Jesteś w związku bez intercyzy / nie pracujesz, wychowujesz dzieci / mąż prowadzi biznes? Przeczytaj koniecznie, co radzi prawniczka Katarzyna Kraus specjalizująca się w prawie cywilnym, rodzinnym i mieszkaniowym. Na swoim profilu facebookowym edukuje kobiety w sprawach rodzinnych i przemocowych.
Wchodząc w związek małżeński, małżonkowie często już na początku wspólnie (na ogół) postanawiają o tym, jak będzie wyglądał ich związek, jaki model rodziny będzie w nim panował, a co za tym idzie, jaki będzie tzw. podział ról w związku: czy to będzie związek partnerski, gdzie oboje małżonkowie pracują, zarabiają i przyczyniają się do utrzymania rodziny, czy też może będzie pracowało jedno z małżonków, na ogół mężczyzna, zaś kobieta zajmie się domem, mężem i dziećmi, dodatkowo ew. pomagając mężowi w prowadzeniu firmy, jeśli takową posiada.
Każdy wybór jest dobry, o ile jest to decyzja obojga małżonków, a także, małżonkowie – mimo odmiennych ról w rodzinie – wspólnie decydują o istotnych sprawach rodziny, wspólnie dysponują środkami finansowymi, wspólnie wychowują dzieci, itd. Wspólnie…
W wielu związkach małżeńskich z tzw. tradycyjnym podziałem ról w domu (mąż pracuje i zarabia, kobieta zajmuje się domem i dziećmi), nie jest uwzględniany fakt – głównie z braku świadomości – iż prawo w Polsce, tj. kodeks rodzinny i opiekuńczy wyraźnie wskazuje, że prawa i obowiązki małżonków są równe, jak również, że z chwilą zawarcia małżeństwa (jeśli nie została zawarta któraś z małżeńskich umów majątkowych, tzw. intercyz) powstaje między małżonkami wspólność majątkowa, która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania.
Ustawa określa także, co wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Wspólnego, co oznacza, że małżonkowie wspólnie decydują o tym majątku. Do składników majątku wspólnego zalicza się przede wszystkim pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Jak widać zatem, fakt, że to jedno z małżonków zarabia teoretycznie nie ma znaczenia, jeśli chodzi o to, do kogo należą pieniądze i kto może nimi dysponować. Teoretycznie… Życie jednak pokazuje, że w wielu związkach, głównie z uwagi na brak wiedzy w tym zakresie, sytuacja wygląda odmiennie, tj. to małżonek zarabiający decyduje na co i w jakiej wysokości pieniądze są przeznaczane. Warto zatem mieć wiedzę w tym zakresie, żeby już przy decydowaniu o sprawach związku móc podjąć odpowiednie decyzje i działania.
Należy pamiętać, że sytuacja, w której mąż zajmuje się zarabianiem pieniędzy, prowadzeniem firmy nie spowoduje, że żony nie dotkną negatywne konsekwencje, gdyby popadł on w tarapaty finansowe. W zależności od tego jakie to będą problemy, zobowiązania i długi (czy wobec wierzycieli prywatnych, US czy ZUS), różnie będzie kształtować się odpowiedzialność obojga małżonków w tym zakresie.
Będąc w związku małżeńskim wierzymy, że szczęśliwie przetrwamy w nim wspólnie aż do naszej śmierci i nic negatywnego się nie wydarzy. A przecież życie pisze różne scenariusze. Aby zabezpieczyć się pod względem prawno-finansowym w związku (nie tylko na wypadek zadłużenia czy rozwodu, ale także na wypadek choroby, czy śmierci małżonka), najważniejsza jest wiedza w zakresie statusu prawno-finansowego rodziny oraz dostęp do dokumentacji.
Każdy małżonek powinien mieć dostęp do rachunków bankowych (najlepiej, jeśli jest to wspólny rachunek bankowy, lub choćby pełnomocnictwo do rachunku męża), posiadać wiedzę o miejscu przechowywania dokumentacji finansowej, w tym także wiedzę o tym, kto prowadzi sprawy finansowe firmy męża, jeśli takową posiada.
Warto, aby kobiety interesowały się kondycją finansową firmy, ponieważ niewiedza w tym zakresie może przynieść negatywne skutki. Mimo braku dochodów istotne jest, aby kobiety zadbały o to, by w dokumentach np. umowie zakupu samochodu widniały
jako ich współwłaścicielki.
Ważne jest także zadbanie o bezpieczeństwo prawno-finansowe na wypadek śmierci męża. Jeśli mąż nagle umrze, a prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, może okazać się, że firma nagle przestaje istnieć, ponieważ „umiera” ona wraz ze śmiercią przedsiębiorcy. Aby temu zapobiec warto rozważyć ustanowienie tzw. zarządcy sukcesyjnego, który będzie mógł prowadzić firmę celem uregulowania jej spraw po śmierci właściciela.
