W poniedziałek 31 maja wszystkie dzieci idą do szkoły i do końca roku szkolnego będą się uczyć stacjonarnie. W szczególnie trudnej sytuacji są uczniowie klas 4-8, którzy wracają po ponad rocznej, przymusowej nauce zdalnej i ograniczonym kontakcie z rówieśnikami. Badania mówią, że są w złej kondycji psychicznej, a część z nich wcale nie chce wracać do szkoły. Jak pomóc im odzyskać równowagę psychiczną? Oto 15 porad dla młodzieży, rodziców i nauczycieli, opracowanych przez ekspertów ds. relacji i rozwoju emocjonalno-psychicznego.
Rok izolacji społecznej spowodował, że prawie 100% uczniów ma problemy ze snem, blisko 80% z odżywianiem, 70% ma wahania nastroju, a ok. 40% problemy z koncentracją. U 10% zaobserwowano symptomy depresyjne, a u 18% zaburzenia psychosomatyczne (bóle głowy, brzucha, brak energii i zdenerwowanie). 70% mówi o pogorszeniu relacji z rówieśnikami*.
Dlatego eksperci z dziedziny psychologii i pedagogiki opracowali specjalne poradniki dla dzieci, rodziców i nauczycieli, które ułatwią funkcjonowanie w szkole po pandemii. Jednym ze specjalistów jest Joanna Węglarz, psycholog, pomysłodawczyni i organizatorka ogólnopolskiej kampanii społecznej „SZKOŁA OD NOWA” , której celem jest pomoc w naprawie relacji społecznych i powrocie do zdrowia psychicznego.
– My dorośli – i rodzice i nauczyciele – musimy zrobić wszystko, aby pomóc dzieciom w readaptacji w szkole.Pamiętajmy, że rok izolacji społecznej w ich życiu to dużo i powrót do dawnego funkcjonowania w grupie może być stresujący. Pandemia spowodowała, że kontakty społeczne się rozluźniły, niektórzy potracili przyjaciół i są samotni, a inni przez jakiś czas mogą mieć trudności w relacjach z rówieśnikami. Na szczęście czasem proste sposoby potrafią dziecku pomóc poradzić sobie z trudnymi emocjonalnie sytuacjami. Bardzo ważne jest, by nie lekceważyć jego problemów i być prawdziwym wsparciem. Nawet zwykła rozmowa potrafi znacznie zredukować poziom lęku. Warto zapoznać się z poradami dla dzieci, rodziców i nauczycieli, opracowanymi przez ekspertów ds. zdrowia psychicznego, specjalnie na potrzeby kampanii społecznej „Szkoła od nowa” by wiedzieć, jak im i sobie pomóc – mówi Joanna Węglarz, psycholog i pomysłodawca kampanii.
PORADY DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
- Nie obwiniaj się za to, że możesz mieć trudności w powrocie do szkoły. Bądź przygotowany na to, że może nie przebiegać tak, jak sobie wyobraziłeś. Rok w życiu każdego to długo, mogło zajść wiele zmian u twoich kolegów, nauczycieli i będziesz potrzebował czasu, aby się do nich przyzwyczaić.
- Jeśli czujesz złość, smutek albo rozczarowanie pamiętaj, że to są emocje, które towarzyszą każdemu – masz do nich prawo. Dzięki nim możesz się zorientować, co jest dla ciebie dobre, a czego się boisz.
- Powiedz zaufanemu dorosłemu o swoich niepokojach i wątpliwościach związanych z powrotem do szkoły. Rodzice i nauczyciele są po to, aby cię rozumieć i pomóc.
- Zaplanuj swój dzień i staraj się zrealizować plan. Jeśli się uda, da ci to poczucie kontroli, spełnienia i zwycięstwa. Być może będziesz potrzebował kilku prób, zanim osiągniesz sukces.
- Staraj się zrozumieć i tolerować innych. Część koleżanek i kolegów może mieć trudności w powrocie do szkoły, być może zmienili się podczas pandemii i nauczania zdalnego. Każdy ma prawo być sobą i być pozytywnie przyjęty w grupie. Ty także masz prawo oczekiwać akceptacji i zrozumienia od innych.
PORADY DLA RODZICÓW
- 1. Rozmawiaj ze swoimi dziećmi o niepokojach i wątpliwościach związanych z powrotem do szkoły. Staraj się rozmawiać na trzech płaszczyznach: fakty (kiedy i jak wrócimy do szkoły), myśli (czy to dobra decyzja? – plusy i minusy), uczucia (co czujesz, kiedy myślisz o powrocie). Słuchaj i okazuj zrozumienie, nawet jeśli tobie problemy dziecka wydają się błahe. Akceptuj trudne myśli i emocje, zapewnij o wsparciu, bądź otwarty i zapytaj swoje dziecko, jak możesz pomóc. Pokaż sposoby radzenia sobie z lękiem.
