– radzi położna Arleta Kwiatkowska-Król, Ambasadorka kampanii społeczno-edukacyjnej „Położna na Medal”
Każda przyszła mama nie spodziewa się przedwczesnego porodu, a nawet jeśli pojawiają się przesłanki o wczesnym zakończeniu ciąży ma nadzieję, że uda się jej donosić dziecko pod sercem jak najdłużej.
Wcześniak to dziecko urodzone między 22 a 37 tygodniem ciąży. Jego dojrzewanie w macicy matki zostało przerwane, co powoduje, że jest ono słabsze w porównaniu do innych noworodków. Poza mniejszą wagą urodzeniową i krótszą budową ciała jest bardzo delikatne nie przypomina pulchnych dzieci z okładek kolorowych czasopism. Cechują go odmienne proporcje ciała. Jego głowa jest duża, tułów jest wrzecionowaty a kończyny są krótkie i cienkie. Jego układ immunologiczny i oddechowy jest niedojrzałym. To zupełnie odmienne istoty wymagające specjalnych zabiegów i starań.
Opieka nad wcześniakiem wymaga czułości i niezwykłej ostrożności. Większość rodziców dowiaduje się, że zostaną rodzicami wcześniaka tuż przed porodem. Powoduje to u nich ogromny stres i przerażenie sytuacją w której się znaleźli. Nie należy jednak zapominać, że również noworodek nie jest gotowy na życie poza łonem matki
Długość pobytu dziecka w szpitalu zależy od wielu czynników i nie można z góry określić ile będzie trwała hospitalizacja. Uwarunkowane jest to od tygodnia zakończenia ciąży, wagi urodzeniowej dziecka, stopnia wykształcenia i pracy poszczególnych narządów wewnętrznych. Niemowlę urodzone przedwcześnie wychodzi ze szpitala zwykle po kilku tygodniach. Warunkiem wypisu jest umiejętność samodzielnego oddychania i jedzenia. Maluch musi osiągnąć również wagę przekraczającą 2 kg.
Rodzice choć przerażeni zaistniałą sytuacją nie pozostają sami, otrzymują listę zaleceń dotyczących samodzielnej opieki: karmienia, podawania odpowiednich leków i codziennej pielęgnacji. Informację o konsultacjach ze specjalistami: okulistą oraz neurologiem.
Wiek wcześniaka obliczamy ustalając wiek korygowany. Wystarczy odjąć od wieku metrykalnego czas, którego zabrakło do wyznaczonego przez lekarza terminu porodu. Obliczenia służą nam do kontroli przebiegu rozwoju dziecka. Tempo i przebieg rozwoju są różne – jeden maluch szybciej zaczyna chodzić, inny zaś jest mniej ruchliwy, ale ładnie mówi. Rodzice chcąc kontrolować rozwój z wagą mogą zastosować siatki centylowe dla wcześniaków z podziałem na płeć.
Zmiana środowiska ze szpitalnego na domowe jest stresująca zarówno dla malucha jak i rodziców, dlatego trzeba zadbać o eliminację niekorzystnych bodźców tj. hałasu, pośpiechu i tłoku.
Nie zapraszaj zbyt wcześnie i zbyt wielu gości!
Zmiana środowiska, kontakt ze światem zewnętrznym jest dla wcześniaka wyzwaniem. Maluch urodzony przed czasem jest pozbawiony przeciwciał, które przekazuje mama w ostatnich tygodniach ciąży
Jego układ immunologiczny, nie jest w pełni wykształcony, nie będzie on potrafił poradzić sobie z wirusami i bakteriami. Wskazane jest odłożenie wizyt gości na kolejne kilka tygodni. Ograniczenie wizyt rodziny i przyjaciół pozwoli uniknąć zagrożeń ze strony wirusów i baterii, zapewni spokój wrażliwemu na bodźce dziecku.
Jak ubierać maluszka?
Odzież dla wcześniaków oznaczona jest metką „Gucio” albo „uśmiech bociana”. Najmniejsze dostępne rozmiary to 40 cm. Należy unikać ciuszków zapinanych na plecach, z szorstkich tkanin czy z aplikacjami. Termoregulacja może być jeszcze zaburzona, dlatego ubieramy dziecko z jedną dodatkową warstwą, zwracając uwagę na ciepłotę – stópki (stópki powinny być ciepłe). Przy wychłodzeniu nie tylko wcześniaki spalają dużo kalorii aby się ogrzać. Ubieramy maluszka bardzo delikatnie, wolnymi ruchami, nie pociągająca za nóżki i rączki przemawiając łagodnie.
Fot. iStock / herjua
Pokój wcześniaka
Nie ma potrzeby urządzania pokoju w specjalny sposób. Należy zaopatrzyć się w typowe rzeczy dla noworodka. Ponieważ wcześniaki mają obniżone napięcie mięśniowe można zaopatrzyć się w tak zwanego „rogala”, który pomoże poczuć się bezpieczne jak w macicy mamy. U wcześniaków istnieje większe ryzyko wystąpienia bezdechu, co może prowadzić do zwolnienia czynności serca wtedy warto zaopatrzyć się w monitor oddechu. Jeśli maluch przestanie oddychać załączy się alarm. Początkowo dziecko powinno spać w pokoju rodziców. Należy utrzymywać stałą temperaturę i wilgotność pomieszczeń – nieco wyższą niż w przypadku dzieci urodzonych o czasie, nie więcej jednak niż 22 stopni Celsjusza. Wskazane jest również wietrzenie pokoju oraz nawilżanie powietrza jeśli jest suche.
