„Źli chłopcy” sieją spustoszenie w naszym życiu, naszych ciałach i umysłach. Powody, dla których kochamy „złych”, toksycznych i niedostępnych emocjonalnie facetów, są nie tylko emocjonalne i psychologiczne – są wręcz… biochemiczne!
Prawda jest taka, że nasze mózgi mogą zostać przeprogramowane, aby skupiać się na ludziach, którzy nie są dla nas dobrzy. Emocjonalnie niedostępni, toksyczni, tacy jak narcyzi lub socjopaci, a także „artyści podrywu”, wszyscy oni potrafią zastosować sztuczki, na które nabiera się nasz mózg. Możemy więc uzależnić się od wzlotów i upadków, niebezpiecznych romantycznych związków w sposób, który sprawi, że rozstanie z taką toksyczną osobą staje się podobne do odwyku z destrukcyjnego uzależnienia od narkotyków.
Czy zastanawiałaś się, dlaczego nie mogłaś odciąć się od osoby, która traktowała cię niesprawiedliwie, grała na twoich uczuciach, przywoływała twoje najgorsze lęki, jednocześnie fundując ci na najsłodsze chwile i niesamowite wizje wspólnej przyszłości?
Wiedza o tym, co toksyczny partner robi z naszym mózgiem, zwiększa prawdopodobieństwo, że uda nam się przed nim obronić. Najważniejsze to uświadomić sobie, że więź, którą czujemy z tą toksyczną osobą, to wynik biochemicznych reakcji organizmu, a nie prawdziwego uczucia, powstałego z przyjemności obcowania z tym człowiekiem.
Pamiętaj, że odrzucenie i uczucie często idą w parze w związku, w którym toksyczny partner biegle przekazuje Ci sprzeczne komunikaty. Odrzucenie rani na i to dosłownie – w mózgu zachodzi ta sama reakcja, która dzieje się, kiedy czujemy fizyczny ból. Zerwanie z toksyczną osobą, która źle Cię traktowała przez cały czas trwania związku, potęguje ten efekt i znacznie utrudnia powrót do równowagi, a faktycznie po prostu do zdrowia.
Oto główne substancje chemiczne i hormony, z których tworzy się swego rodzaju „koktajl przywiązania” do toksycznego partnera:
Dopamina
Pozytywne doświadczenia, takie jak niezapomniane randki, poświęcanie nam nadmiernej uwagi, pochlebstwa, niesamowity seks, prezenty i wielkie romantyczne gesty mogą uwalniać w mózgu dopaminę. Dopamina to neuroprzekaźnik, który kontroluje ośrodek przyjemności w naszych mózgach i który tworzy tzw. obwody nagrody, które następnie generują automatyczne pozytywne skojarzenia w naszym mózgu. Nic dziwnego więc, że zaczynamy partnera kojarzyć z przyjemnością. Proste?
Jest jednak pewien haczyk. Niestety, to również „dzięki” dopaminie trwamy przy toksycznym partnerze, mimo tego, że traktuje nas źle. A właściwie powinniśmy powiedzieć – dlatego, że traktuje nas źle. Dopamina działa bowiem lepiej, kiedy tzw. obwód nagrody jest przerywany. W praktyce chodzi o to, że już nauczone przyjemności, tęsknimy za nią, więc zaczynamy inwestować w ten związek, żeby przyjemność i dobre chwile wróciły. Przypomina to zachowanie hazardzisty, który wciąż obstawia, choć przegrywa.
Dr Helen Fisher twierdzi, że pojawiające się w związku przeszkody w rzeczywistości wzmacniają naszą miłość, a nie – jak można by przypuszczać – stają jej na przeszkodzie.
Niedostępni emocjonalnie czy w innych sposób toksyczni mężczyźni są mistrzami przerywanego „obwodu nagrody”. Mogą znikać na kilka dni, mogą mieć kochanki, mogą nieustannie o nas zabiegać, a także odmawiać należnego nam miejsca w związku. Zawsze stoją na krawędzi. Zawsze są niepewni lub zbyt pewni przyszłości. Cały czas musimy zgadywać, jakie są ich prawdziwe intencje.
Paradoksalnie, kiedy nie wiemy, kiedy następnym razem kogoś zobaczymy lub nie jesteśmy w stanie przewidzieć jego kolejnego ruchu, ta osoba staje się dla nas znacznie bardziej pociągająca.
Innymi słowy, nasze mózgi mogą stać się „masochistami” i stawiać na ludzi, którzy nas krzywdzą. Dlatego nawet w zdrowym związku możemy tak „przyzwyczaić się” do bezpieczeństwa, że z czasem staje się on mniej ekscytujący.
