Jak przebiegają ostatnie tygodnie ciąży i jak przygotować się do porodu?

Końcówka 3. trymestru ciąży to już ostatnia prosta oczekiwań na narodziny maleństwa. Przed tobą już tylko ostatnie wizyty u lekarza, badania w ciąży, formalności i dokupienie brakujących drobiazgów wyprawki dla noworodka. Kiedy ciąża jest donoszona, pozostaje Ci tylko wyczekiwać na pierwsze objawy porodu naturalnego. Sprawdź, co czeka Cię w 9. i 10. miesiącu ciąży i dowiedz się, jak przygotować się do porodu w ostatnich tygodniach i dniach w „dwupaku”.

10 miesiąc ciąży, czyli ostatnie tygodnie przed porodem

Powszechnie mówi się, że ciąża trwa 9 miesięcy. Takie określenie jest jednak nieprecyzyjne – w rzeczywistości czas trwania ciąży to nieco ponad 9 miesięcy, a nawet 10 miesięcy. O ile określanie etapu ciąży w miesiącach jest wystarczające podczas rozmów ze znajomymi i bliskimi, to już medycy potrzebują dokładniejszego sposobu. Z tego względu lekarze i położne mierzą czas trwania ciąży w tygodniach.

Na potrzeby naszego tekstu przyjmijmy, że ciąża trwa dokładnie 10 miesięcy, czyli 40 tygodni. Przedostatni, 9. miesiąc ciąży zaczyna się w 33. tygodniu ciąży i trwa do 36. tygodnia. Ostatni, 10. miesiąc przyszła mama rozpoczyna wraz z początkiem 37. tygodnia ciąży, a kończy w dniu porodu.

Podczas pierwszej wizyty lekarz zapewne podał Ci dokładny termin porodu. Wylicza się go z następującego wzoru:

Pierwszy dzień ostatniej miesiączki + 7 dni – 3 miesiące +1 rok

Taki termin jest jednak szacunkowy. Tak naprawdę o ciąży donoszonej mówimy już pomiędzy ukończonym 37. a 42. tygodniem – jeśli dziecko przyjdzie wtedy na świat, mamy do czynienia z porodem w terminie. Jeśli poród nastąpi wcześniej, pomiędzy ukończonym 22. a 36. tygodniem, mówimy o porodzie przedwczesnym, a dziecko określamy mianem wcześniaka.

Początek akcji porodowej zwykle zwiastują różne symptomy. Dlatego przyszła mama powinna uważnie obserwować swoje ciało, reagować na jego sygnały, a wszelkie wątpliwości wyjaśniać ze swoim lekarzem lub położną. Może okazać się, że konieczne będzie zatrzymanie porodu przedwczesnego, farmakologiczne wywołanie akcji porodowej lub wręcz przeciwnie – wyczekiwanie na samoistne rozpoczęcie się porodu, mimo że wyliczony termin już dawno upłynął.

Jak się czuje przyszła mama na ostatnim etapie ciąży?

Ostatni, 3. trymestr ciąży jest dla przyszłych mam bardzo wymagający i to zarówno w aspekcie fizycznym, jak i psychicznym. Niecierpliwe wyczekiwanie na pierwsze oznaki porodu, zmęczenie ciążą, niepewność i strach przed porodem mogą przeplatać się z radością i wzruszeniem na myśl o wzięciu dziecka w ramiona.

Ciężarna w 10. miesiącu może odczuwać też różne dolegliwości spowodowane pokaźnym brzuszkiem. Nie tylko uciska on na wszystkie narządy wewnętrzne i pozostałe struktury anatomiczne, ale też sprawia, że kobieta z trudem wykonuje niektóre czynności, np. sznurowanie butów.

Jakie są najczęstsze dolegliwości w końcówce ciąży i jak sobie z nimi radzić?

• Bolesne skurcze łydek ograniczy wykonywanie ćwiczeń rozciągających. Postaraj się też zadbać o nawodnienie i zapytaj lekarza, czy powinnaś przyjmować dodatkowe suplementy (np. magnez).
• Zgagę złagodzi kilka łyków mleka, garść migdałów lub suszona papaja. Jeśli zgaga bardzo Ci doskwiera, porozmawiaj z lekarzem o przyjmowaniu leków zobojętniających kwas żołądkowy.
• Żółtawe kropelki wydostające się z piersi to pierwsze mleko mamy – siara. Aby nie zabrudzić ubrań, możesz już teraz nosić wkładki laktacyjne.
• Bóle kręgosłupa i miednicy warto skonsultować z lekarzem (najpierw prowadzącym ciążę, a w razie potrzeby ze specjalistą) oraz z fizjoterapeutą.
• Na obrzęki kostek i łydek zwykle pomaga odpoczynek z nogami uniesionymi w górę.
• Mocno rozciągniętą i swędzącą skórę na brzuchu warto często natłuszczać wykorzystując np. Pielęgnacyjną oliwkę dla niemowląt HiPP Babysanft Sensitive.

