Wstyd od dawna jest używanym przez rodziców, potężnym i szkodliwym narzędziem do modyfikowania zachowania dziecka. Kiedy zawstydzamy dzieci, zazwyczaj starają się one nas zadowolić, dając nam złudzenie, że to „działa”, ale pojawiające się jednocześnie poczucie bezwartościowości powoduje głębokie blizny, które mogą zostać już na całe życie.
Wstyd jest nie tylko powszechną bronią w „agresywnych”, przemocowych domach, ale jest ogólnie akceptowalną formą „dyscypliny” w przeciętnej „miłej” rodzinie. Zawstydzanie obejmuje komentarze werbalne, takie jak „przestań zachowywać się jak dziecko”, „niegrzeczne dziecko” i „czy jesteś aż taki głupi?”, jak również niefortunny trend upokarzania (ostatnio także w mediach społecznościowych).
Jak to działa
Pojęcie jaźni oznacza obraz nas samych, który posiadamy – naszych zdolności, naszej natury, cech i typowych zachowań. Jaźń jest ukształtowane w naszych najwcześniejszych latach przez to, co słyszymy o nas od tych, którzy są najbliżej nas. W gruncie rzeczy dzieci widzą się takimi, jakimi postrzegają ich rodzice i opiekunowie. Dlatego, gdy konsekwentnie otrzymują wiadomość, że są „złe”, „niegrzeczne”, „głupie” lub, że „zachowują się jak dziecko”, jest ona przez nie zinternalizowana. Dziecko, które uważa się za złe, przejawia złe zachowania, często powodując, że rodzic zawstydza je jeszcze mocniej, próbując je kontrolować. Cykl utrwala się.
Zawstydzanie działa szybko i jest skuteczne na krótki dystans. To łatwe rozwiązanie. Ale nie zapominaj, że za złym zachowaniem twojego dziecka kryje się wartościowy, cierpiący z jakiegoś powodu, młody człowiek.
Koszty zawstydzania
Osoby wstydliwe są z reguły bardziej agresywne i wykazują skłonność do autodestrukcji. Upokarzanie powoduje, że ludzie rezygnują ze związków, izolują się i rekompensują sobie głębokie poczucie wstydu postawą wyższości wobec innych, znęcania się nad sobą lub obsesyjnego perfekcjonizmu.
Co zamiast
Istnieje wiele sposobów wychowywania dzieci bez konieczności atakowania i upokarzania. Oto tylko kilka z nich:
- Dyscyplina poprzez zabawę (podczas zabawy mózgi dzieci są bardzo otwarte, jest to odpowiedni czas na wyznaczanie granic i pokazanie właściwego zachowania)
- Chwila na uspokojenie emocji
- Pokazywanie konsekwencji, które uczą właściwego reagowania na daną sytuację.
Aby wychować dorosłych, którzy potrafią sobie radzić z emocjami, powinniśmy na zawsze zrezygnować z zawstydzania jako metody wychowaczej.
Na podstawie: creativechild.com
