Popełniamy je i słyszymy na ulicy, w sklepie, w tramwaju i we własnym domu. Pełno ich w naszych wiadomościach tekstowych, rozmowach online, komentarzach w Internecie, zdarzają się także w dokumentach i oficjalnej korespondencji. Błędy językowe – nie omijają nawet osób wykształconych i prymusów, a niektóre są tak silnie zakorzenione, że walka z nimi to istna syzyfowa praca. Warto jednak być ich świadomym i nieustannie pracować nad poprawą naszych wypowiedzi – w trosce o piękno ojczystego języka, oczywiście, choć i nasz wizerunek może na tym zyskać.
Włanczać i wyłanczać
Poprawna forma to włączać i wyłączać. Nie bez powodu mamy włącznik, nie włancznik.
Wziąść
Nie można niczego wziąść, tak jak nie da się daść czy braść. Można jedynie wziąć, dać albo brać.
Poszłem, przyszłem, wyszłem
Jeśli ktoś zamiast mówić poszedłem, przyszedłem czy wyszedłem mówi poszłem, przyszłem, wyszłem, to może lepiej niech nie wraca z powrotem.
Spowrotem
No właśnie, wrócić można jedynie Z powrotem, a nie spowrotem!
Cały komplet
Skoro komplet, to musi być cały – inaczej nie byłby kompletem!
Kontynuować dalej
Kontynuować oznacza robić coś nadal, w dalszym ciągu, a zatem forma „kontynuować dalej” to tzw. masło maślane, czyli pleonazm.
Cofać się do tyłu
Raczej niewykonalne jest cofanie się do przodu czy też w bok – oto kolejny przykład pleonazmu. Wystarczy samo słowo „cofać”, by było jasne, że poruszamy się do tyłu.
Na codzień
Nie istnieje wyraz „codzień”, więc poprawna forma to „na co dzień” – zaskoczeni? Za to „codziennie” piszemy łącznie, bez udziwnień, uff!
Półtorej czy półtora?
Kiedy chcemy powiedzieć, że mamy czegoś jeden i pół, często zastanawiamy się, czy mamy półtorej, czy półtora. Sprawa jest niezwykle prosta – półtora dla rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego, a półtorej dla rzeczowników rodzaju żeńskiego. Półtorej godziny, półtorej szklanki, półtorej łyżki, ale półtora tygodnia, półtora litra, czy półtora kilometra.
Tych błędów lepiej unikać!
W każdym bądź razie
To sformułowanie również jest niepoprawne i powstało z połączenia wyrażeń „w każdym razie” oraz „bądź co bądź”. Lepiej zdecydować się na jeden z nich i unikać takich skrzyżowań.
W cudzysłowiu
Poprawna forma to „w cudzysłowie”. Mówimy przecież w słowie, a nie w słowiu, w rowie, a nie w rowiu, czy w d… to już sami sobie dopowiecie 😉
Bynajmniej czy przynajmniej?
Niektórym wydaje się, że to synonimy, ale nic bardziej mylnego – „bynajmniej” jest partykułą wzmacniającą zaprzeczenie, oznacza wcale, zupełnie, ani trochę, a „przynajmniej” oznacza minimalny zakres czegoś.
Iść po najmniejszej linii oporu
Linia nie jest tutaj najważniejsza – chodzi o opór, dlatego poprawna forma to „iść po linii najmniejszego oporu”, czyli wybrać najprostsze rozwiązanie, niewymagające naszego wysiłku.
Tą książkę, tą dziewczynę
Mówimy „ta książka, ta dziewczyna”, więc automatycznie chcemy powiedzieć „weź tą książkę, tą dziewczynę”, ale popełnimy wtedy błąd. Warto zapamiętać, że końcówka odmienionego wyrazu „ta” w bierniku (kogo? co?) dostosowuje się do końcówki rzeczownika – poprawna forma to „tę książkę, tę dziewczynę„.
Pod rząd
Nie mów „pod rząd”, bo popełniasz błąd. Powiedz „z rzędu” nie popełnisz błędu!
Napewno i na prawdę
Naprawdę „na pewno” piszemy oddzielnie i na pewno „naprawdę” należy pisać łącznie.
Tylni
Skoro jest przedni to musi być i tylni? Okazuje się, że niekoniecznie, bo poprawna forma to „tylny”
Dwutysięczny piętnasty
2003, 2015 – zapisać cyframi umiemy bez problemu, ale jak to czytać? Dwutysięczny trzeci, dwutysięczny piętnasty, a może dwa tysiące trzeci i dwa tysiące piętnasty? Poprawne są te drugie formy – nie mówimy przecież tysiąc dziewięćsetny dziewięćdziesiąty drugi, ale tysiąc dziewięćset dziewięćdziesiąty drugi, więc i przy dwa tysiące piętnastym nie trzeba kombinować. Wyjątkiem jest tylko rok 2000 – tutaj możemy śmiało mówić dwutysięczny.
Drugi listopad, trzeci marzec
Jakież te daty problematyczne… Trzeci marzec będzie poprawną formą jeśli chcemy powiedzieć np. „to już trzeci marzec odkąd tutaj mieszkamy” albo „mija trzeci marzec odkąd odszedłeś”, co ma pokazać upływające lata. Jeśli jednak w domyśle chodzi nam o dzień miesiąca, to poprawnie mówimy dziesiąty listopada, piąty lutego, trzeci marca – można to zapamiętać dodając sobie w myślach słowo „dzień” w środku (piąty dzień lutego, pierwszy dzień stycznia).
Orginalnie
Jeśli ktoś chce być oryginalny, to może pisać „orginalnie”, ale poprawna forma to „oryginalnie”, z „y” w środku.
Opracowanie na podstawie: www.sjp.pwn.pl
