Dziecko śpiące długo i smacznie to zaraz po porodzie bardzo wyczekiwany przez młodą mamę widok. Początki z zasypianiem noworodka nie zawsze bywają łatwe, ale i na spokojny sen dziecka są sposoby. Jak odpowiednio przygotować dziecko do snu i jakie techniki stosować, żeby sen był nieprzerwany i spokojny? Co zrobić, żeby unormować rytm snu dziecka, który zapewni mu odpowiedni rozwój radzi położna, Ambasadorka kampanii „Położna na medal” – Arleta Kwiatkowska-Król.
Trudne dobrego początki
Sen jest bardzo ważnym czynnikiem, wpływającym na odpowiedni rozwój i zdrowie dziecka. Młodzi rodzice muszą wiedzieć, że inaczej wygląda sen noworodka, a inaczej sypiają niemowlęta. Okres noworodkowy trwa od momentu urodzenia do 28. dnia życia dziecka. Jest to okres specyficzny, rządzący się swoimi prawami. Przez pierwszy tydzień życia, noworodek sprawia wrażenie jakby nie mógł odnaleźć się w nowym świecie. Zachowuje się jakby poszukiwał utraconego miejsca w brzuchu swojej mamy. Wywraca rytm doby rodziców o 180o. Bezpieczne, ciepłe, spokojne miejsce zamienia się nagle w środowisko pełne nowych, nieznanych bodźców, których dziecko nie doświadczało w takim stopniu w życiu płodowym. Bodźce z zewnątrz docierały do dziecka, ale były tłumione przez wody płodowe i ściany macicy. Dla małej istoty po urodzeniu, światło, różne odgłosy, zmiany położenia ciała, bodźce dotykowe, zmiany temperatury, to bardzo wiele jak na nagłą zmianę otoczenia. Nowo „upieczona” mama marzy o przespanej nocy, ale z noworodkiem może to okazać się trudne. Dziecko rodzi się bez rozeznania dnia i nocy, a jego rytm życia dyktują potrzeby fizjologiczne; w tym głównie jedzenie. Mówimy często, że mają swoje przyzwyczajenia z czasu rozwoju w brzuchu mamy, które przenoszą do życia po urodzeniu. W brzuchu są aktywniejsze późnym wieczorem, dają o sobie znać w nocy odczuwalnymi kopnięciami stópek. Musi minąć więc trochę czasu, zanim przestawią się z trybu nocnego na dzienny. Dużo przesypiają w dzień, a w nocy szaleją. Są to cenne wskazówki dla mamy, która musi zaplanować sobie wypoczynek w ciągu dnia, aby miała siły na zatroszczenie się noworodkiem późną nocą.
Bliskość jako remedium na wszystko
W pierwszych dniach życia dzieci czują się dobrze przy mamie. Mają zapewnione poczucie bezpieczeństwa i bliskości. Położenie się razem daje możliwość wypoczynku i zregenerowania sił po porodzie. Noworodek tuż po urodzeniu, to niekoniecznie noworodek głodny, żołądek ma wypełniony wodami płodowymi, są to zapasy przygotowane na przetrwanie kilku godzin. Jest to czas na odpoczynek zarówno dla dziecka, jak i mamy. Pojawia się natomiast silny odruch ssania, który wcale nie musi świadczyć o głodzie. Dziecko rodzi się z bardzo małym żołądkiem, w pierwszej dobie po urodzeniu mieści się w nim pokarm objętości łyżeczki od herbaty, czyli około 5 ml, dlatego przerwy między posiłkami mogą być bardzo krótkie, a potrzeba jedzenia występuje nawet co pół godziny. W drugiej dobie należy zwiększyć porcję pokarmu do 14 ml, a w trzeciej dobie do 38 ml. Około drugiego tygodnia życia, żołądek osiąga swoje maksymalne wymiary, mieści się w nim wtedy około 120-140 ml płynu, co powoduje, że dziecko najedzone jest przez dłuższy czas i możliwe są dłuższe przerwy między posiłkami, a przede wszystkim dłuższy sen.
Fot. Materiały prasowe
Pielęgnacja ma znaczenie
Ważną rzeczą w zachowaniu systematyczności snu u noworodka jest kolejność działań pielęgnacyjnych. Zawsze w pierwszej kolejności zmieniamy pieluszkę, ponieważ podczas karmienia dziecko często zasypia, a konieczność zmiany pieluszki po jedzeniu, skutkuje wybudzeniem i często ulewaniem treści pokarmowej. Wprowadzamy stałe godziny spacerów, kąpieli oraz układania do snu nocnego. Po upływie 28. dnia życia przyjmuje się, że noworodek nabywa cechy typowe dla niemowlaka. Jest to czas, w którym dziecko nabiera swoich przyzwyczajeń. Karmienia odbywają się co 2-3 godziny i trwają nie dłużej niż 30 minut. Ustabilizowane są godziny snu i posiłku. Każde dziecko śpi swoim rytmem – jedno przesypia od 3 do 5 godzin bez pobudki, a inne budzą się co pół godziny. Problemem rodziców są zarwane noce i brak snu przez kilka tygodni życia dziecka. Z czasem rytm stabilizuje się, a maluszek zaczyna rozpoznawać pory dnia i nocy. To, ile dziecko śpi, zależy od wieku, temperamentu, genów, wrażliwości dziecka – są to czynniki nie w pełni zależne od rodziców. W przeciwieństwie do dorosłych, niemowlęta mają sen lżejszy i o krótszych fazach, co może oznaczać częstsze przebudzanie się ze snu. Najłatwiej jest obudzić dziecko w ciągu pierwszych 20 minut od zaśnięcia, a co każde 45-50 minut następuje faza snu lekkiego.
