Choroba afektywna jednobiegunowa, zwana również depresją nawracającą lub zaburzeniem depresyjnym nawracającym, to zaburzenie psychiczne uznawane za chorobę cywilizacyjną. Jej wystąpienie wiąże się ze współistnieniem zaburzeń nastroju, emocji oraz aktywności. Jak przebiega choroba afektywna jednobiegunowa i co ją różni od choroby afektywnej dwubiegunowej? Na czym polega leczenie w jej przypadku?
Zaburzenia afektywne
Zaburzenia afektywne (affective disorder) to różne zaburzenia psychiczne, w których zauważalne są w pierwszej kolejności wahania nastroju, polegające na jego nadmiernym obniżeniu („depresja”) lub podwyższeniu („mania/hipomania”).
Do zaburzeń afektywnych zalicza się m.in.:
- epizod depresji;
- chorobę afektywną jednobiegunową (ChAJ);
- chorobę afektywną dwubiegunową (ChAD);
- tzw. uporczywe zaburzenia nastroju, takie jak dystymia lub cyklotymia.
Czym jest choroba afektywna jednobiegunowa (ChAJ)?
Depresję określa się mianem choroby cywilizacyjnej. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) jest ona najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym (dotyczy około 3-4% populacji), i zalicza się ją do jednych z przyczyn niesprawności i niezdolności do pracy. Statystyki jasno pokazują, że z powodu depresji dwa razy częściej cierpią kobiety niż mężczyźni. Ryzyko wystąpienia zaburzeń depresyjnych u kobiet sięga 20 – 25%, natomiast u mężczyzn wynosi 7 – 12%.
Choroba afektywna jednobiegunowa (depresja nawracająca) należy do schorzeń, które mogą mieć różne przyczyny. Do przyczyn endogennych, czyli powstających „wewnątrz człowieka”, zalicza się zaburzenia czynności neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym. Innymi przyczynami mogą być różne czynniki zewnętrze (egzogenne), takie jak problemy w pracy, wypadek, śmierć bliskiej osoby, przewlekła choroba.
W zależności od liczby i nasilenia objawów wyróżnia się depresję:
- łagodną — gdy codzienne funkcjonowanie jest utrudnione w nieznacznym stopniu;
- umiarkowaną — gdy możliwe jest jedynie ograniczone funkcjonowanie;
- ciężką — gdy choroba uniemożliwia funkcjonowanie.
Zobacz również: Depresja endogenna – gdy smutek bierze się z wewnątrz. Z czego wynika to zaburzenie i w jaki sposób może się ono objawiać?
Fot. iStock/Sisoje
Kiedy można mówić o chorobie afektywnej jednobiegunowej (depresji nawracającej)?
Depresja charakteryzuje się występowaniem zaburzeń nastroju, emocji oraz aktywności. O depresji nawracającej można mówić w przypadku wystąpienia co najmniej 2 epizodów depresji, przedzielanych okresami remisji. Remisja jest czasem, w którym chory nie odczuwa objawów depresji (remisja pełna) lub są one niewielkie (remisja niepełna). Pełna remisja umożliwia powrót pacjenta do zwykłego funkcjonowania.
Czym choroba afektywna jednobiegunowa różni się od dwubiegunowej?
W chorobie afektywnej dwubiegunowej występują okresy depresji poprzedzone lub występujące po epizodzie manii. Mania okres, w którym dochodzi do podwyższonego nastroju pacjenta, zwiększonej aktywności psychoruchowej czy silne pobudzenie.
Choroba afektywna jednobiegunowa — objawy zaburzenia
Choroba afektywna jednobiegunowa uważana jest za nawracający epizod depresyjny. Pomocne w rozpoznaniu epizodu depresyjnego jest stwierdzenie co najmniej 2 objawów podstawowych i 2 objawów dodatkowych:
Objawy podstawowe:
- Obniżony nastrój;
- Utrata zainteresowań i zdolności do odczuwania radości;
- Zmniejszenie energii prowadzące do wzmożonej męczliwości i zmniejszenia aktywności.
Objawy dodatkowe:
- dobowe wahanie samopoczucia;
- utrata zainteresowań/odczuwania przyjemności;
- trudności w codziennym funkcjonowaniu, zanik zainteresowań, niemożność podjęcia czy rozpoczęcia różnych czynności;
- zwieszenie lub zmniejszenie apetytu, poczucie, że pokarmy są bez smaku;
- tycie lub chudnięcie związane z nadmiernym, lub obniżonym apetytem;
- zaburzenia snu;
- pobudzenie/spowolnienie psychoruchowe;
- poczucie braku własnej wartości lub poczucie winy;
- pesymistyczna wizja przyszłości, poczucie beznadziei;
- problemy z koncentracją;
- brak zdolności do podejmowania decyzji;
- myśli rezygnacyjne, samobójcze.
Pacjent, którego dotyczy choroba afektywna jednobiegunowa nie jest w stanie w jednej chwili samodzielnie zapanować na swoim samopoczuciem. Depresja sprawia, że chory może zacząć się wycofywać z relacji z innymi ludźmi, unikać kontaktu ze znajomymi, a nawet rodziną.
- Zobacz również: Depresja zawłaszcza myśli, ale cierpi również ciało. Jakie objawy fizyczne mogą jej towarzyszyć?
Fot. iStock/KatarzynaBialasiewicz
Leczenie depresji nawracającej
W przypadku objawów depresji łagodnej lub umiarkowanej, które utrzymują się około 2-4 tygodni, należy skorzystać z konsultacji psychiatrycznej. Jeśli istnieje podejrzenie ciężkiej depresji, konsultacja ze specjalistą powinna się odbyć jak najszybciej.
Ponieważ choroba afektywna jednobiegunowa sprawia, że chory sam może nie mieć sił do tego, by samodzielnie poszukać pomocy, należy go wspierać i motywować do kontaktu z lekarzem i podjęcia leczenia. Niekiedy w głębokiej depresji konieczna jest pomoc w przyjmowaniu leków, czy posiłków.
Leczenie depresji jest długotrwałe, najczęściej łączy się stosowanie leków, psychoedukacji i psychoterapii. Regularnie przyjmowane leki przeciwdepresyjne w większości przypadków przynoszą skutki widoczne po co najmniej 2 tygodniach. Farmakoterapia może być długotrwała, ponieważ leki przeciwdepresyjne nie uzależniają. Gdy nie ma już konieczności jej stosowania, przyjmowane leki należy odstawiać stopniowo.