Pielęgnacja, kąpiel, przewijanie
Zmiana pieluchy obowiązuje ilekroć dziecko ją zabrudzi, jednorazowo co 2 – 3 godziny. Przy zmianie należy zmyć skórę wilgotną chusteczką lub płatkiem bawełnianym oraz ciepłą wodą, osuszyć – nie pocierając. Wskazane będzie również posmarowanie kremem ochronnym. Ponieważ skóra noworodka i niemowlaka jest bardzo delikatna, cienka i wrażliwa o wiele szybciej ulega ona podrażnieniom. Stosowanie codziennie kremu i maści Alantan Plus zapobiega powstawaniu pieluszkowego zapalenia skóry. Są to również preparaty, które skutecznie i bezpieczne można stosować już od pierwszego dnia życia dziecka.
W trakcie kąpieli woda powinna mieć ok. 37 stopni Celsjusza, a temperatura otoczenia 22 – 25 stopni Celsjusza. Kąpiel powinna być krótka, woda musi zawierać emolient, który nie tylko myje, ale i nawilża skórę. Ponieważ organizm wcześniaka wyziębia się szybciej niż noworodka, należy otulić go ciepłym ręcznikiem. Osuszamy delikatnymi dotykowymi ruchami. Pupę zabezpieczamy kremem przeciw oparzeniom. Na główkę możemy założyć czapeczkę na czas dogrzania – ok. jednej godziny.
Karmienie wcześniaka
Noworodki przedwcześnie urodzone mają trudności w skoordynowaniu odruchów ssania, połykania i oddychania. Przez to może utrudnione być karmienie bezpośrednio z piersi. Do czasu, aż dziecko nie dojrzeje do pracy przy piersi można mleko mamy podawać z butelki, a wcześniej w szpitalu przez sondę do żołądka. Mleko mamy wcześniaka zawiera więcej białka i mikroelementów, aby wzmocnić organizm dziecka. Pilnujemy przerw czasowych między posiłkami i regularnie sprawdzamy przyrosty wagowe. Dzieci matek, które z wielu przyczyn nie mogą być karmione mlekiem mamy, otrzymują mieszanki przeznaczone dla wcześniaków.
Fot. iStock / CaseyHillPhoto
Spacer
Zanim wyjdziemy z maluchem na pierwszy spacer musimy być pewni, że potrafi on utrzymać prawidłową temperaturę ciała 36,6 – 37 stopnia Celsjusza i nie marznie podczas przewijania. Jeśli pogoda nie pozwala na spacery werandujemy dziecko. Nie należy wychodzić z noworodkiem jeśli temperatura powietrza jest poniżej -8 stopni Celsjusz, jest wilgotno, wietrznie lub wyjątkowo upalnie. Przez kilka tygodni należy unikać tłocznych miejsc i galerii handlowych.
Przytulanie
Przytulaj maluszka, masuj, mów do niego, śpiewaj. Twój dotyk to wyraz miłości jest miły i kojący daje poczucie bezpieczeństwa. Wcześniak już na starcie ma utrudnioną sytuacje, gdyż mógł korzystać jeszcze z wielu pięknych chwil w łonie matki, dlatego musimy mu to zrekompensować.
Strach ma wielkie oczy, obawy rodziców przed przyjęciem maluszka do domu są duże ale z czasem można stworzyć idealny system działania, w którym nie tylko dziecko będzie miało swój azyl, ale i rodzice będą pewni swoich poczynań. Pamiętajmy o instynkcie, obserwacji maluszka. Czas i cierpliwość spowodują odnalezienie się w nowej rzeczywistości, a w razie wątpliwości zawsze można skorzystać z porady lekarza lub położnej. Czas szybko płynie, a dzieci rosną jak na drożdżach.
Położna na Medal to prowadzona od 2014 roku kampania społeczno-edukacyjna zwracająca uwagę na kwestie związane z koniecznością podnoszenia standardów i jakości opieki okołoporodowej
w Polsce poprzez edukację i promocję dobrych praktyk. Istotną kwestią kampanii jest również podnoszenie świadomości społecznej na temat roli położnych w opiece okołoporodowej.
Jednym z kluczowych elementów kampanii jest konkurs na najlepszą położną w Polsce. Zgłoszenia do tegorocznej, czwartej edycji konkursu przyjmowane były od 1 kwietnia do 31 lipca 2017 r. Głosy na nominowane położne można oddawać od 1 kwietnia do 31 grudnia 2017 roku. Nominacje i głosy odbywają się na stronie www.poloznanamedal2017.pl
Patronat honorowy nad kampanią i konkursem objęła Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych. Patronat merytoryczny sprawują: Polskie Towarzystwo Położnych, Fundacja Rodzić po Ludzku oraz Stowarzyszenie Dobrze Urodzeni. Mecenasem kampanii jest marka Alantan Plus.