Rozwój dziecka w ostatnich tygodniach ciąży

Na początku 10. miesiąca ciąży dziecko jest niemal gotowe do narodzin – zwykle osiąga już odpowiednią wagę, ustawia się główką w kierunku miednicy mamy, a jego narządy wewnętrzne pracują na najwyższych obrotach. W jego organizmie nadal zachodzą jednak ważne zmiany:

• dziecko stale przybiera na wadze i gromadzi tkankę tłuszczową,
• stopniowo zanika maź płodowa, która pokrywała skórę malucha,
• intensywnie rozwija się mózg i cały układ nerwowy dziecka,
• trwa rozwój płuc i produkcja surfaktantu niezbędnego do oddychania po porodzie,
• główka schodzi coraz niżej i ustawia się w pozycji do porodu.

>>Poznaj dokładny przebieg ostatnich tygodni ciąży.

Badania przed porodem – ostatnie badania w ciąży

Na niedługo przed porodem czekają Cię jeszcze różne ważne badania. Standardowo, spory pakiet badań zleca się pomiędzy 33. a 37. tc. Należą do nich:

• morfologia krwi,
• badanie ogólne moczu,
• antygen HBs,
• test na HIV,
• badanie VDRL i HCV,
• badanie GBS (posiew z pochwy i odbytu w kierunku paciorkowców B-hemolizujących).

Nieco później, pomiędzy 38. a 39. tygodniem, powtarza się morfologię krwi i badanie moczu. Jeśli urodzisz przed wyznaczonym terminem porodu, będą to prawdopodobnie Twoje ostatnie badania w ciąży.

W momencie przekroczenia 40. tygodnia, u każdej przyszłej mamy należy wykonać 2 ważne badania: KTG i USG. Badanie KTG ma na celu monitorowanie pracy serca dziecka i siły pojawiających się skurczów macicy. USG po terminie porodu przeprowadza się, by skontrolować ułożenie dziecka i pracę jego serca, obliczyć wagę maluszka, ocenić stan łożyska oraz ilość płynu owodniowego.

Każda ciężarna powinna też liczyć ruchy dziecka. Normą jest 10 ruchów na godzinę. Jeśli dziecko kopie częściej – nie ma powodu do obaw. Jeśli jednak rusza się rzadziej, warto zjeść coś słodkiego i po godzinie powtórzyć liczenie. Mniejsza aktywność może oznaczać, że dziecko spało.

Ostatnie formalności i przygotowania przed porodem

W 37. tygodniu ciąży wyprawka dla noworodka powinna być już skompletowana, a torba do szpitala czekać „w pogotowiu” – od tego momentu Twoje dziecko jest już gotowe do narodzin! Na kilka tygodni przed wyznaczonym terminem warto też zakończyć wszystkie przygotowania i dokupić ostatnie rzeczy dla dziecka. Wiele mam na sam koniec zostawia kosmetyczno-higieniczną część wyprawki. Upewnij się, że masz w domu pieluszki jednorazowe (w rozmiarze 1 i 2), krem do pupy np. Krem przeciw odparzeniom HiPP Babysanft, delikatne kosmetyki do kąpieli, np. Żel do mycia ciała i włosów HiPP Babysanft lub zestaw: Szampon pielęgnacyjny i płyn do kąpieli HiPP Babysanft z tej samej linii oraz gaziki i sól fizjologiczną. Jeśli nie, odwiedź ulubioną drogerię lub zrób zakupy online. Dzięki temu unikniesz pośpiechu, gorączkowego załatwiania ważnych spraw i na pewno o niczym nie zapomnisz.

Co jeszcze powinnaś zrobić w ostatnich dniach przed porodem?

• Spakuj dokumenty do porodu: wyniki badań, kartę ciąży, ew. opinie specjalistów i włóż je do torby do porodu.
• Przygotuj plan porodu. Możesz napisać go od podstaw bądź skorzystać z gotowego wzoru.
• Wspólnie zdecydujcie o wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Mama musi wziąć „obowiązkowe” 14 tygodni, a resztę rodzice mogą dowolnie podzielić między siebie. O urlop macierzyński nie musisz wnioskować. Jeśli jednak zaraz po nim chcesz wykorzystać urlop rodzicielski, to powinnaś złożyć wniosek u pracodawcy najpóźniej 21 dni po porodzie.

Kiedy „odhaczysz” już wszystkie punkty na swojej liście zadań, możesz w spokoju oczekiwać na rozpoczęcie porodu. W tym czasie warto odpoczywać lub oddać się lekturze książek i poradników dotyczących opieki nad maleństwem w pierwszych miesiącach jego życia. Ostatnie dni przed rozwiązaniem to idealny czas na relaks i zebranie sił, których będziesz potrzebować, gdy nadejdą pierwsze skurcze.

A jeśli skurcze nie nadchodzą? Kiedy 40. tydzień ciąży coraz bardziej się zbliża lub już minął, możesz spróbować naturalnych sposobów na jego wywołanie:

• kochaj się – nasienie zawiera prostaglandyny, czyli związki wywołujące skurcze macicy. Dodatkowo, stymulacja sutków powoduje wydzielanie się oksytocyny – hormonu, który pobudza macicę do skurczów,
• bądź aktywna – wystarczy dłuższy spacer, marsz, a nawet sprzątanie domu,

schodź po schodach (jeśli to możliwe, na górę wjeżdżaj windą).