Możemy orientacyjnie oszacować czas snu dziecka:
– noworodek do 28. dnia życia przesypia 16-20 godzin na dobę
– po 6 tygodniach 15-16 godzin na dobę
– po 4 miesiącach od 9 do 12 godzin na dobę + 2 godziny drzemki
– po 6 miesiącach 11 godzin na dobę + 2 godziny drzemki
– po 9 miesiącach od 11 do 12 godzin na dobę + 2 godziny drzemki
– gdy dziecko ma już rok przesypia 10-11 godzin na dobę + 2 godziny drzemki
Zmęczenie ma znaczenie
Zmęczone dziecko nie będzie spało jak suseł i nie zaśnie kamiennym snem, często budzi się po godzinie lub dwóch z głośnym płaczem. Zmęczone dziecko gubi sen, robi się rozdrażnione, sen jest płytki, chwilowy, a chaotyczne staje się nie tylko spanie, ale i jedzenie. Niemowlaki lubią wieczorami sprawiać kłopot, powodem jest nieregularność pór kładzenia do snu i brak wyciszającej rutyny typu kąpiel, masaż, kołysanka. Warto zadbać o odpowiednie warunki w pomieszczeniu dla dziecka, przeznaczonym do snu.
Sypialnia to zwykle jedno z najważniejszych miejsc w domu, spędzamy tam około 2/3 życia. Dlatego zaprojektowanie pokoju, czy sypialni dla dziecka stanowi ważny element przygotowań do powitania maluszka.
Optymalne jest ułożenie dziecka w kołysce, łóżeczku wyłożonym ochraniaczem z materiału. Noworodki lubią spać otulone kocykiem lub rożkiem – ciasne opatulenie przypomina warunki z macicy. Dobrym rozwiązaniem jest przystawienie łóżeczka do łoża rodziców. Dziecko jest na wyciągnięcie ręki, nie trzeba wstawać, wyjmować z łóżeczka, wystarczy się tylko przybliżyć. Śpiące blisko rodziców cieszy się spokojnym snem, a i mama korzysta z wypoczynku. Przyda się również wygodny fotel do karmienia, który może posłużyć także w nocy. W każdym miejscu, w którym śpi dziecko, musi być czysto, z dostępem do świeżego powietrza bez przeciągów. Nie wolno w tym samym pomieszczeniu palić papierosów. Optymalna temperatura wnętrza to 22o.
To, że dziecko śpi wcale nie znaczy, że rodzice muszą chodzić na palcach. Odgłosy domowego życia nie zakłócają snu w tak wczesnej fazie życia. Wyciszone zachowania przyczyniają się do wyrobienia przyzwyczajeń, które będą utrudnieniem przy zwykłym funkcjonowaniu. U noworodka sen zakłócają tylko bodźce wewnętrzne. Budzi go głód, pragnienie, zimno, ból, czkawka, kał w pieluszce. Ze snu wytrącają go mimowolne drgnięcia własnego ciała – mięśni czy kończyn.
Jak pomóc zasnąć?
Na ogół wystarczy uczucie sytości by maleństwo spokojnie zasnęło, jednak czasem trzeba wspomóc zaśnięcie dziecka. Pomocne może okazać się:
– kołysanie, przytulanie – można kołysać je w ramionach, na rękach lub w wiązanej chuście
– delikatne bujanie – rytmiczne, łagodne bujanie w wózku jest skuteczną metodą usypiania. Gdy zaśnie nie trzeba go wyjmować i układać w łóżeczku, niech śpi w wózku
– śpiewanie – wiele mam śpiewa swoim pociechom
Pamiętajmy, że sen może być zaburzony chorobą, ząbkowaniem. Przy niepokojących objawach należy zwrócić się o poradę do lekarza. Stan dziecka może świadczyć o obniżonym poziomie glukozy, bądź podwyższonym poziomie bilirubiny we krwi. Na zdrowy sen wpływa wiele czynników, które trzeba zastosować albo wyeliminować. Będzie to wówczas skutkowało nie tylko spokojnym snem dziecka, ale również korzystnie wpłynie na mamę, która wypoczęta i w pełni sił będzie mogła odpowiednio zająć się swoim dzieckiem.
Położna na Medal to prowadzona od 2014 roku kampania społeczno-edukacyjna zwracająca uwagę na kwestie związane z koniecznością podnoszenia standardów i jakości opieki okołoporodowej
w Polsce poprzez edukację i promocję dobrych praktyk. Istotną kwestią kampanii jest również podnoszenie świadomości społecznej na temat roli położnych w opiece okołoporodowej.
Jednym z kluczowych elementów kampanii jest konkurs na najlepszą położną w Polsce. Zgłoszenia do tegorocznej, czwartej edycji konkursu przyjmowane są od 1 kwietnia do 31 lipca 2017 r. Głosy na nominowane położne można oddawać od 1 kwietnia do 31 grudnia 2017 roku. Nominacje i głosy odbywają się na stronie www.poloznanamedal2017.pl
Patronat honorowy nad kampanią i konkursem objęła Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych. Patronat merytoryczny sprawują: Polskie Towarzystwo Położnych, Fundacja Rodzić po Ludzku oraz Stowarzyszenie Dobrze Urodzeni. Mecenasem kampanii jest marka Alantan Plus.