Aby być świadomą efektu dopaminy, musimy zrozumieć, że powodem, dla którego mamy taką obsesję na punkcie toksycznego partnera, nie jest to, że jest lepszy niż ten miły kolega z liceum. Oparcie się działaniu dopaminy oznacza opieranie się tworzeniu nowych przyjemnych wspomnień z osobą, która dostarcza nam przyjemności przede wszystkim poprzez ból.
Oksytocyna
Nie zapominajmy o tym, jak łączymy się z tymi partnerami dzięki sile dotyku. Fizyczna bliskość umożliwia kobietom w dysfunkcyjnych związkach na masowe wręcz uwalnianie oksytocyny, trafnie nazywanej hormonem „miłości” lub „przytulania”. To ten sam hormon, który łączy matkę i dziecko po urodzeniu, a także wiąże Cię z mężczyznami, którzy na ciebie nie zasługują.
Oksytocyna sprzyja nie tylko przywiązaniu, ale także zaufaniu. Badania pokazują, że gdy w grę wchodzi oksytocyna, zdrada niekoniecznie ma wpływ na to, ile dana osoba nadal inwestuje w osobę, która ją zdradziła. Tak więc oszustwo toksycznego partnera niekoniecznie pozbawia nas zaufania do niego, zwłaszcza jeśli jesteśmy z nim związane fizycznie. Efekt oksytocyny może być również silniejszy u kobiet niż u mężczyzn; Według Susan Kuchinskas, autorki książki The Chemistry of Connection: How the Oxytocin Response Can Help You Find Trust, Intimacy and Love, estrogen ma tendencję do promowania efektów wiązania oksytocyny, podczas gdy testosteron je osłabia.
Emocjonalnie niedostępni, toksyczni i „niegrzeczni” chłopcy są, mówiąc brutalnie, często bardziej ekscytujący w łóżku. Czy dzieje się tak dlatego, że huśtawka nastrojów i zachowań skłania nasz mózg do myślenia w ten sposób, czy też źli chłopcy mają tendencję do większej sprawności seksualnej? Nie wiadomo, pewne jest natomiast to, że kiedy już lądujmy z facetem w łóżku, wiążemy się z nim psychicznie i emocjonalnie.
Kortyzol, adrenalina i noradrenalina
Toksyczni partnerzy wywołują skoki poziomu kortyzolu, adrenaliny i norepinefryny, z których wszystkie regulują nasze reakcje na stres i współpracują z naszą reakcją „walcz lub uciekaj”. Tyle że to, co często zdarza się w toksycznym związku, to „zamrażanie się” w wyuczonej bezradności. Zamiast walczyć lub uciekać, trwamy.
Oksytocyna, adrenalina i kortyzol współpracują ze sobą, aby utrwalić i ponownie skonsolidować wspomnienia oparte na strachu. Więc twoje lęki i lęk przed porzuceniem przez toksycznego partnera, w połączeniu z fizyczną bliskością sprawiają, że trudniej ci się o niego uwolnić.
Nieprzewidywalność, lęk i niepokój towarzyszące temu związkowi, wyzwalają adrenalinę, która ma działanie antydepresyjne. I to jest efekt, od którego również możemy się uzależnić. Strach uwalnia również dopaminę, która ponownie zasila obwody nagrody w naszym mózgu, pozostawiając nas z tęsknotą za tym przypływem adrenaliny. Strach i przyjemność nieustannie przeplatają się ze sobą.
Dlatego para, która razem jeździ kolejką górską lub przeżywa wydarzenie zagrażające życiu, ma tendencję do jeszcze ściślejszej więzi. Jest to również powód, dla którego masz skłonność do nieumyślnego tworzenia więzi z kimś, kto Cię skrzywdził lub nawet się nad Tobą znęcał.
Serotonina
Kiedy się zakochujemy, stajemy się obsesyjni… dosłownie. Badania wykazały, że poziom serotoniny w naszych mózgach spada w podobny sposób, gdy jesteśmy zakochani, jak w mózgach osób z zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi. Ponieważ serotonina reguluje i stabilizuje nastrój, hamując obsesyjne myślenie, możesz sobie wyobrazić, jak niski jest jej poziom, gdy jesteśmy z kimś w romantycznym związku. Może spowodować, że nasze zdolności decyzyjne i zdolność właściwego osądu po prostu… oszaleją.
Dlatego niecierpliwie czekasz na następny telefon, fantazjujesz o następnej randce. Toksyczni partnerzy zwykle zaprzątają nasze myśli 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu.
Chociaż nasz mózg zdecydowanie nie działa tutaj w naszym najlepszym interesie, nie oznacza to, że nie da się go przeprogramować. Neuroplastyczność umożliwia naszym mózgom tworzenie nowych połączeń neuronowych. Kluczem do wyleczenia się z uzależnienia od „złego chłopca” jest zastąpienie tego narkotyku czymś „zdrowszym”. Czymś co nas karmi, odżywia, jest dla nas dobre.
