Są wszędzie – w pracy, w szkole, na ulicy… a może nawet w twojej kuchni – socjopaci. Lubimy to słowo i z lubością (i uporem) mylimy pojęcia. Socjopata ani nie biega z nożem ani nie siedzi w piwnicy planując jak unicestwić ludzkość. Może być twoim sąsiadem (lub sąsiadką), kolegą z pracy, siostrą, czy znajomą. Czasem nie masz możliwości ucięcia kontaktów i uniknięcia jego wpływu na twoje życie, warto wiedzieć, jak rozpoznać socjopatę, aby móc skutecznie zadbać o swój komfort psychiczny.
Socjopaci mogą mieć pewne ukryte i niebezpieczne cechy osobowości, które wpływają na ciebie w toksyczny sposób. Umiejętność zachowania zdrowego dystansu w kontakcie z socjopatą jest nieprzeceniona. Nie bądź celem! Czy wiesz jakie sygnały powinny wzbudzać twoją czujność? Jak rozpoznać socjopatę?
Władza
W definicji osobowości socjopatycznej (klasyfikacji DSM-5) podstawową cechą socjopaty jest gotowość do „lekceważenia [lub naruszania] praw innych osób. Według Billa Eddy, terapeuty i prawnika, siłą napędową socjopatów jest dominacja nad innymi i czerpanie z tego energii. Może to się wiązać się z łamaniem praw innych osób, ale nie musi.
Potrzeba dominacji ma bardzo realne i szybkie korzyści – majątek, pieniądze, seks, kontakty, rzeczy materialne, reputacja i poczucie władzy i kontroli, które same w sobie są szalenie atrakcyjne i pożądane przez socjopatów. Socjopaci nie mają sumienia, więc zrobią wszystko, aby dostać to, czego chcą.
Niszczenie ludzi. Uwielbiam sposób, w jaki ta fraza brzmi, jak smakuje. Niszczenie ludzi jest smakowite.
„Wyznania socjopatki”, M.E.Thomas
Jak rozpoznać socjopatę w 3 krokach
Krok 1: Słuchaj, co mówi
Socjopaci mówią szybko, zasypują cię słowami, które często nie mają zbyt wiele wspólnego z prawdą czy szeroko pojętą rzeczywistością. Nie wszystko jest jednak kłamstwem. Używają wielu słów, które opisują ich zachowanie. Bywa, że projektują swoje negatywne cechy na inne osoby lub przybierają postawę bierno-agresywną.
Uważaj na skrajności – wielkie obietnice; niesamowite historie i wielkie plany, wręcz zdumiewające. Szczególnie plany bez podstaw lub bez doświadczenia w czymkolwiek, co planują. Zaufaj swojej intuicji. Drugim słownym zagraniem godnym mistrza, jest pochlebstwo.
Najpopularniejsze wabiki? Proszę bardzo:
- Jesteś najlepsza!
- Nie mogę bez ciebie żyć!
- Nigdy cię nie zranię! /Nie pozwolę nikogo skrzywdzić!
- Zasługujesz na więcej!
- Sprawiasz, że jestem lepszą osobą!
- Będziemy bogaci!
- Jesteś najpiękniejszą / najbardziej inteligentną / przekonującą / uczciwą osobą, jaką kiedykolwiek spotkałem!
Lecz pochlebstwa to nie wszystko, ten miesiąc miodowy szybko się kończy i zamienia w małe piekiełko. Wyjątkowo negatywne – i co ważne niekonstruktywne, a raniące – słowa pojawiają się dość szybko, gdy tylko połkniesz pierwszą przynętę.
Czasem potrzebuję spuścić trochę pary. Więc niszczę ludzi. To nie jest nielegalne, jest trudne do udowodnienia i pozwala mi nacieszyć się władzą. Lubię czuć, że mogę to robić i że jestem w tym dobra. Fakt, że to coś złego i że wyrządzam krzywdę innym, niekoniecznie ma dla mnie znaczenie.
„Wyznania socjopatki”, M.E.Thomas
Socjopata lubi obwiniać innych za drobne lub nieistniejące przewinienia:
- Okłamałeś mnie! (Nawet jeśli tego nie zrobiłeś, a oni ciągle cię okłamują).
- Nigdy więcej nie mogę ci zaufać!
- Nikt Cię nigdy nie zatrudni!
- Nikt nigdy cię nie zechce!
- Posiadam cię!
- Zniszczę Cię!
- Zasługujesz na karę za to, co zrobiłeś!
- Jesteś mi to winien!
- Nigdy cię nie skrzywdziłem, spójrz, co ty mi zrobiłeś!
Co będzie dalej? To samo, w kółko i do bólu powtarzalne – festiwal zachwytów i klepania po plecach przeplatany toksycznym niszczeniem i sączeniem jadu. Ekstremalny urok i ekstremalna nienawiść/złość – wieczna huśtawka to jedna z najlepszych metod socjopatów na osiągnięcie swoim celów.
