Wyuczona bezradność utrudnia życia, a czasami wręcz uniemożliwia zdrowe i bezpieczne funkcjonowanie. Podcina skrzydła i odbiera wiarę we własne umiejętności? Czym jest wyuczona bezradność i co zrobić, by się jej pozbyć?
Czym jest wyuczona bezradność?
Wyuczona bezradność to stan psychiczny, w którym dana osoba po wielokrotnym narażeniu na niekontrolowane, negatywne zdarzenia, uważa, że nie jest w stanie zmienić swojej sytuacji, nawet wtedy, gdy nadarzy się ku temu okazja.
Takie podejście prowadzi do bierności, spadku motywacji i poczucia beznadziei, które mogą utrzymywać się nawet wtedy, gdy okoliczności ulegają zmianie i pojawia się okazja do przejęcia nad czymś kontroli. Wyuczona bezradność często powiązana jest z depresją.
Wyuczona bezradność – objawy
Każdy może czasami zmagać się z trudnościami, zwłaszcza gdy próbuje stawić czoła przeciwnościom losu i niepowodzeniom. Wyuczona bezradność charakteryzuje się jednak konkretnymi objawami, takimi jak np.:
- Unikanie podjęcia decyzji
- Negatywne nastawienie
- Szybkie poddawanie się
- Niezdolność do tolerowania frustracji
- Brak chęci do działania
- Niska motywacja
- Zachowanie pasywne
- Niska samoocena
- Lęk przed próbowaniem czegoś nowego
- Bierność
Korzenie wyuczonej bezradności
Wyuczona bezradność często ma swoje korzenie w trudnych doświadczeniach życiowych:
- Długotrwałe niepowodzenia – osoby, które wielokrotnie spotkały się z porażkami, mogą dojść do wniosku, że jakikolwiek wysiłek jest bezcelowy.
- Traumatyczne doświadczenia – sytuacje, w których dana osoba nie miała kontroli (np. przemoc, utrata pracy, ciężka choroba), mogą sprawić, że straci wiarę w możliwość wpływania na swoje życie.
- Wychowanie w poczuciu braku sprawczości – rodzice, którzy nadmiernie kontrolują swoje dzieci, wyręczając je we wszystkim, mogą nieświadomie wychować dorosłych, którzy nie wierzą w swoje umiejętności.
- Środowisko pracy – w toksycznym środowisku, gdzie nie docenia się wysiłków lub nie daje możliwości rozwoju, pracownicy mogą zacząć postrzegać siebie jako niekompetentnych i niezdolnych do osiągnięcia sukcesu.
Zobacz także: Jeśli chcesz uprosić sobie życie, pożegnaj się z tymi 6 nawykami
Jak radzić sobie z wyuczoną bezradnością?
Wyuczona bezradność ma negatywny wpływ na nasze codzienne funkcjonowanie, dlatego warto jej przeciwdziałać. Co możesz zrobić? Oto kilka kroków, które pomogą ci inaczej spojrzeć na świat.
- Rozpoznanie problemu – pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie, że wyuczona bezradność jest mechanizmem, a nie nieodwracalnym stanem.
- Zmienia sposobu myślenia – praca nad zmianą negatywnych przekonań to klucz do odzyskania wiary w siebie i własne możliwości. Wyznaczaj małe cele, celebruj każdy sukces, unikaj samokrytyki, stosuj pozytywne afirmacje.
- Wsparcie psychologiczne – terapia poznawczo-behawioralna (CBT) pomaga zmieniać destrukcyjne wzorce myślenia i budować nowe, bardziej pozytywne przekonania.
- Rozwijanie umiejętności – nauka nowych umiejętności, takich jak asertywność, zarządzanie czasem czy techniki relaksacyjne, może zwiększyć poczucie sprawczości.
- Otaczanie się osobami wspierającymi – bliscy, którzy wierzą w twoje umiejętności, mogą być źródłem motywacji.
- Podejmowanie działań mimo obaw – drobne kroki w kierunku zmian, nawet w obliczu lęku, są kluczowe dla przezwyciężenia wyuczonej bezradności.
