Problemy z płodnością dotykają obecnie coraz większą ilość par, a ich podłoże w wielu przypadkach okazuje się trudne do określenia. Wynika to z faktu, że coraz więcej dolegliwości i chorób powiązanych jest pośrednio bądź bezpośrednio z czynnikami cywilizacyjnymi. Okazuje się jednak, że nawet zdefiniowane jednostki chorobowe przysparzają problemów zarówno na etapie stawiania diagnozy, jak i późniejszego leczenia. Przykładem takiego zaburzenia jest PCOS, który często ujawnia się za pomocą szeregu nieswoistych objawów, charakterystycznych dla innych schorzeń. Co kryje się pod skrótem PCOS i jak duża jest szansa na ciążę w przypadku zdiagnozowania tego zaburzenia?
Czym jest PCOS i jak się go diagnozuje?
Lekarze specjaliści od lat próbują w możliwie najbardziej precyzyjny sposób zdefiniować PCOS, a więc zespół policystycznych jajników (ang. Polycystic Ovary Syndrome). Problem stanowi tu fakt, że schorzenie to jest tak naprawdę zespołem kilku innych zaburzeń. W procesie diagnozowania PCOS brane są pod uwagę pierwsze trzy zaburzenia wymienione poniżej, natomiast dla rozpoznania schorzenia wystarczą dwa z nich:
- hiperandrogenizm objawiający się hirsutyzmem, a więc nadmiernym, dodatkowym owłosieniem i problemami trądzikowymi lub nieprawidłowymi wynikami badań w kierunku hiperandrogenizmu,
- występowanie policystycznych jajników, a więc takich zawierających 12 lub więcej pęcherzyków o średnicy od 2 do 9 mm w jednym jajniku. Objętość takiego jajnika może przekraczać wówczas 10 ml. Policystyczność jajników stwierdza się w trakcie badania USG,
- brak lub nieregularnie pojawiająca się owulacja,
- odbiegający od normy iloraz wyników badania poziomu hormonów przysadkowych LH oraz FSH,
- zaburzenia związane z metabolizmem, np. zespół metaboliczny, a więc współistnienie otyłości, nadciśnienia, zaburzeń cukrowych i lipidowych bądź samodzielnie występująca otyłość.
Nieprawidłowy iloraz poziomu hormonów LH i FSH, a także zaburzenia metaboliczne to odchylenia, które stanowią aspekty pomocnicze w diagnozowaniu zespołu policystycznych jajników.
Przyczyny i objawy PCOS
Zespół policystycznych jajników to jednostka chorobowa, której przyczyny do dziś nie zostały sprecyzowane. Przypuszcza się, że na pojawienie się i rozwój choroby mają wpływ zarówno czynniki genetyczne, jak i cywilizacyjne. W przypadku tych pierwszych chodzi przede wszystkim o genetyczne podłoże zaburzeń hormonalnych i metabolicznych oraz insulinodoporność wraz z wyrównawczą hiperinsulinemią. Odchylenia te odgrywają znacząca rolę w rozwoju hiperandrogenizmu, który stanowi przyczynę wystąpienia wielu objawów klinicznych. Trzeba jednak zaznaczyć, że wśród badaczy PCOS pojawia się wiele hipotez na temat możliwych przyczyn tego schorzenia i jedyne, co pozostaje obecnie pewne, to brak możliwości usunięcia tychże przyczyn.
Kiedy pacjentka, która podejrzewa u siebie PCOS powinna zgłosić się do lekarza? Jakie objawy, które może zaobserwować samodzielnie, powinny ją do tego skłonić? Wśród najczęściej występujących następstw zespołu policystycznych jajników wymienia się:
- nadmierne owłosienie typu męskiego,
- zaburzenia w cyklu miesięcznym,
- problemy skórne pod postacią trądziku,
- wypadanie włosów,
- wahania nastrojów i problemy ze snem,
- otyłość i problemy ze zredukowaniem masy ciała,
- niepłodność.
PCOS może także generować poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentki, dlatego tak ważne jest zdiagnozowanie tego schorzenia. Depresja, stany lękowe, a także bardzo niebezpieczny obturacyjny bezdech senny, to również następstwa występowania zespołu policystycznych jajników.
Jak leczyć zespół policystycznych jajników?
Kluczowym aspektem w planowaniu terapii PCOS, jest współpraca w zakresie leczenia pomiędzy przedstawicielami różnych specjalizacji, a więc lekarzem ginekologiem, endokrynologiem, lekarzem rodzinnym, dietetykiem oraz psychologiem. Zespół policystycznych jajników wymaga od pacjentki całkowitej zmiany stylu życia na różnych jego płaszczyznach. Niezwykle istotna jest tu odpowiednia dieta cukrzycowa o niskim indeksie glikemicznym. Zredukowanie kaloryczności posiłków w ciągu dnia, przyjmowanie niewielkich ilości nasyconych kwasów tłuszczowych i omega-3, spożywanie produktów pełnoziarnistych, warzyw i owoców, powinno nie tylko poprawić parametry cukrzycowe, ale także pozytywnie wpłynąć na redukcję masy ciała. W tym ostatnim, pomocna będzie również aktywność fizyczna, którą dorosłe kobiety borykające się z PCOS powinny podejmować minimum 150 godzin w tygodniu. Oczywiście nie wolno zapominać o wsparciu psychicznym, zarówno ze strony specjalisty, jak i otoczenia.
W zespole policystycznych jajników stosuje się także farmakoterapię dobraną do objawów, jakimi manifestuje się PCOS u danej pacjentki. W przypadku zaburzeń miesiączkowania oraz hiperandrogenizmu, kobieta zazwyczaj przyjmuje dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, zwykle o niskiej dawce hormonów. Jeżeli przebiegowi choroby towarzyszą także zaburzenia metaboliczne, to często w tej sytuacji lekarz przepisuje pacjentce metforminę. Odrębną grupę lekarstw w farmakoterapii PCOS, stanowią te środki, które stosuje się w przypadku występowania problemów z niepłodnością. Zazwyczaj na początku są to leki pobudzające owulację z grupy niesteroidowych inhibitorów aromatazy, a także selektywne modulatory receptora estrogenowego, następnie – gonadotropiny.
PCOS – jakie szanse na ciążę?
Niepłodność jest jedną z najczęściej występujących konsekwencji w przypadku zespołu policystycznych jajników (PCOS). Jest to zazwyczaj ogromne obciążenie psychiczne dla pacjentki, która by pozytywnie zareagować na terapię, potrzebuje odpowiedniego wsparcia. W staraniach o dziecko pomocna może okazać się utrata masy ciała już o 5-10%. Jest to znaczące w kontekście przywrócenia naturalnych cykli owulacyjnych. Jeżeli jednak metody nieangażujące farmaceutyków nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, konieczne może się okazać wdrożenie wskazanych wyżej leków pobudzających owulację, stymulujących receptor estrogenowy, a następnie także gonadotropiny. Na ostatnim etapie leczenia niepłodności wywołanej przez PCOS należy rozważyć zabiegi, takie jak drilling jajnika oraz pozaustrojowe zapłodnienie in vitro. Więcej na temat szans na ciążę przy zespole policystycznych jajników można przeczytać na stronie: https://www.klinikainvicta.pl/nieplodnosc-faq/zespol-policystycznych-jajnikow-objawy-leczenie-rokowania/.
Artykuł partnera