Oznaki porodu – po czym poznać, że zaczyna się poród

Pod koniec ciąży kobiety coraz mocniej wsłuchują się w swoje ciało i odbierają wiele wysyłanych przez nie sygnałów. Niektóre symptomy mogą wskazywać, że maleństwo właśnie chce przyjść na świat, a inne są tylko fałszywym alarmem.

Do najczęstszych objawów porodu zaliczamy:

• regularne, coraz częstsze i coraz bardziej bolesne skurcze macicy, które nie ustępują po ciepłej kąpieli lub odpoczynku,
• ból w krzyżu – niektóre kobiety właśnie w ten sposób odczuwają skurcze macicy (czasami jest on jedynym objawem zbliżającego się porodu),
• uczucie pełności w kroczu,
• obfite upławy, które mają związek ze zwiększoną ilością wydzieliny tuż przed porodem lub z odejściem czopa śluzowego,
• odpłynięcie płynu owodniowego – nie zawsze jest to teatralne chluśnięcie; czasem płyn delikatnie sączy się przez dłuższy czas,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego: biegunkę, wymioty, wzdęcia.

Rozpoczynająca się akcja porodowa to nie jedyna sytuacja, kiedy należy udać się na izbę przyjęć. Czasem zdarza się, że przyszła mama zauważa u siebie objawy, które mogą świadczyć o zagrożeniu zdrowia, a nawet życia dziecka. Zaliczamy do nich:

• gwałtowne, paniczne ruchy dziecka przypominające szarpanie,
• odejście zielonkawych wód płodowych,
• intensywne plamienie lub krwawienie,
• brak wyczuwalnych ruchów dziecka.

Poród ze znieczuleniem czy bez?

Przed porodem warto zastanowić się również nad kwestią znieczulenia. Niektóre kobiety od razu wiedzą, że będą go potrzebowały, inne mogą się wahać, a jeszcze inne świadomie zrezygnują z farmakologicznego łagodzenia bólu. Jeśli rozważasz taką ewentualność, porozmawiaj wcześniej ze swoim lekarzem lub położną, którzy odpowiedzą na Twoje pytania i pomogą rozwiać wszelkie wątpliwości. Dzięki temu będziesz mogła na spokojnie przemyśleć wszystkie „za” i „przeciw”, a także zawrzeć odpowiednie informacje w swoim planie porodu.

Podczas porodu stosuje się kilka rodzajów znieczulenia:

• znieczulenie zewnątrzoponowe,
• znieczulenie podpajęczynówkowe,
• znieczulenie połączone.

Najpopularniejsze i najczęściej stosowane jest znieczulenie zewnątrzoponowe. Jest ono skuteczne, redukuje odczuwanie bólu, a jednocześnie nie wpływa negatywnie na przebieg porodu naturalnego i pozwala rodzącej lepiej współpracować z położną. Podczas podawania leku, musisz przez chwilę pozostać nieruchomo, co bywa bardzo trudne w trakcie mocnych i bolesnych skurczów macicy.

Sprawdź, jak wygląda znieczulenie zewnątrzoponowe przy porodzie i jakie odczucia mu towarzyszą.

Decyzji o chęci otrzymania znieczulenia nie warto zostawiać na ostatnią chwilę, kiedy już przyjedziesz do szpitala z rozpoczętą akcją porodową. Może okazać się, że dana placówka nie oferuje znieczulenia do porodu, co dodatkowo przysporzy Ci stresu w tym newralgicznym czasie. Niektóre szpitale wymagają też odbycia wcześniejszej konsultacji z anestezjologiem, dlatego warto zawczasu poznać zasady panujące na wybranym oddziale położniczym.

Źródła:

1. Wender-Ożegowska i inni, Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą, https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2021-09/06.2012%20-W%20TRAKCIE%20AKTUALIZACJI%20-%20Post%C4%99powanie%20u%20kobiet%20z%20cukrzyc%C4%85.pdf
2. Szafarowska, M. Biela, Kiedy nastąpi poród? https://podyplomie.pl/ginekologia/28156,kiedy-nastapi-porod
3. Murkoff, S. Mazel, W oczekiwaniu na dziecko, wyd. Rebis, Poznań 2016.
4. Analgezja zewnątrzoponowa porodu – wytyczne, anestezjologiaregionalna.pl/wp-content/uploads/2014/12/znieczulenieporoduwytyczne-justpaste-it-315332.pdf
5. Skiba, Znieczulenie do porodu, www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/165087,znieczulenie-do-porodu
6. Chutkowski, Znieczulenie zewnątrzoponowe i inne metody łagodzenia bólu porodowego, www.forumginekologii.pl/artykul/znieczulenie-zewnatrzoponowe-i-inne-metody-lagodzenia-bolu-porodowego