.
Wątpię, czy sobie poradzisz.
Czujesz się tak, jakby cię ktoś stale prowadził za rękę i poprawiał w tym, co mówisz i robisz. Twoje inicjatywy i działania są stale krytykowane, niewystarczająco dobre dla agresora. Ktoś wie lepiej i lepiej umie zrobić, ty nie, więc musisz się dostosować, inaczej dotknie cię nieusprawiedliwiona krytyka.
7. Osądzanie
Jesteś wiecznie niezadowolona.
Tobie nigdy nie można dogodzić.
Skoro ty robisz coś „zawsze” bądź „nigdy”, nie masz szans udowodnić, że jest inaczej i nie pozostaje ci wiele przestrzeni na rozmowę, jeśli taka jest możliwa.
8. Wyzwiska
Jesteś totalnym beztalenciem/bałaganiarą/ idiotką.
Debilka, wieśniara, prostaczka.
Można ranić i jednym słowem i całymi zdaniami udowadniającymi dobitnie, jaka jesteś niewystarczającą dla kogoś. To bardzo boli i zostaje w pamięci, budując negatywny obraz nas samych.
9. Trywializowanie i podważanie
Stajesz się nieważna, a twoja praca, ambicje osiągnięcia, mało istotne. Od agresora możesz słyszeć stwierdzenia takie jak:
Nie tobie pierwszej się to udało.
Super, ale Ameryki to ty nie odkryłaś.
Twoja dieta wcale nie jest taka skuteczna.
Efekt jest jeden – obniżenie poczucia własnej wartości.
10. Groźby
Prowadzą do zastraszania i zdominowania drugiej osoby:
Jak się nie postarasz, odejdę.
Jeśli nie schudniesz, nie będę się z tobą pokazywał.
Zginiesz, jeśli nie będziesz słuchać tego, co dobrze ci radzę.
11. Celowe zapominanie
O umówionych spotkaniach, datach, o tym, co najbardziej lubisz.
O, naprawdę, to dzisiaj? Zupełnie o tym nie pamiętałem!
Ma doprowadzić do pokazania ofierze, jak bardzo jest ona dla agresora nieistotna. Celowe „luki” w pamięci są jedynym wyjaśnieniem agresora na własne zachowanie i mają na celu dotkliwie ranić.
12. Wydawanie rozkazów
Zrób jak najszybciej /oddaj/wynieś.
Wypowiadane formułki poleceń, które bardziej niż zwykła informacja brzmią jak rozkaz w armii, świadczą tylko o jednym — relacja, w której trwasz przestała być partnerska, a odbywa się bardziej na zasadach przełożony — podwładny.
źródło: www.psychologytoday.com