Gdy odsłonisz kawałeczek swojej zbroi i pokażesz słaby punkt, możesz być pewna, że zostanie to wykorzystane przeciwko tobie. Socjopaci są mistrzami grania na ludzkich lekach i kompleksach.
Krok 2: Słuchaj tego, co czujesz
Jak się czujesz w towarzystwie tej osoby? Często emocje są twoim najsilniejszym systemem alarmowym. Każą ci uważać, ponieważ twój mózg nie chce wierzyć w to, co serwuje ci socjopata.
Zbyt często ignorujemy własną intuicję i emocje, które odczuwamy. Wiele osób poślubia socjopatów lub zatrudnia ich w swoich firmach na odpowiedzialnych stanowiskach, mimo czerwonych flag, które pojawiają się na początku znajomości. Z całych sił chcą wierzyć słowom i obietnicom, niż zwracać uwagę na to, jak się z tym czują.
Zaufaj swoim uczuciom! Jeśli czujesz niepewność, niedowierzanie, dyskomfort w takiej relacji – sprawdź to, zapytaj, zaczekaj.
Jakie uczucia najczęściej ignorujemy, a jakim dajemy się ponieść?
Strach
Jednym z powszechnych uczuć, jakie towarzyszą relacji z socjopatą jest strach. Uczucie, że mógłby cię skrzywdzić, gdyby chciał. Socjopaci bywają odpowiednikiem drapieżników, to naturalne, że możesz czuć się nieswojo sam na sam z taką osobą. Pamiętaj, że nie musisz w tym tkwić.
Zaślepienie
Zaślepienie to bardzo częsta reakcja na negatywne zachowania socjopaty. Najczęściej SA efektem początkowego schlebiania. Jeśli ktoś tak nas „ceni” (a przynajmniej udaje), chce dla nas tak dobrze i zasypuje komplementami, jak mógłby celowo nas krzywdzić? W ten sposób racjonalizujemy nawet najbardziej negatywne i przykre sytuacje, które dotykają nas podczas spotkania z socjopatą.
Ekstremalne współczucie
Jak nie pochylić się nad biedną, skrzywdzona ofiarą? Tylko potwór (lub socjopata) by tak postąpił, prawda? Dlatego socjopaci lubią naginać rzeczywistość i wchodzić w rolę biednego porzuconego lub skrzywdzonego szczeniaczka?
Są mistrzami opowiadania rzewnych historii i kreowania alternatywnych światów. A ty? Wpadasz jak śliwka w kompot.
Socjopaci często wykorzystują ludzi znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej lub współczujących (osoby starsze, ofiary klęsk żywiołowych, osoby chodzące do kościoła, wolontariusze, empaci itp.). To wyjątkowo proste i skuteczne zagranie – grają na twoją sympatię i współczucie. Mogą w ten sposób skłonić cię do zrobienia rzeczy, których nigdy nie zrobiłbyś dla nikogo innego.
Krok 3: Zobacz, co robi
Zaskakująco prostym sposobem na dostrzeżenia socjopaty jest skupienie się na jego zachowaniu i ignorowanie jego słów.
Zwróć szczególną uwagę na wszelkie ekstremalne zachowania – rzeczy, które wydają ci podejrzane i nietypowe, których w twoim odczuciu nie zrobiłaby większość ludzi.
Ekstremalne decyzje i zachowania są typowe dla socjopatów, a sami socjopaci szybko je usprawiedliwiają: zmęczenie, stres, zostałem zmuszony, nie miałem wyjścia, itd..
Co istotnie nie ma znaczenia, co zrobili – wymówki są często takie same. Rzadko przepraszają, chyba że zostaną złapani, a przeprosiny wyraźnie się im opłacają.
Często cieszą się cierpieniem innych ludzi. Zaskakującym aspektem jest obserwowanie, jak cieszą się bólem i trudnościami innych ludzi. Odczuwają satysfakcję.
Lubię ludzi. Lubię ich tak bardzo, że chcę ich dotykać, kształtować albo niszczyć według własnego upodobania. Niekoniecznie po to, żeby zobaczyć rezultaty swoich działań, po prostu dlatego, że chcę korzystać ze swojej władzy.
„Wyznania socjopatki”, M.E.Thomas
Pamiętaj, socjopata to nie psychopata ani narcyz. Jedną z najważniejszych różnic, które dostrzeżesz jest cel – socjopata czerpię satysfakcję przede wszystkim nie z korzyści, jakie osiągnie, a z czystej władzy nad drugim człowiekiem.
Serdecznie polecam wam dwie książki, które obnażają mechanizmy działania socjopatów. „Wyznania socjopatki. Życie w ukryciu” oraz „Jak skutecznie bronić się przed socjopatami”.
 |  |
