Reumatoidalne zapalenie stawów – podstępna choroba, która może prowadzić do trwałego kalectwa

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) to podstępna choroba, która atakuje znienacka i wprowadza w życie chorego wiele bólu. W zaawansowanym stadium może prowadzić do niepełnosprawności. Czym dokładnie jest reumatoidalne zapalenie stawów, jakie ma objawy i w jaki sposób wpływa na nie dieta i leczenie?

Reumatoidalne zapalenie stawów – czym jest ta choroba?

Reumatoidalne zapalenie stawów, zwane kiedyś gośćcem, zanim zaatakuje, rozwija się po cichu latami. Najczęściej dotyka ono kobiety, które cierpią z jej powodu trzykrotnie częściej, niż mężczyźni. Zazwyczaj pojawia się między 30. a 50. rokiem życia w przypadku kobiet, choć nie jest to reguła. U mężczyzn natomiast ryzyko zachorowania na RZS wzrasta wraz z wiekiem.

Reumatoidalne zapalenie stawów atakuje stawy oraz narządy. Powstają w nich i rozwijają się stany zapalne, które bez leczenia doprowadzają do zniszczenia stawów i niesprawności. W ciężkich przypadkach choroby może dochodzić do  uszkodzenia różnych narządów i śmierci. Nie można wyleczyć RZS, ale podjęcie jak najwcześniej odpowiednich działań (leki, dieta) pozwala zahamować postęp choroby, zapobiega jej powikłaniom. Dzięki temu pacjent może zachować sprawność w jak największym zakresie i normalnie funkcjonować.

Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny

Nie wiadomo, co dokładnie wywołuje RZS, ale ustalono, jakie czynniki wpływają na zwiększenie ryzyka jej rozwoju:

• zauważono predyspozycję do występowania RZS u osób blisko spokrewnionych. Nie oznacza to, że jeśli rodzic chorował na RZS, dziecko na pewno zachoruje, ale ryzyko wzrasta nawet pięciokrotnie;
• niewłaściwa praca układu odpornościowego poprzez niszczenie własnych tkanek;
• zakażenie niektórymi bakteriami i wirusami może rozpocząć proces zapalny;
• palenie papierosów – palacze chorują częściej i ciężej na RZS, w porównaniu do osób niepalących;
• przeżycie silnego stresu również może mieć wpływ na rozwój RZS.

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy

Objawy powodowane przez reumatoidalne zapalenie stawów są bardzo charakterystyczne. Choroba atakuje te same stawy po obu stronach ciała. Najpierw zajmuje stawy stóp i dłoni, często przechodząc dalej, nawet zajmując stawy kręgosłupa. Rzadziej dochodzi do zapalenia jednego dużego stawu, lub przemieszczającymi się bólami różnych stawów.

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy ze strony stawów

Ze strony stawów RZS powoduje objawy takie jak:

• ból i sztywność – dokuczają najbardziej po przebudzeniu lub okresu spoczynku, gdy staw nie wykonuje ruchów dłuższy czas. Wynika to z nagromadzenia płynu zapalnego i obrzęku tkanek w zajętym stawie;
• obrzęk – któremu może towarzyszyć wysięk;
• tkliwość stawu na ucisk – można to zauważyć np. podczas uścisku dłoni;
• ograniczenie ruchomości –  chorym stawem nie można wykonać pełnego zakresu ruchów. Po latach trwania choroby bez leczenia, upośledzenie utrwala się;
• deformacja stawów – pojawia się w efekcie wieloletniego trwania choroby.

Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy pozastawowe 

Powyższym objawom ze strony stawów mogą towarzyszyć objawy podobne do grypy: bóle mięśni, stan podgorączkowy, osłabienie, utrata apetytu. Ponieważ choroba może atakować różne narządy, w zaawansowanej postaci mogą pojawić się objawy takie jak:

• guzki reumatoidalne – bezbolesne guzki podskórne w okolicy stawów, rzadziej w narządach wewnętrznych;
• mogą pojawić się problemy kardiologiczne – miażdżyca, zawał, niewydolność serca, zapalenie osierdzia, kardiomiopatia, uszkodzenie zastawek serca;
• chorby płuc –  zapalenie opłucnej i śródmiąższowe zapaleniu płuc;
• osteoporoza – którą przyspieszają steroidy stosowane w leczeniu RZS;
• ze strony oczu – zespół suchości wywołany zapaleniem spojówek, rzadko dochodzi do problemów z widzeniem.
• ze strony nerwów – tzw. zespół kanału nadgarstka; ucisk na rdzeń kręgowy w odcinku szyjnym kręgosłupa;
• uszkodzenie nerek – należy regularnie kontrolować stan nerek przy RZS;
• zaburzenia hematologiczne – umiarkowana niedokrwistość (anemia), nieprawidłowa liczba białych krwinek, zwiększenie liczby płytek krwi, powiększenie węzłów chłonnych i śledziony. RZS zwiększa ryzyko rozwoju chłoniaków.