- Szukaj balansu między stanowczością a wyrozumiałością. Jeżeli dziecko ma problemy z wyjściem z domu do szkoły pamiętaj, że ono nie robi tego, żeby cię celowo zdenerwować. Staraj się pomóc dziecku nie koncentrować się na negatywach. Pokazuj także pozytywy powrotu do szkoły. Stwórz razem z dzieckiem listę przyjemności, jakie mogą je spotkać w szkole. W uzgodnieniu ze szkołą zgódź się na hybrydową formę nauki, jeśli to pomoże w powrocie.
- Pamiętaj o zasobach (zaletach, zdolnościach, osiągnięciach) swojego dziecka – podkreślaj je i ich rolę w powrocie do szkoły. Porozmawiaj o tym, czego nauczyliście się o sobie w czasie pandemii. Zróbcie listę pozytywnych rzeczy, które dalej można rozwijać.Doceniaj małe kroki, chwal za pokonywanie trudności. Daj dziecku czas na przystosowanie się do powrotu do szkoły, nie popędzaj.
- Zgłoś się do specjalisty (np. psycholog, psychoterapeuta, pedagog, interwent kryzysowy),jeśli silne objawy kryzysu u dziecka utrzymują się ponad miesiąc. Specjalista nie będzie oceniał twoich umiejętności rodzicielskich, chociaż może zasugerować jakąś zmianę. Zaniepokoić powinny cię w szczególności: niski nastrój, brak odczuwania radości, utrata pasji i zainteresowań, silna drażliwość, mocne wahania nastroju, zaburzenia snu i apetytu, paniczne unikanie tematu powrotu do szkoły.
- Dbaj o siebie i buduj atmosferę wsparcia razem z nauczycielami (im też jest ciężko). Grasz z nauczycielami do jednej bramki, a nie w przeciwnych drużynach. Dzieci potrzebują wypoczętych, szczęśliwych, realizujących się także poza rodzicielstwem mam i ojców. Swoją postawą wobec nauczycieli i powrotu do szkoły modelujesz zachowanie dziecka
PORADY DLA NAUCZYCIELI
- Przygotuj się na różnorodność. Każda osoba inaczej reaguje na sytuacje kryzysowe i ma do tego prawo. Część uczniów będzie zadowolona z powrotu do szkoły, a niektórzy uznają to za sytuację trudną (wyrwanie ze strefy komfortu). W czasie izolacji, u niektórych z uczniów nasilił się lęk przed kontaktem z innymi. Potraktuj każdego ucznia indywidualnie i nie porównuj dzieci między sobą.
- Akceptuj kryzysy i staraj się dla każdego dziecka znaleźć adekwatne metody redukcji napięcia. Weź pod uwagę, że powrót do szkoły może się wiązać z psychicznymi trudnościami – nie bagatelizuj ich. Nie mów ,,Nic się nie dzieje” ,,nie bądź mięczak”. Lepiej nazwij to, co obserwujesz i wspieraj: ,,widzę, że źle się czujesz” , ,,powrót do szkoły może być trudny – rozumiem to”. Daj uczniowi czas na readaptację
- Zacznij od reintegracji grupy. Podczas pandemii zmienić się mogła struktura społeczna twojej klasy. Powrót do szkoły nie oznacza, że będzie identycznie jak wcześniej. Na realizację podstawy programowej, rozliczenia pracy online i zadawanie prac domowych będzie czas później. Porozmawiaj o tym, czego o sobie nauczyli się uczniowie w czasie pandemii. Zrób z uczniami listę pozytywnych rzeczy, które można rozwijać.
- Treści merytoryczne wprowadzaj powoli. Uwzględnij jak najwięcej zabaw dydaktycznych i technik relaksacji (także uczniów starszych). Stawiaj wymagania (adekwatne, indywidualnie), ale rób to elastycznie – jeśli sytuacja tego wymaga, zwolnij ucznia (chwilowo) z odpowiedzi, zamieniaj odpowiedzi pisemne na ustne i odwrotnie, zamiast stopni wstawiaj oceny opisowe (także w starszych klasach i szkołach ponadpodstawowych). Pamiętaj, że uczniowie wiedzą o czekających ich egzaminach i codzienne przypominanie im o tym, nie pomaga w redukcji stresu. Zgódź się na hybrydową formę lekcji (uczeń tymczasowo bierze udział w lekcjach w domu), jeśli to pomoże mu w powrocie.
- Zadbaj też o siebie. Dorosłym również jest trudno. Fakt, że jesteś nauczycielem nie oznacza, że musisz być supermanem. Wspieraj rodziców – na przykład przed powrotem do szkoły zorganizuj spotkanie (online albo przy kawie w szkole) na temat zmian jakie zaszły w dzieciach i dorosłych oraz ich samopoczuciu.
Porady zostały opracowane przez dr. hab. prof. UAM Beatę Jachimczak, pedagoga wczesnoszkolnego i pedagoga specjalnego oraz Tomasza Bilickiego, interwenta kryzysowego i psychoterapeutę.
Więcej informacji: https://szkola-od-nowa.pl/
