Prof. Mark Knapp, zajmuje się badaniem wzorców relacji. Udało mu się wyodrębnić i nazwać 10 etapów związku. Spośród tych etapów pięć wyjaśnia, w jaki sposób związek jest tworzony i rozwijany, a pozostałe pięć wyjaśnia zakończenie związku.
Model relacji Knappa wyjaśnia, w jaki sposób relacje wzrastają i trwają, a także jak się kończą. Uczony podzielił je na dziesięć różnych etapów – pierwsze pięć kroków wskazuje na postęp związku od początkowego kontaktu do etapu głębokiej więzi intymnej, a drugi zestaw kroków oznacza każdy etap zwrócenia się w kierunku rozpadu związku.
1. Inicjacja
Inicjacja jest fazą, w której zaczynacie się poznawać. Pomyśl o tym jako o kilku pierwszych randkach. Nadal nie jesteś pewna, co o nim myśleć, ale czujesz zaciekawienie i chcesz poznawać go dalej.
Na etapie inicjacji nieznajomi spotykają się po raz pierwszy. Może to być bardzo krótka interakcja, w sumie mniej niż minuta. Ale może być bardzo długo: możesz znać tę osobę i nie nawiązywać z nią pierwszego kontaktu aż do jakiegoś czasu. Niektórzy wykorzystują ten czas, aby obserwować, jak wygląda i zachowuje się druga osoba. Mogą dekodować niektóre wiadomości przekazywane podczas początkowej komunikacji. Dekodowanie wiadomości to „interpretacja lub nadanie znaczenia wiadomości”. Ludzie często chcą i starają się robić dobre wrażenie na tym etapie.
2. Eksperymentowanie
Jeśli inicjacja przebiega dobrze, zaczynamy eksperymentować. Rozmawiamy, chodzimy na randki, zaczynamy o tej relacji myśleć „związek”. Miłość jeszcze się nie rozwinęła, ale zadatki zdecydowanie są.
Etap eksperymentowania to moment inspekcji. Ludzie często angażują się w small talk, aby sprawdzić, jak druga osoba czuje się w konkretnych kwestiach. Próbują sprawdzić, czy mają jakieś podobieństwa z nową osobą. Podobieństwo jest atrakcyjne. Jest zbyt wcześnie, aby postrzegać jakiekolwiek różnice jako uzupełniające się. Aby dokładniej zbadać tę interakcję, zadajemy więcej pytań sondujących, aby zdecydować, czy warto dążyć do związku.
3. Intensyfikacja
Podczas tej fazy romantyczne uczucie jest już widoczne i niezaprzeczalne. Pragniemy przebywania w pobliżu tej osoby, a wszystko jest intensywne i namiętne. Rozmawiamy i spotykamy się często. Podczas tej fazy łatwiej jest być wrażliwym na siebie nawzajem.
Etapem intensyfikującym jest moment, w którym ludzie zaangażowani w związek zaczynają opuszczać swoje mury obronne i powierzać sobie nawzajem rzeczy o charakterze osobistym. W tym czasie mogą zacząć wyrażać swoje uczucia. Jest to etap samoujawnienia i przechodzenia od bycia znajomymi do bliskich przyjaciół.
4. Integracja
Integracja to okres, w którym para postanawia ułożyć swoje wspólne życie. Wiele par zaczyna wtedy razem mieszkać. A jeśli nie mieszkają razem, to swoją codzienność organizując wokół drugiej osoby. Zamiast po prostu być jednostkami, dwoje ludzi zaczyna być parą.
Etap integracji polega na tym, że pary zaczynają integrować się z życia singla do życia jako para. Zaczynają uczestniczyć we wspólnych zajęciach i wycieczkach, a ludzie kategoryzują ich jako parę. Jest to również etap, na którym powstaje głębokie zaangażowanie, w tym momencie para zacznie postrzegać siebie w kategoriach „my” zamiast „ja”.
5. Wiązanie
Podczas tej fazy miłość się utrwala. Większość ludzi decyduje się zaangażować na dobre, np. pobierając się.
Podczas etapu wiązania pary dokonują formalnego ogłoszenia integracji pary. Jest to etap, do którego nie osiągną wszystkie relacje. Niektóre przykłady ceremonii wiązania lub rytuału to wesela i umowy biznesowe.
fot. sesame/iStock
6. Różnicowanie
Niestety, nie wszystkie pary pozostają razem na zawsze. Zdarza się, że po pewnym czasie zaczynamy się zastanawiać, czy dobrze zrobiliśmy, albo wręcz jesteśmy przekonani, że popełniliśmy błąd. Zaczynamy widzieć, jak bardzo się różnimy, a to rodzi konflikty. Dla tych, którzy uważają, że stres jest zbyt duży, związek może się tutaj skończyć.
Jest to etap w związku, w którym partnerzy mogą chcieć ponownie być autonomicznymi jednostkami. Pary na tym etapie zaczynają postrzegać swoje różnice jako uciążliwe. O ile na etapie integracji pary zaczynają postrzegać siebie w kategoriach „my” zamiast „ja”, o tyle na etapie różnicowania para będzie tęsknić za postrzeganiem siebie w kategoriach „ja”. Jest to etap odzyskiwania własnej tożsamości, a niektóre relacje mogą się całkowicie pogorszyć. Niekoniecznie oznacza to koniec związku. Możliwe jest, aby para osiągnęła równowagę, widząc te różnice jako cechy, które można spleść ze sobą, aby się uzupełniały.
7. Ograniczanie
Kolejny etap składa się z awarii komunikacji. Komunikacja nie jest czymś, co dzieje się samoistnie. Komunikacja jest umiejętnością, a kiedy para zaczyna unikać tematów, które mogą być drażliwe, komunikacja zaczyna siadać. W niektórych przypadkach para może wydawać się szczęśliwa na zewnątrz, ale za zamkniętymi drzwiami nie komunikuje się.
Na etapie ograniczania pary dryfują jeszcze dalej od siebie. Podejmują decyzje, nie biorąc pod uwagę zdania drugiej strony. Podejmowane zostają decyzje albo przepracowania problemów lub… dalszego trwania w tym impasie.
8. Stagnacja
Pary unikają mówienia o problemach w związku. Zakładają, że wiedzą, jak druga osoba zareaguje na to, co mówią. Wzajemne podniecenie zaczyna się chwiać, a związek już się nie rozwija. Partnerzy rzadko komunikują się ze sobą. Komunikacja na tym etapie jest nieświeża i stagnacyjna.
Podczas fazy stagnacji para może zacząć się martwić, że dotarła do ściany, za którą nie ma już nic. Nadal oddalają się od siebie, a wiele par zaczyna szukać romansu lub dążyć do rozwodu lub zerwania na tym etapie. Jednak znowu pojawia się pytanie: zostać, czy odejść?
9. Unikanie
To właśnie na tym etapie obie strony oddalają się od siebie jeszcze bardziej. Niektóre pary mogą zdecydować się na separację, żyją nie jak para, a jak współlokatorzy lub partnerzy biznesowi. Para zaczyna unikać się nawzajem zarówno fizycznie, jak i emocjonalnie. Jednym z przykładów sposobów, w jakie ludzie to robią, jest angażowanie się w działania, które trzymają ich z dala od domu przez długi czas. Mogą np. pracować dłużej niż zwykle.
10. Rozwiązanie umowy
W końcowym etapie para postanawia przejść dalej. To jest etap zakończenia; podejmują oficjalną decyzję, aby pójść oddzielnymi drogami. I niestety to już koniec. Niezależnie od włożonego w związek wysiłku, para podejmuje decyzję o rozstaniu.
