Pawian to duża małpa, którą chyba wszyscy kojarzymy z jego nagą, kolorową skórą na pośladkach. Charakterystyczny wygląd nadaje mu także długi pysk, który mocno kojarzy się z pyskiem psa. Jakie życie prowadzi pawian i jakie gatunki można spotkać na wolności?
Pawiany to ssaki należące do rzędu naczelnych i rodziny koczkodowatych. W naturze zamieszkują one sawanny Afryki i Półwyspu Arabskiego. Bez większego kłopotu można rozpoznać pawiany po wyglądzie. Posiadają wydłużony pysk i jaskrawo ubarwione pośladki, które stały się ich cechą charakterystyczną. U tego gatunku samce są wyraźnie większe od samic. Ciąża u pawiana trwa – w zależności od gatunku – od 173 do 195 dni, po tym czasie na świat przychodzi jeden maluch. Małymi pawianami najpierw opiekują się matki, a następnie przechodzą one pod opiekę samców.
Pawiany tworzą swoje duże społeczności, w których panuje określona hierarchia. Porozumiewają się między sobą wydając różne dźwięki, używając gestów rąk oraz mimikę twarzy. Zwierzęta te prowadzą tryb życia przede wszystkim naziemny, a poruszają się na 4 łapach. Żyją stosunkowo długo, osiągając przeciętnie wiek 20-30 lat, a bywa, że i kilka lat dłużej. Do pawianów zaliczamy takie gatunki jak: pawian oliwkowy, masajski, gwinejski, płaszczowy i niedźwiedzi.
Pawian masajski
Fot. iStock/pawian masajski
Pawian masajski (Papio cynocephalus), znany także jako pawian zielony lub babuin, jest dużym ssakiem z rodziny małp wąskonosych. Jego smukłe ciało okrywa zielonożółta sierść, a po bokach głowy widnieją jaśniejsze włosy. Starsze pawiany mają wzdłuż grzbietu i na bokach kończyn długie, żółte włosy. Pawian masajski ma prawie czarną, pozbawioną włosów twarz. Samce pawiana masajskiego są zdecydowanie większe od samic.
W przeciwieństwie do innych gatunków pawiana, pawian masajski większość czasu spędza na drzewach. Przedstawiciele tego gatunku tworzą duże, liczące kilkaset osobników i silnie zhierarchizowane stada, w których przewodzą dorosłe samce. Pawiany masajskie nie są wybredne, zjadając zarówno pokarm zwierzęcy i roślinny. W ich diecie znajdują się głównie owoce, orzechy, cebule, korzonki, liście, łodygi, owady i jaja, ale nie gardzą również niewielkimi ptakami i gadami. Gdzie można spotkać tego pawiana? Zasiedla on licznie sawanny i lasy deszczowe środkowej i południowej Afryki.
Pawian oliwkowy
Fot. iStock/pawian oliwkowy
Pawian oliwkowy (Papio anubis) jest dużym gatunkiem pawiana, u którego samce są niemal dwa razy większe od samic. Po czym poznać pawiana oliwkowego? Jego twarz jest wydłużona, widnieją na niej szerokie nozdrza i niewielkie, głęboko osadzone oczy. Jego zęby robią wrażenie – są duże, silne i ostre. Pokrywa go szare, o zabarwieniu żółtawym lub brunatnozielonym, futro, które przy głowie tworzy „kołnierz”. Kończyny pawiana oliwkowego są prawie równej długości, o czarnych dłoniach i stopach. Na końcu ogona widać pęczek włosów, a na pośladkach tworzą się tzw. nagnioty pośladkowe.
Pawian oliwkowy w naturze spotykany jest we wschodniej części środkowej Afryki. Prowadzi naziemny tryb życia na otwartych terenach. Żywi się m.in.: owocami, pędami i cebulkami roślin, trawą, korzeniami, jajami ptaków, a także niewielkimi drobnymi gadami i ssakami. Ten gatunek pawiana bywa dość agresywny i zdarza się, że atakuje człowieka.
Pawian płaszczowy
Fot. iStock/pawiany płaszczowe
Pawian płaszczowy (Papio hamadryas) jest łatwy do odróżnienia od innych gatunków pawiana. Jego średniej wielkości sylwetkę okrywa długi futro, w kolorze od szarego do oliwkowobrązowego. Samce mają wokół głowy długą, srebrzystoszarą grzywę, opadającą na ramiona. Pozbawiona włosów twarz przybiera kolor w kolorze cielistym, uszy ukryte są w futrze. Oczy pawiana płaszczowego są dość duże, nozdrza szerokie, a w pysku wyrastają długie i ostre, 5 cm kły. Na pośladkach widoczne są wyraźne nagnioty. Przednie kończyny są nieco dłuższe od tylnych.
Pawian płaszczowy spotykany jest pospolicie w Arabii, Sudanie, Egipcie, Etiopii i Somalii. Siedliska zakłada na terenach skalistych, położonych wysoko w górach. Żyje w stadach skupiających nawet 300 osobników, które funkcjonują w poszczególnych grupach rodzinnych. Grupie przewodzi najsilniejszy samiec. Pawian płaszczowy prowadzi naziemny tryb życia, gdy trzeba sprawnie wspina się na drzewa i skały, jest również dobrym pływakiem. Zazwyczaj przemieszcza się na czterech kończynach, ale radzi sobie także z bieganiem na tylnych. Podstawę jego diety stanowią owoce i nasiona, ziarno, które zbiera niszcząc uprawy. Nie gardzi również owadami i małymi zwierzętami kręgowymi.
Pawian niedźwiedzi
Fot. iStock/czakma
Pawian niedźwiedzi (Papio ursinus), znany także jako pawian czakma, jest duży i silnie zbudowany – samce mogą osiągać masę nawet 40 kg. Ma bardzo długi i wąski pysk, z częścią twarzową w kolorze czarnym. Futro na jego ciele jest krótkie, o barwie szarobrązowej i czarnej. Pawiany niedźwiedzie można spotkać na sawannie i terenach skalistych wschodniej Zambii, środkowej Angoli oraz południowego Mozambiku.
Pawiany te funkcjonują w stadach liczących od kilkunastu do kilkuset osobników, którymi rządzą dorosłe samce. Prowadzą naziemny tryb życia, a noce spędzają pośród skał. Jednym z ich ulubionych zajęć, które pochłania sporo czasu, jest wzajemne iskanie. Pawiany czakma są wszystkożerne, choć ich ulubionym posiłkiem są owoce i korzenie roślin. Nie gardzi również owadami, małymi zwierzętami, a niekiedy i większymi, takimi jak owce.
Pawian gwinejski
Fot. iStock/pawian gwinejski
Pawian gwinejski (Papio papio), zwany także senegalskim, zamieszkuje lasy suche, galeriowe oraz sawannę na zachodnim krańcu Afryki, od Senegalu po Sierra Leone. Jest on najmniejszym gatunkiem pawianów – samce osiągają wzrost od 50 do 83 cm. Ich ciało pokrywa nieco dłuższe, rudobrązowe futro, natomiast część twarzowa jest czarna. Samce wyróżnia jaśniejszy kaptur z długiego włosa, który okrywa kark i łopatki pawiana. Pawian gwinejski, podobnie jak jego kuzyni, jest wszystkożerny.