Reumatoidalne zapalenie stawów – badania

Aby rozstrzygnąć, czy powodem problemow jest reumatoidalne zapalenie stawów, pomocne są badania, takie jak:

• RF (czynnik reumatoidalny) stwierdza się u 70–80% chorych,
• Anty-CCP (przeciwciała przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi) – występują niemal wyłącznie w RZS;
• Wskaźniki zapalne OB, CRP, oraz zmiany w morfologii krwi.
• badania obrazowe – zdjęcia radiologiczne (RTG), rezonans magnetyczny (RM) i ultrasonografia (USG) chorobowo zmienionych stawów.

Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie 

Zdiagnozowane reumatoidalne zapalenie stawów wymaga leczenia, by zahamować postęp choroby. Im wcześnie pacjent zgłosi się z objawami do lekarza, tym skuteczniejsze jest leczenie i tym większa szansa na sprawność. Szczególny nacisk kładzie się na dobrane leczenie farmakologiczne, o którym decyduje reumatolog . Najczęściej zaleca się stosowanie:

• leków modyfikujących przebieg choroby (LMPCh), które łagodzą objawy i hamują niszczenie stawów;
• glikokortykosteroidów, które szybko zmniejszają objawy zapalenia stawów i hamują proces ich niszczenia,
• niesteroidowe leki przeciwzapalne – wspomagająco w walce z bólem i sztywnością stawów;
• przeciwbólowe
• leki biologiczne – zarezerwowane dla pacjentów, którym nie pomagają syntetyczne farmaceutyki.

Pacjentom, poza leczeniem farmakologicznym zaleca się także rehabilitację, a znacznie rzadziej leczenie chirurgiczne.

Reumatoidalne zapalenie stawów – dieta

Dieta przeciwzapalna przy chorobie takiej jak reumatoidalne zapalenie stawów nie odwróci jej skutków, ale jest stosowana pomocniczo jako element łagodzenia postępu RZS. W jej zaleceniach powinny znaleźć się przede wszystkim produkty wpływające na zmniejszenie stanu zapalnego:

• tłuste ryby morskie przynajmniej 2 razy w tygodniu – bogate w kwasy omega-3, które zmniejszają stężenie parametrów zapalnych, takich jak CRP czy interleukina-6;
• 500–700 g warzyw oraz 300–500 g owoców w ciągu dnia. Owoce i warzywa to źródło antyoksydantów neutralizujących wolne rodniki i wspierających kład immunologiczny;
• oliwa z oliwek –  w jej składzie obecny jest oleocanthal korzystnie działający w leczeniu RSZ. Potwierdzają to badania opublikowane w 2015 roku w „Journal of Nutritional Biochemistry” i „European Journal of Nutrition”;
• orzechy i nasiona – to źródło jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA), które podobnie jak kwasy omega-3 wykazują działanie przeciwzapalne;
• rośliny strączkowe – zawierają cenne składniki o właściwościach antyoksydacyjnych i przeciwzapalnych;
• produkty bogate w żelazo –  czerwone mięso, nasiona roślin strączkowych oraz warzywa o zielonych liściach. RZS często towarzyszy anemia;
• produkty bogate w wapń – zapobiega osteoporozie. Wapń znajdziemy w mleku i jego przetworach (jogurt, kefir, maślanka i sery), zawierają go także warzywa o zielonych liściach, migdały, sardynki.
• produkty bogate w witaminę D –  u chorych na RZS wykazano małe stężenie witaminy D w surowicy w porównaniu z osobami zdrowymi. Witaminę D znajdziemy w rybach takich jak: śledź, łosoś i makrela. Najwięcej witaminy D powstaje jednak w skórze na skutek działania promieni słonecznych.

Warto także pamiętać, że należy ograniczyć spożycie prozapalnych tłuszczów nasyconych pochodzenia zwierzęcego.

źródło: www.mp.pl ,zdrowie.wprost.pl , www.mp.pl ,ncez.pl