Jeśli w twoim związku to mąż decyduje o tym na co wydawane są wasze (!) pieniądze, pamiętaj o tym, że możesz wyrazić sprzeciw np. na inwestowanie pieniędzy w kolejny samochód czy wynajem waszych nieruchomości. Do takich czynności powinna być zgoda obojga małżonków. W przypadku, kiedy nie wyrażasz zgody na działania męża wyraź sprzeciw w taki sposób, aby druga strona umowy mogła się o tym dowiedzieć. W braku porozumienia małżonków kwestie sporne powinien rozstrzygnąć sąd.
Jeśli mąż wydziela środki finansowe na potrzeby rodziny, a pozostałe kwoty sprzeniewierza, przeznacza na alkohol, narkotyki, hazard lub po prostu nie chce przeznaczyć ich na rodzinę, istnieje możliwość sądowego zabezpieczenia kwot niezbędnych do zaspokojenia potrzeb rodziny. Można także wystąpić do sądu o to, aby sąd nakazał, by wynagrodzenie małżonka było w całości lub części wypłacane do rąk drugiego małżonka. Sąd w takiej sytuacji, po przeprowadzeniu stosownego postępowania, wysyła orzeczenie do zakładu pracy męża.
W jaki sposób kobiety mogą jeszcze zabezpieczyć i zadbać o siebie będąc w związku? Poprzez dążenie do niezależności finansowej. Niezależność taką można osiągnąć choć w niewielkiej formie, poprzez stosowne ubezpieczenia na wypadek śmierci, lokaty finansowe, czy też dorabianie choćby w ograniczonym zakresie. Jeśli jednak nie jest to możliwe, warto poszerzać swoje możliwości zarobkowania na przyszłość, zwiększać swoje kompetencje, by w razie rozwodu czy choroby lub śmierci męża nie stanąć przed faktem katastrofy finansowej. Nigdy nie wiemy, czy np. umiejętność robienia na drutach, pieczenia ciast, czy znajomość języków obcych, nie pozwoli Ci w przyszłości utrzymać siebie i dzieci, choćby w podstawowym stopniu.
I na koniec kwestia intercyzy: jeśli będąc w związku małżeńskim jesteś osobą nieposiadającą własnych środków finansowych, nie zarabiasz, a usłyszysz od męża: „dziubuś, dziubuś, dla twojego bezpieczeństwa podpiszemy intercyzę o rozdzielności majątkowej” (a nie zostają na ciebie przeniesione żadne składniki majątkowe waszego majątku), nie decyduj się na to od razu, tylko skonsultuj z prawnikiem. Może się okazać, że po podpisaniu takiej umowy, w sytuacji, gdy po kilku latach doszłoby do rozwodu, pozostaniesz z niczym, ponieważ to mąż będzie właścicielem wszystkiego, czego przez lata wspólnie się dorabialiście. Istnieje jednak inny rodzaj
intercyzy, który można podpisać, a który nie będzie narażał Cię na niebezpieczeństwo, czyli tzw. rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
Jeśli chciałabyś wiedzieć więcej, zapraszam do przeczytania książki „Z prawem jej do twarzy. O bezpieczeństwie prawnym w związku”.
***
O czym powinnaś wiedzieć, zanim zdecydujesz się na życie w związku lub zmianę stanu cywilnego? Czym różni się związek partnerski od związku małżeńskiego w kwestiach: dziedziczenia, majątku wspólnego, odpowiedzialności za długi, dzieci, zakończenia związku, upoważnień i pełnomocnictw? Czy w związku małżeńskim/partnerskim ponosisz odpowiedzialność za długi męża/partnera związane z firmą, którą prowadzi? Do kogo będzie należał dom, który wraz z mężem/partnerem postanowisz wybudować na jego działce? Co to jest intercyza, jakie są jej rodzaje i czy na pewno zawsze warto
ją podpisać? Czy komornik może zająć i sprzedać mieszkanie, które kupiłaś razem z partnerem/mężem? Kto dziedziczy po bezdzietnym małżeństwie? Czy po śmierci rodziców dziecko dziedziczy kredyt, który zaciągnęli? Jakie są prawa osoby dotkniętej przemocą i gdzie szukać pomocy?
To wybrane kwestie, na które odpowiada Z prawem jej do twarzy–pierwsza w Polsce książka o możliwościach prawno-finansowego zabezpieczenia w związkach partnerskich i małżeńskich.
Już dziś zadbaj o bezpieczeństwo w swoim związku!
Pamiętaj: z prawem Ci do twarzy!
Z prawem każdemu do twarzy
O autorce:
Katarzyna Kraus – radca prawny, od 2010 roku członek Okręgowej Izby Radców Prawnych w Warszawie. Od 2012 roku prowadzi w Warszawie własną Kancelarię Prawną, specjalizującą się w prawie cywilnym, rodzinnym i mieszkaniowym. Na swoim profilu edukuje kobiety w sprawach rodzinnych i przemocowych – https://www.instagram.com/katarzyna_kraus/
